Armia Krajowa: Różnice pomiędzy wersjami

'''[[w:Armia Krajowa|Armia Krajowa]]''' – zakonspirowana organizacja zbrojna [[Polacy|polskiego]] podziemia w latach [[II wojna światowa|II wojny światowej]].

* 14 lutego 1942 r. dokonano wyłącznie zmiany nazwy Związek Walki Zbrojnej na Armię Krajową, która pozostała tą samą podziemną armią, co wcześniej, tylko że ciągle rosnącą w siłę i coraz sprawniej działającą.

** Autor: [[Andrzej Kunert]]

** Źródło: [https://dzieje.pl/aktualnosci/prof-kunert-ak-byla-ta-sama-armia-co-zwz-tylko-rosnaca-w-sile-i-coraz-sprawniej ''Prof. A. Kunert: AK była tą samą armią co ZWZ, tylko rosnącą w siłę i coraz sprawniej działającą''], dzieje.pl, 14 lutego 2017.

 

* Armia Krajowa była rycerską.

** Źródło: [[Zofia Kossak-Szczucka]], ''W Polsce Podziemnej. Wybrane pisma dotyczące lat 1939–1944'', red. Stefan Jończyk, Mirosława Pałaszewska, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1999, s. 351.

** Zobacz też: [[Holokaust]]

 

* Była w tej formacji niekłamana wielkość. Po 1945 r. ludzie z AK nie dali się uwieść obietnicom nowego ładu, nie wstępowali do PZPR, starali się – na ile to było możliwe – nie angażować w proces stalinizacji Polski. Ale była też słabość. „Obrona substancji narodowej” sprowadzała się do rocznicowych mszy za ojczyznę i składania wiązanek pod pomnikami czynu narodowego. Odmowa zaangażowania w sprawy publiczne – wyrastająca z pragnienia, by nie ubrudzić się w kontaktach z „czerwonymi” – prowadziła do coraz większej izolacji od dokonujących się w Polsce przemian, do zamknięcia w „okopach św. Trójcy”

** Autor: [[Lesław Maleszka]], ''Tu nie chodzi o Jedwabne'', „Gazeta Wyborcza”, 25 maja 2001

 

* Cóż to jest ta wasza Armia Krajowa? Co to za armia bez artylerii, bez czołgów, bez lotnictwa? Nawet broni ręcznej nie ma dosyć… To są drobne oddziałki partyzanckie, a nie regularna siła zbrojna. Słyszę, że rząd polski polecił tym oddziałom wypędzić Niemców z Warszawy. Nie rozumiem, jak to zrobią, bo przecież nie mają na to siły.

** Autor: [[Józef Stalin]]

** Źródło: Roman Daszczyński, ''Odsieczy nie będzie, zostaliśmy sami'', „Gazeta Wyborcza”, 20 stycznia 2010.

 

* Do Kraju skakałem w 1942 roku i od października tegoż roku byłem szefem Kedywu AK na Zamojszczyźnie. Lekarzem obwodowym AK Tomaszów Mazowiecki był doktor Jabłoński. Jego żona, która też pełniła określoną funkcję w AK, przechowywała dziecko ich przyjaciół, dziewczynkę o nazwisku Lachman lub Lerman, dziś już nie pamiętam. Ze względu na pracę konspiracyjną, przechowywanie dziecka w domu doktorostwa było zbytnim narażaniem go, więc Jabłońscy zwrócili się o pomoc do doktora prawa, pana Świeżawskiego, przedwojennego dyrektora kancelarii prezydenta Mościckiego mieszkającego w majątku Łykoszyn koło Turkowic. O pomoc w ulokowaniu dziewczynki w bezpiecznym miejscu doktor Świeżawski zwrócił się do mnie. Jako komendant Armii Krajowej, pomagałem zakładowi w Turkowicach przez dostarczanie kartek żywnościowych, masła i jajek. O umieszczeniu dziewczynki w klasztorze w Turkowicach rozmawiałem z księdzem kapelanem Dąbskim, który odpowiedział krótko: „Dla pana wszystko”. Dziewczynkę odwiozłem do klasztoru osobiście. Wiedziałem, że „moje” żydowskie dziecko nie jest jedynym takim dzieckiem w zakładzie, że jest tam już co najmniej kilkanaście podobnych dzieci. Dziewczynka była w Turkowicach do końca wojny. Wojnę przeżył także ojciec dziecka.

