Wikicytaty

Iwan IV Groźny

car Rosji

Iwan IV Groźny (1530–1584) – od roku 1533 wielki książę moskiewski i car Rosji w latach 1547–1584.

  • Bez grozy nie można utrzymać państwa.
Iwan IV Groźny
  • Ciało zaniemogło, dusza choruje, pomnożyły się blizny na duszy i ciele, a nie ma lekarza, który mógłby mnie uleczyć. Szukałem współczucia, nie znalazłem. Pocieszenia nie chciałem. Zapłacono mi złem za dobro, nienawiścią za miłość (…).
  • Kiedy ja sam w pewnym czasie poważnie zaniemogłem, to ci, których nazywasz dobrze życzącymi, z popem Sylwestrem i waszym naczelnikiem Aleksym na czele (…) zdecydowali, że już przestaliśmy istnieć i nie troszcząc się ani o naszą duszę, a ni o dusze swoje, zapomniawszy o przysiędze uczynionej ojcu naszemu i nam samum, by nie szukać sobie innego monarchy prócz dzieci naszych, postanowili osadzić na tronie naszego dalekiego krewnego księcia Włodzimierza, a niemowlę nasze od Boga dane zgubić obyczajem Heroda (…)
    • Opis: w liście do Andrzeja Krubskiego, opisując sytuację z 1 marca 1553, kiedy poważna choroba tak go zmogła, że jego otoczenie było przekonane o jego śmierci.
    • Źródło: Ludwik Stomma, Choroby i dolegliwości sławnych ludzi, op. cit., s. 71.
  • Oto znak mego rychłego zgonu!
    • Opis: gdy zimą z 1583 na 1584 nad Rosją ukazała się kometa.
    • Źródło: Ludwik Stomma, Choroby i dolegliwości sławnych ludzi, op. cit., s. 71.
  • Wszyscy rosyjscy władcy są autokratami i nikt nie może uważać ich za omylnych, monarcha może narzucać swą wolę niewolnikom, których dał mu Bóg (…) Jeśli nie jesteś posłuszny suwerenowi, który popełnia niesprawiedliwość, nie tylko stajesz się winny zbrodni, lecz także gubisz swą duszę, gdyż to sam Bóg nakazuje ci ślepe posłuszeństwo wobec twego księcia.
    • Opis: z listu do księcia Andrzeja Kurbskiego.
    • Źródło: Miranda Twiss, Najwięksi zbrodniarze w historii, tłum. Arkadiusz Czerwiński, wyd. Muza, Warszawa 2004, ISBN 8373194428, s. 98.

O Iwanie IV Groźnym

edytuj
  • Car Rosji Iwan IV zwany „Groźnym” był postacią tragiczną i zarazem potworną. Po niespokojnym i pełnym urazów dzieciństwie wyrósł na władcę, który był wielkim budowniczym imperium i przebiegłym tyranem. W końcu stał się szalonym, morderczym sadystą, który wprowadzając w kraju brutalny terror, wymordował wiele tysięcy ludzi, w wielu przypadkach osobiście wbijając na pal i torturując swych wrogów. Zamordował własnego syna, czym przyśpieszył upadek swej dynastii.
    • Autor: Simon Sebag Montefiore, Potwory. Historia zbrodni i okrucieństwa, tłum. Jerzy Korpanty, wyd. Świat Książki, Warszawa 2010, ISBN 9788324715480, s. 138.
  • Czy okrucieństwo cara Iwana Groźnego miało patologiczny charakter? Jest to pytanie człowieka żyjącego w XXI, XX czy nawet XIX wieku. Współcześni Iwanowi bali się go jak ognia, uważali za okrutnika, nie widzieli jednak w jego postępowaniu niczego, co nie mieściłoby się summa summarum w duchu epoki. Bardziej już zastanawiało się jego niezrównoważenie. I ni to nawet, że w wybuchu gniewu zabił syna, ale że dokonawszy tego, natychmiast ze wściekłości przeszedł do najskrajniejszej rozpaczy: bił głową po ścianie, szarpał na sobie ubranie etc. Godunow czy Szujski panowali nieporównywalnie krócej, toteż nie zdążyli rozkręcić w pełni spirali tyranii. Czy gdyby mieli ku temu możliwość, różniliby się wiele od Iwana? Można wątpić. Dlatego współczesne teorie upatrujące przyczyn okrucieństwa cara w jego sieroctwie, otoczeniu, cechach genetycznych wydają nam się mało adekwatne. Nie będziemy się tym tematem zajmować.
  • Iwan nie chciał być podobny do Boga, on chciał być Bogiem. Jego rządy to tragedia w iście szekspirowskim stylu. Jego okrucieństwo nie służyło żadnemu celowi… Był Lucyferem, gwiazdą poranną, która chciała zostać Bogiem i została strącona z nieba na ziemię.
    • Autor: Isabel de Madariaga
    • Źródło: Simon Sebag Montefiore, Potwory. Historia zbrodni i okrucieństwa, op. cit., s. 140.
  • Kto będzie pamiętał o tej całej hołocie za dziesięć czy dwadzieścia lat? Kto dziś pamięta imiona bojarów, których pozbył się Iwan Groźny? Nikt. Ludzie muszą wiedzieć, że pozbył się wszystkich swoich wrogów. W końcu wszyscy dostali to, na co zasłużyli. (…) Iwan zabił za mało bojarów. Powinien zabić ich wszystkich żeby stworzyć silne państwo.
    • Autor: Józef Stalin
    • Opis: na przyjęciu u Klimenta Woroszyłowa w obecności Siemiona Budionnego, Anastasa Mikojana i Wiaczesława Mołotowa w okresie „wielkiej czystki”.
    • Źródło: Simon Sebag Montefiore, Stalin. Dwór czerwonego cara
  • Nauczyciel.
    • Autor: Józef Stalin
    • Źródło: Simon Sebag Montefiore, Potwory. Historia zbrodni i okrucieństwa, op. cit., s. 140.
  • O istnieniu tego gwałtownego i straszliwego cara wielu z nas dowiedziało się na propagandowych pokazach filmowych, które miały na celu pozorne złagodzenie dyktatury frankistowskiej. Pokazywano nam wtedy cara jako człowieka z krwi i kości, a nie jako postać nierealną. Niewiele więcej o nim wiedzieliśmy i tak naprawdę nie interesowaliśmy się jego osobą. Skoro jednak Sergiusz Einstein zwrócił na niego uwagę, to stało się tak niewątpliwie dlatego, że w życiu Iwana znalazł coś, co warte było zainteresowania artysty. Później odkryliśmy, że prawdziwa historia cara to coś więcej niż film.
    • Autor: José María López Ruiz, Tyrani i zbrodniarze. Najwięksi nikczemnicy w dziejach świata, tłum. Agata Ciastek, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2006, s. 111
  • Pokój dożywotni z nim samym, język rozumie; wojna z Turki, Tatary, z Niemcy, z Wołochy, boby on z pokojem nie siedział; morzabyśmy przecię nie mieli, bo port narewski wielki jego klejnot; tyraństwo a bestialitas wrodzona; woluntatem suam pro lege didicit; niesława a wieczna sromota nade wszystko.
Źródło: „https://pl.wikiquote.org/w/index.php?title=Iwan_IV_Groźny&oldid=581548”