Hugo Kołłątaj

• „Czy biały czy czarny niewolnik, czy pod przemocą niesprawiedliwego prawa, czy pod łańcuchami jęczy, człowiek jest i w niczym się od nas nie różni”

• „Dwa tylko były przedmioty które zajęły całe moje życie: poprawa wychowania publicznego i poprawa rządu mojego narodu”

• „Polacy! Ośmielcie się, aby raz być narodem, a narodem prawdziwie wolnym.”

• „Niech będzie rolnik co do osoby i rąk swoich zupełnie wolny, lecz niech będzie poddany prawu, które własna na niego wkłada potrzeba.”
  

„Oddajmy chłopu wolność” (1788) z „Listów anonima(...)”

• „Słychanaż jest rzecz, aby na końcu ośmnastego wieku, w tym czasie, gdzie niewolnicze narody odważnie swe potargały kajdany, Polska jedna w przeciągu lat dwóch, (...) została się bez rządu, bez wolności, bez pewnej nadal egzystencyi?”
  

- „O potrzebie reformy państwa” Kołłątaj anonimowo 1790

• „Nie mamy fortec, kraj nasz na wszystkie strony otwarty, nie może być inaczej zasłoniony, tylko piersiami obywatelów”
  - o reformie wojska