** Autor: [[Marian Gołębiewski (żołnierz)]], szef Kedywu AK na Zamojszczyźnie

** Źródło: Ewa Kurek, ''Dzieci żydowskie w klasztorach. Udział żeńskich zgromadzeń zakonnych w akcji ratowania dzieci żydowskich w Polsce w latach 1939–1945'', Wydawnictwo Gaudium, Lublin, ISBN 8389659069, s. 148.

 

* Formalnie ujawniono nazwę Armia Krajowa w związku z realizacją planu „Burza” i nadawaniem od kwietnia 1944 r. ujawniającym się oddziałom AK nazw dywizji i pułków Wojska Polskiego z 1939 r. Nie muszę chyba przypominać, że latem 1944 r. Armia Krajowa osiągała już liczebność 350–380 000 żołnierzy, stanowiąc tym samym najsilniejszą armię podziemną w okupowanej Europie.

** Autor: [[Andrzej Kunert]]

** Źródło: [http://dzieje.pl/aktualnosci/prof-kunert-ak-byla-ta-sama-armia-co-zwz-tylko-rosnaca-w-sile-i-coraz-sprawniej ''Prof. A. Kunert: AK była tą samą armią co ZWZ, tylko rosnącą w siłę i coraz sprawniej działającą''], dzieje.pl, 14 lutego 2017.

 

* Germańce mieli szafy i krowy oraz ruskiego pomoc kozaka.<br />Tego nie miała biedna Warszawa, lecz za to miała chłopaków z AK.

** Źródło: pieśń ''Chłopaki z AK'', (1944)

 

* Moja mała dziewczynko z AK,<br />Przyznasz chyba, że to wielka była gra,<br />Takie różne były końce naszych dróg<br />I nie wierzę, bym cię znowu ujrzeć mógł.<br />Choć na dworze była jesień, u mnie wiosna,<br />I bez trwogi, że dokoła płonął świat,<br />Tak na wskroś cię przecież wtedy chciałem poznać,<br />Moja mała dziewczynko z AK.

** Autor: [[Mirosław Jezierski]], piosenka ''Mała dziewczynka z AK'' (październik 1944)

** Autor: [[Czesław Miłosz]], ''[[Rodzinna Europa]]'', s. 274.

 

* Na miejscu zobaczyliśmy w szałasach leśnych około 30 osób narodowości żydowskiej, w tym i kilka kobiet. Ja wtedy wydałem rozkaz, aby ich wszystkich zebrać i wyprowadzić na polanę leśną. Następnie po wyprowadzeniu ich na polanę leśną wydałem rozkaz sierżantowi „Bolerokowi” aby wykonał wyrok śmierci na tych osobach narodowości żydowskiej, a sam odszedłem kilkanaście metrów w las, nie chcąc patrzeć na wykonanie tego wyroku. Po oddaniu strzałów do tych osób przez pozostałych członków AK wróciłem z powrotem z lasu na tę polanę i widziałem leżących zabitych już Żydów, a do niektórych jeszcze żyjących żołnierze oddali kilka strzałów.

** Autor: [[Kazimierz Olchowik]], ps. ''Zawisza''

** Źródło: [https://www.polskieradio.pl/339,Zolnierze-wykleci/6569,Historia-zolnierzy ''Historia żołnierzy''], polskieradio.pl

 

* O bezkompromisowej postawie antyniemieckiej świadczy krew setek tysięcy męczenników Polski Podziemnej i bohaterów AK, przelana w otwartej walce i w kaźniach Gestapo, przypieczętowana heroicznym czynem Warszawskiego Powstania, podjętego z wiarą w uczciwość sojuszników z Zachodu i Wschodu. Nasza karta jest czysta. Nie my, lecz oni będą kiedyś musieli tłumaczyć się przed historią. Nie było nigdy współpracy między Polską Podziemną a Niemcami. Nie było też woli dywersji przeciwko Związkowi Radzieckiemu. Przeciwnie, przedstawiciele władz krajowych i AK usiłowali wszędzie ujawnić się i współpracować z Armią Czerwoną, lecz byli za to aresztowani i rozstrzeliwani. Stronnictwa Rady Jedności Narodowej dążyły też do ujawnienia się i nawiązania stosunków z Rosją, czemu dały wyraz w rozmowach, jakie przed uwięzieniem przedstawicieli Polski Podziemnej toczyły się w Pruszkowie.

