Beniowski

Beniowski – tytuł poematu Juliusza Słowackiego z 1841 roku

Ten artykuł ma chronologiczny układ cytatów.

• Umarł, choć był z tych, co śmiercią gardzą.
  • Źródło: Pieśń I, wiersz 16

• O melancholio! Nimfo! Skąd ty rodem?
  • Źródło: Pieśń I, wiersz 193

• O Polsko! (...)
  Krzyż twym papieżem jest – twa zguba w Rzymie!
  Tam są legiony zjadliwe robactwa:
  Czy będziesz czekać, aż twój łańcuch zjedzą?
  Czy ty rozwiniesz twoje mściwe bractwa,
  Czekając na tych, co pod tronem siedzą
  I krwią handlują, i duszą biedactwa,
  I sami tylko o swym kłamstwie wiedzą,
  I swym bezkrewnym wyszydzają palcem
  Człeka, co nie jest trupem – lub padalcem.
  • Źródło: Pieśń I
  • Zobacz też: Watykan, antyklerykalizm

• Pijące gardła, wąsy, psy, kontusze;
  A nade wszystko szczere, polskie dusze.
  • Źródło: Pieśń I, wiersz 271–272

• Powieść taka,
  Jak dawny, długi, lity pas Polaka.
  • Źródło: Pieśń I, wiersz 783–784

• Długo po świecie, pielgrzym tajemniczy,
  Chodziłem farby zbierając do dzieła.
  • Źródło: Pieśń II, wiersz 3, 4

• Wallenrodyczność czyli wallenrodyzm [...]
  Wprowadził pewny do zdrady metodyzm.
  • Źródło: Pieśń II, wiersz 225–227

• Trochę w tej mowie niegramatycznościów.
  • Źródło: Pieśń II, wiersz 422

• Jeżeli gryzę co – to sercem gryzę.
  • Źródło: Pieśń II, wiersz 744

• A kiedy straszną opisują burzę,
  To chmura piorun zostawia w cenzurze.
  • Źródło: Pieśń III, wiersz 39–40

• Z mego życia poemat – dla Boga.
  • Źródło: Pieśń III, wiersz 344

• Milcz, serce!
  • Źródło: Pieśń III, wiersz 365

• Żeby też jedna pierś była zrobiona
  Nie podług miary krawca, lecz Fidiasza!
  • Źródło: Pieśń III, wiersz 537–538

• Biada, kto daje ojczyźnie pół duszy,
  A drugie tu pół dla szczęścia zachowa.
  • Źródło: Pieśń III, wiersz 721–722

• Muza mdleć zaczyna.
  • Źródło: Pieśń IV, wiersz 471

• Kłębami dymu niechaj się otoczę,
  Niech o młodości pomarzę półsenny.
  • Źródło: Pieśń IV, wiersz 474–475

• Patrzaj! powracam bez serca i sławy,
  Jak obłąkany ptak, i u nóg leżę.
  • Źródło: Pieśń IV, wiersz 481–482

• Ja – co przebiegłszy świat – kochałem jedyną.
  • Źródło: Pieśń IV, wiersz 496

• Twój czar nade mną trwa.
  • Źródło: Pieśń IV, wiersz 497

• Twe oczy patrzą na mnie – takie smutne!
  • Źródło: Pieśń IV, wiersz 536

• Już pożegnałem Cię – jeszcze bądź zdrowa!
  • Źródło: Pieśń IV, wiersz 544

• Strofa być winna taktem, nie wędzidłem.
  • Źródło: Pieśń V, wiersz 140

• Komu ty jedziesz? Jadę księżycowi.
  • Źródło: Pieśń V, wiersz 181

• Jednak wierzę,
  że ludy płyną jak łańcuch żurawi
  W postęp.
  • Źródło: Pieśń V, wiersz 430–432

O Beniowskim

• Słowacki w Beniowskim w wielu miejscach pozwala zajrzeć do swego warsztatu artystycznego. Chwilami tylko daje do zrozumienia, że go ponosi fantazja – chwilami akcentuje swą zupełną przytomność i świadomą, celową robotę. Przy tym niektóre ustępy wyglądające na bezpośrednie wyrazy porywającego uczucia są przerabiane ze starego i doklejone później. Tak np. znany ustęp kończący pieśń czwartą.
  • Autor: Władysław Witwicki, Psychologia, t. 1, PWN, Warszawa 1962, s. 339.