Teresa Rzepa

Teresa Nella Rzepa (ur. 1952) – polska psycholog, profesor nauk humanistycznych, wykładowca akademicki.

Psychologia Władysława Witwickiego

(Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1991, ISBN 83-232-0332-6)

• Historię myśli psychologicznej wytycza kilka cezur. Jedną z nich był przełom XIX i XX wieku. Bujny rozwój nauk przyrodniczych i medycznych w połączeniu z popularnością pozytywistycznych haseł sprawiły, że jeszcze niedawne rozważania o duszy prowadzone w ramach filozofii nabrały anachronicznego zabarwienia. Naczelne hasło pozytywistyczne oczyszczenia nauki z dotychczasowych metafizycznych i apriorycznych naleciałości poprzez uznanie za podstawowy przedmiot naukowego badania – opartych na doświadczeniu – realnych faktów i zachodzących między nimi relacji przyznawało psychologii nadrzędny status wobec innych nauk.
  • Źródło: s. 13
  • Zobacz też: psychologia

• Kiedy w 1895 roku 29-letni profesor Kazimierz Twardowski obejmował katedrę filozofii w Uniwersytecie Lwowskim, nikt nie przypuszczał, że będzie to jeden z najważniejszych punktów zwrotnych w dziejach filozofii (i psychologii) polskiej. Stan polskiej nauki, z którą zetknął się po przyjeździe z Wiednia, zmusił go do zaprzestania na jakiś czas działalności naukowej na rzecz szeroko zakrojonej działalności dydaktycznej.
  • Źródło: s. 41–42
  • Zobacz też: Kazimierz Twardowski

• O przekładach dialogów Platona trudno napisać więcej niż uczynił to Witwicki sam we wstępach, objaśnieniach i komentarzach. To była miłość Witwickiego, miłość jego życia. Od czasów gimnazjalnych po ostatnie dni. Stosunek do Platona – rzec można – przyjacielski. A Sokrates stanowił dla niego wzór mędrca. Sokrates to „ja idealne” Witwickiego. To „dzięki” Sokratesowi Witwicki jest uznany za twórcę psychologicznej metody uprawiania historii filozofii przez badanie osobowości filozofów. Z kolei dzięki Witwickiemu Sokrates i dziś żyje, rozmawia z nami po polsku, poucza nas i beszta: jest zrozumiały mimo upływającego czasu.
  • Źródło: s. 204–205
  • Zobacz też: Władysław Witwicki

• Poglądy psychologiczne Brentany, ściśle związane z jego poglądami filozoficznymi, dały impuls do nowego uprawiania psychologii, podobnie zresztą jak te drugie były bodźcem do uprawiania filozofii na nowy sposób.
  • Źródło: s. 36
  • Zobacz też: Franz Brentano

• Swoistość stylu myślenia psychologicznego i specyfikę wytworzonej psychologii zawdzięczał Witwicki nie tylko zdolnościom i umiejętnościom naukowym i artystycznym oraz wytrwałej pracy, lecz także mocy i trwałości owoców spotkania z pierwszym swym nauczycielem (i jedynym autorytetem) – Kazimierzem Twardowskim. Twardowskiemu zawdzięczał Witwicki przede wszystkim ukształtowanie postawy racjonalisty i sceptyka wobec tego, co niezgodne z rozumem; postawy uczonego niezależnego od autorytetów, lecz pełnego uznania dla filozofii i kultury starożytnej.
  • Źródło: s. 220–221

• William James uznawany za prekursora wszystkich szkół psychologicznych w USA, najpierw rzecznik psychologii eksperymentalnej, uczestnik badań w lipskim laboratorium – odegrał wobec idei psychologii fizjologicznej w USA (rozpowszechnianej tam konsekwentnie przez E. Titchenera, ucznia Wundta) taką rolę, jak Brentano w Europie.
  • Źródło: s. 56–57
  • Zobacz też: William James

• Witwicki nie wahał się zakwestionować jakiegokolwiek zwyczaju, opinii, wierzenia, przekonania – ufając, że rozum ludzki jako główny sędzia zagwarantuje racjonalną ocenę i przyznanie racji temu, kto wbrew zwyczajom, wierzeniom, obiegowym opiniom i powszechnym przekonaniom głosi prawdę.
  • Źródło: s. 201–201

• Z postawy kultu rozumu i wiary w jego moc wynikała potrzeba samodzielności poznawczej, potrzeba uwalniania się od wszelkich autorytetów. Nieuznawanie autorytetów warunkowało (m.in.) oryginalność naukowej twórczości Witwickiego, lecz nie przynosiło mu uznania właśnie ze strony autorytetów naukowych.
  • Źródło: s. 201
  • Zobacz też: autorytet

Inne

• Przede wszystkim Witwicki – jako coraz bardziej znany i ceniony autor podręcznika psychologii, tłumacz i komentator dialogów Platona, lektor radiowy, autor artykułów prasowych poruszających m.in. problemy wychowania, zalotów, prowadzenia dyskusji, mody, tańca itp. – nadawał ton międzywojennej psychologii i oddziaływał na umysły kolejnych pokoleń psychologów.
  • Źródło: O niektórych wydarzeniach związanych z historią polskiej psychologii stosowanej, w: Teresa Rzepa, Cezary W. Domański (red.), Na drogach i bezdrożach historii psychologii, t. 5., Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2016, ISBN 9788377847213, s. 111.