** Źródło: [http://pamiec.pl/ftp/pamiec_ebooki/TestamentPPP_25_06_2015.pdf ''Testament Polski Walczącej''], pamiec.pl

 

 

* Oddziały partyzanckie 77 pp AK, w ramach swej działalności, wykonały ostatnio kilka zasługujących na wymienienie akcji. W nocy z 17–18 stycznia rozbito więzienie w Lidzie i uwolniono 170 więźniów politycznych, w tym znaczną ilość żołnierzy Armii Krajowej, których bezpiecznie wywieziono poza miasto. Niemców ze straży więziennej rozbrojono i częściowo wybito. Strat własnych nie było. Garnizon niemiecki w Lidzie liczy 10 000 żołnierzy, a całe miasto jest od zmroku gęsto patrolowane.

** Zobacz też: [[człowiek]], [[Niemcy (naród)]], [[Polacy]], [[Zamość]]

 

* Ponad 20 proc. żołnierzy w AK to były nasze koleżanki – w wywiadzie, służbie medycznej, w logistyce, a często nawet w oddziałach bojowych.

** Autor: [[Czesław Cywiński]], prezes Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej

 

* Pozostała jednak nadzieja, że Armia Krajowa przepędzi Niemców z Warszawy i przynajmniej w stolicy przejmie władzę przed wkroczeniem Rosjan. Żadne miasto w Europie nie cierpiało pod okupacją niemiecką tak bardzo i tak długo. Ale pomimo pięciu lat okrutnych rządów Niemcy postrzegali Warszawę tak samo jak we wrześniu 1939 za prezydentury Stefana Starzyńskiego – jako „miasto bandytów”, główny bastion polskiego ruchu oporu. W Warszawie działało polityczne i wojskowe dowództwo, a ponadto około trzydziestu pięciu tysięcy oficerów i żołnierzy Armii Krajowej, palących się w tej krytycznej godzinie do walki o Polskę.

** Opis: o Armii Krajowej przed powstaniem warszawskim 1944.

** Zobacz też: [[Warszawa]], [[Stefan Starzyński]], [[Niemcy]]

 

* Przygotowania do „Burzy” zaczęły się już z końcem 1943 roku. Poszczególne mniejsze grupy partyzanckie w każdym okręgu AK zostały połączone w większe oddziały i skierowane do rejonów leżących na liniach odwrotu Niemców. W okręgach wschodnich, które pierwsze miały rozpocząć „Burzę”, zostali zmobilizowani wszyscy żołnierze AK.

 

* Przyłączenie „opozycji faszystowskiej” (do AK) prawie na pewno wywoła odpadnięcie poważnej części lewicy rządowej, nadałoby temu obozowi piętno reakcyjne. Jestem głęboko przekonany, że w błyskawicznym tempie pociągnęłoby to za sobą dla Polski śmiertelną katastrofę wojny domowej, w której lewica walczyłaby pod komendą PPR, a prawica – ONR. AK przypadłaby rola obrońcy klas posiadających. Następstwem – wasalizacja lub wcielenie Polski do ZSRR. W świetle powyższego ostatni nasz „sukces” w postaci podporządkowania NSZ może mieć wysoce ujemne następstwa, jeśli nie sparaliżujemy ich umiejętną akcją wychowawczą.

** Autor: [[Jan Rzepecki]], ''Raport dla generała Bora-Komorowskiego'' (marzec 1944), cyt. za: Piotr Lipiński, ''Raport Rzepeckiego'', wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa 2005.

 

* Ruszył proces wyradzania się partyzantki w bandytyzm. Od chwili rozwiązania AK coraz trudniej było rozróżnić bandę rabunkową od grupy niepodległościowej.

** Autor: [[Jacek Kuroń]]

** Źródło: ''PRL dla początkujących'', s. 13.

 

* Teraz rozumiem lepiej, dlaczego komuniści zaczęli wkrótce po wojnie swoje dzieło systematycznego zniesławiania Armii Krajowej i powstania warszawskiego od ataku na conradowską filozofię męstwa i godności ludzkiej.

** Autor: [[Gustaw Herling-Grudziński]]

 

* Trasa przemarszu prowadziła przez himmlerowską „linię wyłapywania band” na Bugu, a następnie przez tereny często opanowane przez bandy UPA. Przeprawiający się żołnierze byli wyczerpani w licznych bojach, przemęczeni wielotygodniowymi marszami, w większości chorzy, walczący ostatkiem sił. Należało ich nie tylko zakwaterować na terenach Zamojszczyzny, umożliwiając konieczny wypoczynek, ale także zabezpieczyć wyżywienie i pomoc lekarską. Ponadto uzupełnić broń, amunicję oraz zaopatrzenie. A przecież Zamojszczyzna sama była już wyczerpana długotrwałą walką z okupantem. Przejęte oddziały kierowane były do różnych części Zamojszczyzny i włączane do działających tam już oddziałów AK.

