Marzec 1968: Różnice pomiędzy wersjami

Usunięta treść Dodana treść
drobne merytoryczne
m format, dr Zmiana
Linia 14:
** Autor: [[Zenon Kliszko]]
** Opis: z przemówienia w Sejmie PRL 10 kwietnia 1968 roku, w odpowiedzi na interpelację posłów koła Znak.
** Źródło: [https://oko.press/ulica-zagranica-inspiracja-dla-ulubionego-hasla-pis-propaganda-marca-1968-roku/ ''„Ulica i zagranica”. Źródłem ulubionego hasła PiS jest propaganda z marca 1968 roku! Tak mówił tow. Kliszko''], oko. press, 28 grudnia 2017.
 
* Sprawa relegowania Michnika i Szlajfera była tylko pretekstem, który można było wykorzystać dla zapoczątkowania działań – ale dla samego celu nie ma to żadnego znaczenia. Organizatorzy nie piszą w ulotkach, o co im naprawdę chodzi, co im się marzy, o czym wolą głośno nie mówić, bo to by ich zdemaskowało. (…) Nie cofają się przed stosowaniem broni najbrudniejszej – dla odwrócenia od siebie uwagi, wykorzystując fakt, że część znanych współorganizatorów rozróbek to obywatele polscy pochodzenia żydowskiego – zaczęli przy pomocy kolejnej serii ulotek dorabiać do podjętego przeciwdziałania teorię „szalejącego antysemityzmu”. (…) Nie pozwolimy też na to, aby syjoniści szukali dla siebie ochrony, zarzucając innym antysemityzm.
** Autor: [[Józef Kępa]], I sekretarz Komitetu Warszawskiego PZPR
** Opis: 11 marca 1968 na spotkaniu stołecznego aktywu partyjnego.
Linia 40:
** Zobacz też: [[polityka historyczna]]
 
==Cytaty oO wydarzeniach marcowych==
* Antysemityzm nie jest u nas, jak niektórzy sądzą, problemem sztucznym. Jest problemem żywym, a jak żywym, widzieliśmy, gdy zaczęto sięgać do panieńskich nazwisk matek. (...) Istota tego antysemityzmu rasistowskiego sprowadza się do tego, aby przerzucić odpowiedzialność za grzechy systemu, za wady w funkcjonowaniu władzy na obcoplemiennych. (...) W toku śledztwa oficerowie śledczy czynili duży wysiłek, aby także u mnie znaleźć wśród przodków jakieś żydowskie nazwisko. Gdy nie udało się zrobić ze mnie Żyda, chcieli bodaj uczynić ze mnie Ukraińca. Byleby móc mnie napiętnować jako obcoplemieńca. Były takie dni w śledztwie, kiedy chciałem uznać się za Żyda. Są bowiem sytuacje, kiedy uczciwy człowiek powinien uznać się za Żyda.
** Autor: [[Jacek Kuroń]]
** Opis: fragment przemówienia wygłoszonego na swoim procesie w styczniu 1969 r.
** Źródło: [[Andrzej Friszke]], ''Anatomia buntu. Kuroń, Modzelewski i komandosi'', Warszawa 2010.
 
* W 1968 władza też miała Żydów, którzy mówili, że w Polsce nie ma antysemityzmu.
** Autor: [[Wojciech Czuchnowski]]
** Źródło: [https://www.tysol.pl/a15669-Wojciech-Czuchnowski-Bronislaw-Wildstein-jako-pozyteczny-idiota-prawicy-Tomasz-Wroblewski-odpowiada ''Wojciech Czuchnowski: "Bronisław„Bronisław Wildstein jako pożyteczny idiota prawicy"prawicy”. Tomasz Wróblewski odpowiada''], tysol.pl, 3 lutylutego 2018
** Zobacz też: [[Historiahistoria Żydów w Polsce]]
 
* Chociaż czasy i sytuacje są oczywiście różne, to ówczesna władza z pełną świadomością odwołała się do skojarzeń i nienawiści  –  które polski nacjonalizm propagował w latach 30. Od 1938 do 1968 roku minęło przecież zaledwie 30 lat.
Linia 58:
 
