Jan bez Ziemi

Jan I (1167–1216) – król Anglii od 1199 z dynastii Plantagenetów.

Niech sobie zdobywa; cokolwiek zajmie, ja odbiorę jednego dnia.
- Opis: reakcja na zajmowanie przez Filipa II Augusta twierdz Jana bez Ziemi w Normandii
- Źródło: Miranda Twiss, Najwięksi zbrodniarze w historii, tłum. Arkadiusz Czerwiński, wyd. Muza, Warszawa 2004, ISBN 8373194428, s. 46.

Teraz po raz pierwszy jestem naprawdę królem Anglii.
- Opis: wypowiedziane po śmierci w lipcu 1205 arcybiskupa Canterbury – Huberta Waltera
- Źródło: Miranda Twiss, Najwięksi zbrodniarze w historii, op. cit., s. 47.

O Janie bez Ziemi

Imię Jana bez Ziemi stało się synonimem nikczemności. Jest on osławionym „złym królem” Anglii, jednak większość z nas miałaby poważne trudności ze wskazaniem jakichś aktów szczególnej niegodziwości z jego strony. Do ludowej historii Jan przeszedł jako zły brat dobrego króla Ryszarda Lwie Serce, tchórzliwy brat, który miał dbać o Anglię, podczas gdy brat o lwim sercu wyjechał na krucjatę; był tym podstępnym bratem, który knuł przejęcie tronu Ryszarda pod jego nieobecność. Był w ciągłym konflikcie z baronami i zgubił insygnia królewskie z Wash. Z historycznej perspektywy rządy Jana wyglądają jednak raczej na żałosne i nieefektywne, niż rzeczywiście nikczemne. Inni średniowieczni królowie robili dużo gorsze rzeczy, nie zyskując przez to tak złej opinii.
- Autor: Rodney Castleden, Krwawi mordercy, maniacy szaleni i nienawistni – od starożytności do czasów współczesnych. Część I – zabójstwa polityczne, truciciele i trucicielki, szaleńcy, tłum. Olga Kaczmarek, wyd. Bellona, Warszawa 2008, ISBN 9788311112544, s. 13.

J – to jest król Jan bez Ziemi,
co niezbyt długo był królem.
- Autor: Danuta Wawiłow, Alfabet

Jan był tyranem, podłym władcą, który nie zachowywał się jak król. Był chciwy i zabierał swym ludziom tyle pieniędzy, ile tylko się dało. Piekło to zbyt gościnne miejsce jak dla tak okropnego człowieka jak on.
- Autor: Mateusz Paryżanin, cyt. za: Simon Sebag Montefiore, Potwory. Historia zbrodni i okrucieństwa, tłum. Jerzy Korpanty, wyd. Świat Książki, Warszawa 2010, ISBN 9788324715480, s. 80.

Król Jan utracił większość swego imperium, łamał wszelkie składane przez siebie obietnice, swą królewską pieczęć wrzucił do morza, doprowadził do zubożenia Anglii, zamordował swego bratanka, uwodził żony swych przyjaciół, zdradził swego ojca, braci i kraj, torturował i głodził na śmierć swych wrogów, przegrał każdą bitwę, w jakiej brał udział, jeśli to tylko było możliwe, uchylał się od wszelkiej odpowiedzialności, zmarł z przejedzenia się brzoskwiniami. Zdradziecki, lubieżny, złośliwy, zachłanny i niekompetentny, zyskał przydomek „Softsword” („Miękki Miecz”) z powodu tchórzostwa i braku kompetencji na polu bitwy oraz „Lackland” („Bez Ziemi”), ponieważ utracił większość ziem, które odziedziczył po ojcu.
- Autor: Simon Sebag Montefiore, Potwory…, op. cit., s. 80.

Mój brat Jan nie jest kimś, kto zdobywa kraje siłą, jeśli ktokolwiek mu się sprzeciwia.
- Autor: Ryszard Lwie Serce, cyt. za: Simon Sebag Montefiore, Potwory…, op. cit., s. 81.

Rządził nadal nieudolnie i przewrotnie. Odkąd własnoręcznie zadusił młodziutkiego bratanka, Artura z Bretanii, ludność znienawidziła go do reszty. Gdy król Jan jedzie przez miasto, poddani unikają spojrzenia mu w twarz. Patrzą tylko uparcie na ręce, na palce, które dusiły.
- Autor: Zofia Kossak-Szczucka, Bez oręża (tom I/II), Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1956, s. 15.

W kolejce po schedę po Ryszardzie stanął jego dwulicowy brat Jan. Młode lata spędził na spiskowaniu i zwalczaniu własnej rodziny. Już jako król do tego stopnia rozgniewał papieża, że ten ekskomunikował całą Anglię. Jan miał charakter równie okropny jak jego ojciec. Rozwiódł się z żoną, bo nie urodziła mu dzieci, a wreszcie zadarł z baronami, którzy zbuntowali się przeciwko niemu i zmusili do podpisania Wielkiej Karty Wolności (Magna Carta). (…) Jan cieszy się straszną opinią. Współcześni historycy sugerują jednak, że może nie był taki zły; przynajmniej przez cały czas przebywał w Anglii. Pod koniec swoich rządów zaczął podróżować. Gdziekolwiek się ruszał, zabierał ze sobą klejnoty Korony i skarbiec. Zerwał z tym zwyczajem, kiedy podczas przeprawy przez rzekę wóz ze skarbami wywrócił się, a klejnoty zaginęły w piasku.
- Autorzy: Nigel Blundell, Susan Blackhall, Upadek domu Windsorów, tłum. Grażyna Jagielska, Wydawnictwo Prolog, Warszawa 1993, ISBN 8385763058, s. 33.

W wiekach średnich ludy wybaczały wiele królom, bo najgorszy z królów był lepszy od najkrótszej anarchii. Jan bez Ziemi pierwszy potrafił zjednoczyć wszystkich poddanych przeciw sobie. Świetnością inteligencji był to prawdziwy Plantagenet, wyborny taktyk dyplomatyczny i wojskowy, wielki uwodziciel kobiet, znakomity myśliwiec, ale okrutnik i o duszy nikczemnej. Henryk II i Ryszard mieli swą wielkość; Jan był tylko odpychający. Zdradził ojca i braci. Cała Europa podejrzewała go, że kazał zamordować swego bratanka, Artura Bretońskiego, który mógł wystąpić z prawami do dziedzictwa tronu.
- Autor: André Maurois, Dzieje Anglii, tłum. Wacław Rogowicz, wyd. Książka i Wiedza, Warszawa 1957, s. 114.