Marzec 1968: Różnice pomiędzy wersjami
Usunięta treść Dodana treść
przebudowa, nowe cytaty |
→Cytaty o wydarzeniach marcowych: rozbudowa |
||
Linia 65:
** Źródło: rozmowa Andrzeja Brzezickiego, [http://wyborcza.pl/1,75968,13543666,Marcowy_rechot_Gomulki.html ''Marcowy rechot Gomułki''], wyborcza.pl, 12 marca 2013.
** Zobacz też: [[Stefan Kisielewski]], [[Jerzy Zawieyski]]
* O tym, kto był Żydem, decydowano arbitralnie, niezależnie od tego, kim się taki człowiek czuł. Jeśli ktoś został wskazany – daremny wysiłek. Znam historię człowieka, którego w marcu 1968 r. zaczęto indagować o wygląd. Gdy ten się zorientował, o co chodzi, zaczął udowadniać, że pochodzi z niemieckiej szlachty w Kurlandii. Pokazał papiery w komisji zakładowej, w której zasiadali ludzie z SB, komitetu PZPR, dyrekcji. Na to usłyszał: „P..., my chyba lepiej wiemy, kto jest Żydem, a kto nie”. I naturalnie wyleciał z pracy.
** Autor: [[Jerzy Eisler]]
** Źródło: rozmowa Adama Leszczyńskiego, [http://wyborcza.pl/alehistoria/1,121681,13487454,Marcowi_buntownicy.html ''Marcowi buntownicy'', „Ale Historia”], wyborcza.pl, 1 marca 2013.
* Podobnie w 1968 roku, gdy zaczęła się antysemicka awantura. Ludzie myślą do dziś, że to był taki wyskok Moczara. A wiadomo dokładnie, że Moczar był agentem, co potwierdzają źródła sowieckie i nasz Instytut Nauk Politycznych PAN.
Linia 75 ⟶ 79:
* Rozpętana na wielką skalę kampania antysemicka miała nie tyle ugodzić w tę resztę społeczności żydowskiej ocalałą z hitlerowskiego piekła, ile miała rozpalić nastroje nacjonalizmu i ksenofobii, przysłonić rzeczywiste przyczyny kryzysu społecznego, oduczyć Polaków racjonalnego myślenia i uczynić ich wspólnikami zbrodni. Dlatego właśnie antysemityzm był tak istotnym problemem.
** Autor: [[Adam Michnik]] ''Kościół, lewica, dialog''
* Ta nagonka posłużyła moczarowcom do rozgrywki o władzę. I to jest właśnie trzeci poziom wydarzeń 1968 r. – ich skutkiem było podburzenie aparatu partyjnego z prowincji. Młodzi ludzie ukształtowani przez partię chcieli robić kariery. Pochodzili z miasteczek i wiosek, byli przesiąknięci ludowym antysemityzmem. Łatwo uwierzyli, że Żydzi rządzą Polską i że jeśli się ich wyrzuci, to będzie można zająć ich miejsce.
** Autor: [[Seweryn Blumsztajn]], [http://wyborcza.pl/alehistoria/7,162654,23090456,od-nadziei-pazdziernika-do-traumy-marca.html ''Od nadziei Października do traumy Marca. Moje lata 60.'', „Ale Historia”], wyborcza.pl, 5 marca 2018.
* Trafiłem do więzienia, bo na spotkaniu z członkami ZMS na Uniwersytecie Warszawskim powiedziałem, że „skoro co tydzień odsłaniamy kolejny pomnik partyzanta wojennego, to porozmawiajmy również o tysiącach szmalcowników. Powiedzmy wreszcie całą prawdę o II wojnie światowej, nie wybierajmy tylko i wyłącznie najbardziej szlachetnych części”. (…) To samo powiem dzisiaj i niech mnie znowu wsadzą. Różnica taka, że wtedy kodeks dopuszczał karę do 10 lat, a teraz do trzech lat więzienia z tego paragrafu.
** Autor: [[Krzysztof Topolski]]
** Źródło: Krystyna Naszkowska, [http://wyborcza.pl/duzyformat/7,127290,23091268,mysle-o-emigracji-ale-nie-wpadam-w-panike-wsrod-zydowskich.html ''Myślę o emigracji, ale nie wpadam w panikę. Wśród żydowskich znajomych narasta lęk'', „Duży Format”], wyborcza.pl, 5 marca 2018.
* Ukryłem się w Pałacu Kazimierzowskim i przez okno widziałem, jak dopadli ich na dziedzińcu i zaczęli pałować. Dziewczyny też. Straszne. Widziałem straszne sceny, naprawdę. Po raz pierwszy w życiu nie czytałem o tym w książce, nie oglądam tego na jakimś filmie, tylko widziałem na własne oczy. Widziałem rozjuszony tłum w mundurach i nie w mundurach, z pałami w ręku – to było wielkie przeżycie. To był szok absolutny. Myśmy jednak byli dziećmi z dobrych domów, w których nikt nie wiedział, co to znaczy tak naprawdę dostać po łbie, walka, więzienie. Po raz pierwszy w życiu czułem, że biorę udział w rewolucji.