* 1) Co zamierza Rząd uczynić, aby powściągnąć brutalną akcję milicji i ORMO wobec młodzieży akademickiej i ustalić odpowiedzialność za brutalne potraktowanie tej młodzieży?<br />2) Co zamierza Rząd uczynić, aby merytorycznie odpowiedzieć młodzieży na stawiane przez nią palące pytania, które nurtują także szeroką opinię społeczną, a dotyczą demokratycznych swobód obywatelskich i polityki kulturalnej Rządu?
** Opis: z interpelacji poselskiej Kołakoła Poselskiegoposelskiego „Znak”Znak złożonej w Sejmie PRL 11 marca 1968.
** Źródło: Kwartalnik historyczny „Karta”, nr 64 (2010 rok), s. 91.
 
* Dlaczego twierdzę, że w Marcu szło o „zbrodnię na zamówienie”, jak w powieściach Agathy Christie? Gdyż przyczyną główną tej niesłychanej sprawy była potrzeba stworzenia w Polsce atmosfery takiego zamętu, który, w ramach wymuszonej emigracji ludności pochodzenia żydowskiego, pozwalał na szmuglowanie za granicę – Izrael stanowił tylko etap podróży w takich wypadkach, jeśli nie była możliwa emigracja wprost do kraju docelowego na Zachodzie – nowych rezydentów radzieckiej siatki szpiegowskiej, co było konieczne dla Związku Radzieckiego wobec „spalenia się” jego starej siatki. To była główna przyczyna tego tornado.
** Autor: [[Adam Schaff]], ''Książka dla mojej żony'', 2001
 
* Dokonała się zasadnicza przemiana w PZPR – odeszli wierzący komuniści, odtąd jakakolwiek myśl artykułowana staje się niepotrzebna, jedyną myślą przewodnią systemu pozostaje utrzymanie i zabezpieczenie władzy. (...) Doświadczenia marcowych wydarzeń uczą, że najbardziej nawet ofiarna walka młodzieży studenckiej nie da wyników, jeśli jej nie wesprą robotnicy.
** Autor: [[Adam Ciołkosz]], ''Wyższy szczebel faszyzmu'', „Lewy Nurt”, nr 3, lato 1970.
 
* Moja mama, Irena Rybczyńska, która była redaktorką naczelną czasopisma „Nowa Wieś”, odmówiła zamieszczania jakichś antysemickich treści. Została zwolniona, a w dodatku wpisano jej w papiery, że może podjąć pracę jedynie za połowę dotychczasowego uposażenia, a więc dostała klasyczny „wilczy bilet”. Zaczęliśmy żyć dużo skromniej, ale nie to okazało się najtrudniejsze. Najgorsza wtedy była atmosfera, ciągłe szczucie, potworna niechęć ze strony otoczenia. Do tego dochodziły wyjazdy wielu bliskich i znajomych, pożegnania na Dworcu Gdańskim. Do emigracji zmuszona została na przykład rodzina mojej najbliższej przyjaciółki, która musiała zostawić tu znajomych, chłopaka, cały świat. Pamiętam jej rozpacz i nasz strach, czy jeszcze kiedyś się spotkamy.
** Autor: [[Magdalena Łazarkiewicz]]
** Źródło: Piotr Czerkawski, ''Drżące kadry. Rozmowy o życiu filmowym w PRL-u'', Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2019, 978-83-8049-917-1ISBN 9788380499171, s. 193.
 
* Momentem, który najbardziej zapadł mi w pamięć, były słowa Zawieyskiego, że te pięści, które spadły na Stefana Kisielewskiego – pobitego kilka tygodni wcześniej przez „nieznanych sprawców” – spadły na przedstawiciela kultury polskiej. Władysław Gomułka w odpowiedzi na to zarechotał. To nie był śmiech, ale właśnie rechot. I po chwili cała sala sejmowa rechotała, a jeszcze chwilę później rechotała galeria. To była obrzydliwa twarz Polski Ludowej.
Linia 80:
** Źródło: rozmowa Adama Leszczyńskiego, [http://wyborcza.pl/alehistoria/1,121681,13487454,Marcowi_buntownicy.html ''Marcowi buntownicy'', „Ale Historia”], wyborcza.pl, 1 marca 2013.
 
