Tadeusz Manteuffel

Tadeusz Manteuffel (1902–1970) – polski historyk, mediewista.

Kultura Europy średniowiecznej

(Wiedza Powszechna, Warszawa 1974)

• Interwencję czynnika nadprzyrodzonego można było również spowodować dzięki posiadanemu amuletowi. Jego rolę w chrześcijaństwie odgrywały przede wszystkim relikwie świętych. Czasami były one jednak zastępowane przez poświęcone przez kapłana podobizny świętych, które wierni nosili na piersi pod postacią medalików, wierząc w ich pomoc w potrzebie. Wiara w skuteczność amuletów sprawiała, że niejednokrotnie występowały one równolegle obok relikwi i podobizn świętych.
  • Źródło: s. 337

• Oddziaływanie złego ducha widziano na każdym niemal kroku. Nie wystarczyło wobec tego prowadzenie walki z czarownikami, którzy władni byli wrogość ducha ciemności kierować przeciwko określonym osobom. Trzeba było szukać trwalszego zabezpieczenia, a te uzyskać można było przez pielgrzymki i wota składane w pewnego typu sanktuariach. Były to świątynie zakładane na dawnych pogańskich miejscach kultowych, związanych tradycyjnie ze czcią oddawaną bóstwom ciemności. Do takich należała m.in. Łysa Góra ze wzniesionym na jej szczycie kościołem klasztornym pod wezwaniem Św. Krzyża. Świątynie chrześcijańskie wznoszone w tego rodzaju trudno dostępnych miejscach miały neutralizować oddziaływanie szatana, który posiadał tam swoje siedziby.
  • Źródło: s. 338-339
  • Zobacz też: Łysa Góra

• Stosunek człowieka średniowiecznego do świata układał się pod wpływem poglądów na życie pozagrobowe. Człowiek widział w sobie jedynie wędrowca, dla którego ziemia jest tylko przejściowym etapem, niegodnym większego zainteresowania. Stąd dążność do podporządkowania spraw doczesnych potrzebom życia pozagrobowego, dopatrywanie się najwyższego stopnia doskonałości w surowym ascetyzmie, wreszcie przewaga teologii nad nauką świecką, którą tolerowano tylko jako służkę tej pierwszej. Oschła i formalistyczna scholastyka, dążąca jedynie do rozumowego wyjaśnienia dogmatów wiary, była najpełniejszym wyrazem umysłowości tego okresu.
  • Źródło: s. 363