Stanisław Car

Stanisław Car (1882–1938) – polski prawnik, polityk, wiceminister, a następnie minister sprawiedliwości. W latach 1930–1935 wicemarszałek Sejmu, następnie marszałek Sejmu IV kadencji 1935–1938.

• (…) funkcje państwa, jego zadania i cele bardzo się skomplikowały i są obecnie znacznie bardziej złożone. (…) Dziś życie gospodarcze wymaga, aby państwo mogło w nie wtargnąć ze swoją władzą. Aktywność państwa uzasadniona jest więc koniecznością wprowadzenia cieszącej się wówczas popularnością polityki interwencjonizmu państwowego. Nowe zadania państwa nie koncentrują się wyłącznie w sferze gospodarki. Według prof. Makowskiego: „dzisiaj wymaga się od państwa aby pośredniczyło w konfliktach pomiędzy zorganizowanymi grupami społecznymi w zakresie sporów o interesy ekonomiczne, narodowe, kulturalne, religijne, przeobrażało strukturę społeczeństwa”.
  • Opis: o koncepcji nowego ustroju państwa polskiego. Przemówienie wygłoszone na posiedzeniu plenarnym Sejmu 26 stycznia 1934.
  • Źródło: Idee przewodnie Konstytucji kwietniowej – Robert Matysiak [1], za: Makowski, Państwo…, s. 7

Stanisław Car (1932)

• Kiedy już mówimy o dyktaturach, to nie chcę przykrywać listkiem figowym tego, co się dzieje w Polsce. Stawiam otwarcie zapytanie: czy w Polsce jest dyktatura? Na pytanie to odpowiem Panom szczerze: według mego najgłębszego przekonania w Polsce dyktatury nie ma i nigdy jej nie było. (...). Proszę Panów, śmiech nie jest odparciem argumentu i zaraz Panom powiem, dlaczego tak sądzę. Bo uważam, że nie może być dyktatury tam, gdzie nie ma dyktatora. W Polsce nie ma dyktatora! Józef Piłsudski nigdy nie był dyktatorem! Jeżeli Panowie wezmą pod uwagę to, że Józef Piłsudski, który skupił w swoich rękach pełnię władzy państwowej, odszedł dobrowolnie w roku 1922 do swego zacisza w Sulejówku, jeżeli Panowie wezmą pod uwagę również i to, że Józef Piłsudski, skupiwszy po raz drugi pełnię władzy w Polsce w roku 1926, ograniczył się jednak do skromnej roli ministra spraw wojskowych i jeżeli Józef Piłsudski nie wykonywa władzy sam, zazdrośnie, lecz stara się do życia państwowego pociągnąć zdrowe siły, tkwiące w społeczeństwie, to ja mam prawo twierdzić, że Józef Piłsudski nie jest dyktatorem. (...). A jeżeli Józef Piłsudski nie jest dyktatorem, to nie może być mowy o dyktaturze w Polsce.
  • Źródło: histmag.org, 24 kwietnia 2013

• My uważamy, że władza państwowa jest jednolita i niepodzielna i że tę władzę reprezentuje Prezydent Rzeczypospolitej, który jest przede wszystkim głową państwa i najwyższym arbitrem rozstrzygającym konflikty pomiędzy organami władzy państwowej. Toteż władza prezydenta musi być nadrzędna. (…) Czy nadrzędność ma być synonimem władzy absolutnej? Nic podobnego! Jeżeli mówimy o nadrzędności władzy Prezydenta Rzeczypospolitej, to mamy na względzie tę konieczną funkcję (…) arbitrażu w wypadku powstawania konfliktów (…) W tym ujęciu nadrzędność jest wykładnikiem dążenia do utrzymania harmonii w państwie – w żadnym jednak razie, nie jest wyrazem absolutystycznych tendencyj
  • Opis: o strukturze władzy wg wizji „piłsudczyków”.
  • Zasady nowej konstytucji, w: Polska koncepcja autorytaryzmu, Warszawa 1996, s. 146–147.

• W rzeczy samej nowa konstytucja nikogo nie zadowoliła i zadowolić nie mogła, gdyż nie była ona produktem głębokiej analizy rzeczywistych potrzeb kraju, który dźwigał się z mozołem z półtorawiekowej niewoli w warunkach zachwianej przez wielką wojnę równowagi świata, lecz dojrzewała w atmosferze walk i przetargów partyjnych, zasilanych niechętnym stosunkiem do osoby ówczesnego Naczelnika Państwa.
  • Opis: o konstytucji marcowej.
  • Źródło: histmag.org, 24 kwietnia 2013

• (…) we Włoszech jednostka przestała być podmiotem praw i obowiązków w życiu politycznym państwa (…). O Rosji Sowieckiej już nie ma co mówić, bo metody utrwalania reżimu bolszewickiego wykazały dowodnie, że jednostka jako czynnik polityczny tam nie istnieje. To samo można powiedzieć o Niemczech hitlerowskich, które przekreśliły w sposób brutalny prawa człowieka. We wszystkich tych krajach państwo stało się celem samo w sobie, jego stanowisko władcze pochłania i absorbuje jednostkę.
  • Opis: o stosunkach jednostka-państwo.
  • Źródło:Zasady nowej konstytucji, w: Polska koncepcja autorytaryzmu, Warszawa 1996, s. 151.

• Wysoka izbo! Ponieważ, jak wynika z oświadczeń wszystkich odłamów opozycji, opozycja nie interesuje się zagadnieniami ustroju, przeto sądzę, że nie ma przeszkód, aby załatwić tę sprawę od razu. Wnoszę, ażeby tezy, które dziś przedłożyliśmy, a które były przez trzy lata dyskutowane w naszej komisji, uznać za projekt konstytucji.
  • Opis: w trakcie posiedzenia Sejmu z 26 stycznia 1934 r. na którym przyjęto projekt konstytucji, znanej później jako kwietniowa.
  • Źródło: alehistoria.pl, 16 kwietnia 2020 r.