* Pamiętamy o postaciach takich jak Ryszard Gontarz, który w marcu 1968 r., gdy reżimowe bojówki pałowały studentów, pisał: „Czas ujawnić źródła zła, pokazać fakty i nazwać po imieniu inicjatorów zajść, ich cele i metody. (...) Dziś już nie ulega dla nikogo najmniejszej wątpliwości, że za ekscesami na UW stoją właśnie oni oraz ich aktualni sojusznicy polityczni (...), których z pełną odpowiedzialnością określam mianem wrogów Polski Ludowej”.
** Autor: [[Wojciech Maziarski]]
** Źródło: [https://wyborcza.pl/7,75968,23839996,ubeckie-wzory-karnowscy-pisza-nowy-rozdzial-hanby-polskiej.html ''Ubeckie wzory. Karnowscy piszą nowy rozdział hańby polskiej publicystyki''], wyborcza.pl, 30 sierpnia 2018.
Linia 86:
 
* Podobnie w 1968 roku, gdy zaczęła się antysemicka awantura. Ludzie myślą do dziś, że to był taki wyskok Moczara. A wiadomo dokładnie, że Moczar był agentem, co potwierdzają źródła sowieckie i nasz Instytut Nauk Politycznych PAN.
** Autor: [[Adam Schaff]], [http://www.eurovip.pl/indexpl.php?id=17&dzial=articles&sub=view ''Jestem Guru nowoczesnej lewicy'' – wywiad dla Euro VIP, 2000 r.]
 
* Przez ostatnie półtora miesiąca już wiem, jak łatwo w Polsce obudzić i przywołać wszystkie demony antysemickie.
Linia 100:
** Autor: [[Adam Michnik]] ''Kościół, lewica, dialog''
 
* Są ludzie, którzy mówią, że wtedy nie było Polski. (...) Jednak Marzec '68 zdarzył się tylko w Polsce.
** Autorka: [[Anna Azari]]
** Źródło: [https://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/marzec-68-ambasador-izraela-o-antysemityzmie-i-50-rocznicy-nagonki,820692.html ''Azari: Niektórzy mówią, że wtedy nie było Polski. Jednak Marzec '68 zdarzył się tylko w Polsce''], tvn24.pl, 8 marca 2018
Linia 120:
** Autorka: [[Joanna Helander]], [http://wyborcza.pl/alehistoria/7,121681,23085024,marzec-1968-nikt-nie-mowil-jestes-zydem-to-wyp-j-ale.html ''Marzec 1968. „Nikt nie mówił: 'Jesteś Żydem, to wyp...j'. Ale zabierano przestrzeń życiową. Po prostu zmuszano do wyjazdu”'', „Ale Historia”], wyborcza.pl, 5 marca 2018.
 
* W czasie zdjęć miałem rewizję w domu, rewizję w hotelu, przesłuchania trwające do trzeciej, czwartej nad ranem...ranem… Gdy byłem już tym wszystkim mocno zmęczony, spytałem tego przesłuchującego, o co mnie w ogóle oskarżają. Podał jakiś błahy pretekst, ale wiadomo było, że tak naprawdę chodzi o moje pochodzenie. (...) W pewnym momencie zadałem konkretne pytanie: „Chcecie, żebym wyjechał?”. Przesłuchujący spojrzał na mnie, jakby chciał powiedzieć: „No, wreszcie zrozumiał”. A ja mówię wtedy: „Dobrze! Skończyłem studia w Moskwie, a moja żona Walentyna jest obywatelką sowiecką. Wyjadę do Związku Radzieckiego”. Słysząc to, facet zbaraniał – tak głupiej miny nie widziałem w całym swoim życiu. Potem dali mi spokój, i dobrze, bo wcale nie chciałem wyjeżdżać.
** Autor: [[Jerzy Hoffman]]
** Opis: o pracy nad filmem ''Pan Wołodyjowski'', która przypadła na okres antysemickiej nagonki.
** Źródło: Piotr Czerkawski, ''Drżące kadry. Rozmowy o życiu filmowym w PRL-u'', Wydawnictwoop. Czarne, Wołowiec 2019, 978-83-8049-917-1cit., s. 21-2221–22.
 