** Opis: o przejściu zza Bugu na teren [[Zamojszczyzna|Zamojszczyzny]] oddziałów AK działających na Wołyniu i Polesiu, m. in. 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty, zgrupowania „Bomby”, „Krwawej Łuny” i kowelskiego pułku, koniec maja 1944.

 

* W czasie translokacji oddziałów AK zza Bugu dochodziło do częstych starć zbrojnych z jednostkami policyjno-wojskowymi okupanta, zwłaszcza podczas forsowania rzeki Bug, ale dzięki sprawnej organizacji akcji odbywało się to bez większych strat.

 

* W ślad za moim rozkazem z dnia 3 września 1940 roku znoszę dla użytku wewnętrznego nazwę ZWZ. Wszyscy żołnierze w czynnej służbie wojskowej w kraju stanowią Armię Krajową podległą Panu Generałowi jako jej dowódcy. Stanowisko Pana Generała nosi nazwę Dowódcy Armii Krajowej.

** Autor: [[Władysław Sikorski]] Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych

** Opis: rozkaz Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych o przekształceniu Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową, 14 lutego 1942.

 

* W zmienionych warunkach nowej okupacji działalność naszą nastawić musimy na odbudowę niepodległości i ochronę ludności przed zagładą. W tym celu i w tym duchu wykorzystać musimy wszystkie możliwości działania legalnego, starając się opanować wszystkie dziedziny życia Tymczasowego Rządu Lubelskiego (…) AK zostaje rozwiązana. Dowódcy nie ujawniają się. Żołnierzy zwolnić z przysięgi, wypłacić dwumiesięczne pobory i zamelinować. (…) Zachować małe dobrze zakonspirowane sztaby i całą sieć radio. Utrzymać łączność ze mną i działajcie w porozumieniu z aparatem Delegata Rządu.

** Źródło: [http://www2.polskieradio.pl/wojna/artykul.aspx?sid=4&id=76122 ''Akcja „Burza”''], polskieradio.pl

 

* Za dywizję wołyńską, nie kwiaty i wianki –<br />Szubienica w Lublinie. Ojczyste Majdanki.<br />Za sygnał na północy, bój pod Nowogródkiem –<br />Długi urlop w więzieniu. Długi i ze skutkiem.<br /><br />Za bój o naszą Rossę, Ostrą Bramę, Wilno –<br />Sucha gałąź lub zsyłka na rozpacz bezsilną.<br />Za dnie i noce śmierci, za lata udręki –<br />Taniec w kółko: raz w oczy a drugi raz w szczęki. (…)<br />Za Warszawę, Warszawę, powstańcze zachcianki –<br />Specjalny odział śledczy: „przyłożyć do ścianki”. (…)<br />Zwinąć chorągiew z masztu. Krepą jest zasnuta<br />Za dywizję Rataja, Okrzei, Traugutta.<br />Pociąć sztandar w kawałki. Rozdać śród żołnierzy,<br />Na drogę, niech go wezmą. Na sercu niech leży.

** Autor: [[Kazimierz Wierzyński]], wiersz ''Na rozwiązanie Armii Krajowej'', 8 lutego 1945.

** Źródło: [[Artur Domosławski]], ''Narodowość – antykomunista'', „Gazeta Wyborcza”, 1 grudnia 2001.

 

* Żołnierze Armii Krajowej! Daję Wam ostatni rozkaz. Dalszą swą pracę i działalność prowadźcie w duchu odzyskania pełnej niepodległości Państwa i ochrony ludności polskiej przed zagładą. Starajcie się być przewodnikami Narodu i realizatorami niepodległego Państwa Polskiego. W tym działaniu każdy z Was musi być dla siebie dowódcą. W przekonaniu, że rozkaz ten spełnicie, że zostaniecie na zawsze wierni tylko Polsce.

** Autor: [[Leopold Okulicki]]

** Źródło: [https://niezalezna.pl/255257-ostatnie-rozkazy-niedzwiadka ''Ostatnie rozkazy „Niedźwiadka”''], niezalezna.pl, 19 stycznia 2019

 

{{commons|Category:Armia Krajowa}}

* [[1 Dywizja Pancerna (PSZ)]]

* [[1 Samodzielna Brygada Spadochronowa]]