* W marcu poszedłem na wiec pod bibliotekę Uniwersytetu Łódzkiego, a tam tłum młodzieży krzyczy, ktoś czyta odezwy, ktoś rozdaje ulotki. Nagle podjechały autobusy z aktywem robotniczym zwiezionym z fabryk, z pałami, z kijami. Ojcowie tych, którzy stali na tym placu. Nie doszło do jakiejś masakry, bo wiec się zakończył. Ale później zaczęli znikać profesorowie.
** Autor: [[Janusz Marchwiński]], [http://wyborcza.pl/alehistoria/7,121681,23085024,marzec-1968-nikt-nie-mowil-jestes-zydem-to-wyp-j-ale.html ''Marzec 1968. „Nikt nie mówił: 'Jesteś Żydem, to wyp...j'. Ale zabierano przestrzeń życiową. Po prostu zmuszano do wyjazdu”'', „Ale Historia”], wyborcza.pl, 5 marca 2018.
 
* W przedwojennej Polsce dość popularny był nazistowski stereotyp „żydokomuny” głoszony przez Hitlera, że komunizm był spiskiem żydowskim. Znacząca pozycja polskich Żydów w reżimie komunistycznym w jego wczesnych latach, choć wynikała z bardzo szczególnych okoliczności historycznych, wzmocniła tylko powszechną skłonność do kojarzenia żydostwa z komunizmem. Wiosną 1968 roku polscy komuniści wykorzystali ten stereotyp, twierdząc, że problem ze stalinizmem wynikał z jego żydowskiej natury. Jeżeli w komunistycznej Polsce lat czterdziestych i pięćdziesiątych coś poszło źle, wina za to spoczywała na Żydach (...). Sugerowano zatem, że niektórzy komuniści mogli wyrządzić krzywdy Polakom, ale sprawcy byli Żydami. (...) Kto jednak był Żydem? W 1968 roku prasa komunistyczna zwracała szczególną uwagę na studentów o żydowskich nazwiskach i dzieci stalinistów na uczelniach. Władze polskie odwoływały się do antysemityzmu, by odseparować studentów od reszty społeczeństwa.
** Autor: [[Timothy Snyder]], ''Skrwawione ziemie. Europa między Hitlerem a Stalinem'', tłum. Bartłomiej Pietrzyk, wyd. Świat Książki, Warszawa 2011.
 
Linia 134:
** Autor: [[Michał Sobelman]], [http://wyborcza.pl/alehistoria/7,121681,23085024,marzec-1968-nikt-nie-mowil-jestes-zydem-to-wyp-j-ale.html ''Marzec 1968. „Nikt nie mówił: 'Jesteś Żydem, to wyp...j'. Ale zabierano przestrzeń życiową. Po prostu zmuszano do wyjazdu”'', „Ale Historia”], wyborcza.pl, 5 marca 2018.
 
* W tym czasie w stoczni było ok. dwudziestu stażystów, studentów politechniki, i w dniu następnym po starciach młodzieży z milicją wokół politechniki ktoś podpatrzył w szatni, że chłopak ma plecy sine od pał milicyjnych. Wzięliśmy go z tymi obnażonymi plecami i tak go prowadzono pod hasłem: „Czy pozwolimy, żeby bito nasze dzieci, dzieci robotników i chłopów?”. (...) Ludzie pobrali sprężyny, które się trzymało mocno odgięte, a kiedy milicja ruszyła do szturmu – wtedy jeszcze niezbyt dobrze przygotowana, bez tarcz i zasłon – ludzie puszczali te sprężyny, które waliły w atakujących. Kiedy dostali w skórę, nagle pojęli, że to nie rozruchy inteligentów, tylko za studentami ujęli się robotnicy. Jeden z milicjantów, zalany krwią, krzyknął: „O Jezu! W jakie gówno nas tu wpuścili!”.
** Autor: [[Lech Wałęsa]]
** Opis: wspominając sytuację w Gdańsku, który był jedynym miastem, gdzie robotnicy jako zorganizowana grupa przyłączyli się do studenckiej manifestacji i wzięli udział w starciach z milicją.