** Autor: Leon Sfard, uczestnik studenckich protestów na Uniwersytecie Warszawskim
** Źródło: Piotr Osęka, [http://wyborcza.pl/alehistoria/7,121681,23084654,marzec-1968-mlodziezowy-protest-uknuty-przez-syjonistow.html ''Marzec 1968 - młodzieżowy protest uknuty przez „syjonistów”!'', „Ale Historia”], wyborcza.pl, 5 marca 2018.
* W 1968 r. studiowałam romanistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim, (…) Z siostrą i koleżanką wywiesiłyśmy na domu studenckim Żaczek zrobiony przez nas plakacik o treści: „Moskale, ręce precz od Czechosłowacji” (…). Miałam 20 lat i byłam przekonana, że nic mi nie mogą zrobić. Kiedy mnie aresztowano w listopadzie, to myślałam, że na święta mnie wypuszczą. Jak na święta mnie nie wypuścili, to myślałam, że wyjdę po Nowym Roku. Nie rozumiałam, czego oni ode mnie chcą, do wszystkiego przyznałam się natychmiast. Powiedziałam, że powiesiłam plakat i nie żałuję, ale ciągle dopytywali, a ja przecież nic nowego nie mogłam powiedzieć! Jeden z oficerów powiedział nagle: „My wiemy, że panią rabin chrzcił”.
** Autorka: [[Joanna Helander]], [http://wyborcza.pl/alehistoria/7,121681,23085024,marzec-1968-nikt-nie-mowil-jestes-zydem-to-wyp-j-ale.html ''Marzec 1968. „Nikt nie mówił: 'Jesteś Żydem, to wyp...j'. Ale zabierano przestrzeń życiową. Po prostu zmuszano do wyjazdu”'', „Ale Historia”], wyborcza.pl, 5 marca 2018.
* W marcu poszedłem na wiec pod bibliotekę Uniwersytetu Łódzkiego, a tam tłum młodzieży krzyczy, ktoś czyta odezwy, ktoś rozdaje ulotki. Nagle podjechały autobusy z aktywem robotniczym zwiezionym z fabryk, z pałami, z kijami. Ojcowie tych, którzy stali na tym placu. Nie doszło do jakiejś masakry, bo wiec się zakończył. Ale później zaczęli znikać profesorowie.
** Autor: [[Janusz Marchwiński]], [http://wyborcza.pl/alehistoria/7,121681,23085024,marzec-1968-nikt-nie-mowil-jestes-zydem-to-wyp-j-ale.html ''Marzec 1968. „Nikt nie mówił: 'Jesteś Żydem, to wyp...j'. Ale zabierano przestrzeń życiową. Po prostu zmuszano do wyjazdu”'', „Ale Historia”], wyborcza.pl, 5 marca 2018.
* W przedwojennej Polsce dość popularny był nazistowski stereotyp „żydokomuny” głoszony przez Hitlera, że komunizm był spiskiem żydowskim. Znacząca pozycja polskich Żydów w reżimie komunistycznym w jego wczesnych latach, choć wynikała z bardzo szczególnych okoliczności historycznych, wzmocniła tylko powszechną skłonność do kojarzenia żydostwa z komunizmem. Wiosną 1968 roku polscy komuniści wykorzystali ten stereotyp, twierdząc, że problem ze stalinizmem wynikał z jego żydowskiej natury. Jeżeli w komunistycznej Polsce lat czterdziestych i pięćdziesiątych coś poszło źle, wina za to spoczywała na Żydach (...). Sugerowano zatem, że niektórzy komuniści mogli wyrządzić krzywdy Polakom, ale sprawcy byli Żydami.(...) Kto jednak był Żydem? W 1968 roku prasa komunistyczna zwracała szczególną uwagę na studentów o żydowskich nazwiskach i dzieci stalinistów na uczelniach. Władze polskie odwoływały się do antysemityzmu, by odseparować studentów od reszty społeczeństwa.
** Autor: [[Timothy Snyder]], ''Skrwawione ziemie. Europa między Hitlerem a Stalinem'', tłum. Bartłomiej Pietrzyk, wyd. Świat Książki, Warszawa 2011.
* W szkole większość nauczycieli to byli w gruncie rzeczy antysemici. Pan od geografii pytał mnie na przykład: „Józiu (to moje pierwsze imię, którego właściwie nie używam), to co będzie, jak cię do tej Palestyny wyślą?”. A ja nie rozumiałem, dlaczego ktoś miałby mnie wysyłać do Palestyny. Albo przychodził do nas dzielnicowy i pytał: „A pan, panie Sobelman, ma rodzinę w tym Izraelu?”. Taka była atmosfera tamtych dni.
** Autor: [[Michał Sobelman]], [http://wyborcza.pl/alehistoria/7,121681,23085024,marzec-1968-nikt-nie-mowil-jestes-zydem-to-wyp-j-ale.html ''Marzec 1968. „Nikt nie mówił: 'Jesteś Żydem, to wyp...j'. Ale zabierano przestrzeń życiową. Po prostu zmuszano do wyjazdu”'', „Ale Historia”], wyborcza.pl, 5 marca 2018.
* W tym czasie w stoczni było ok. dwudziestu stażystów, studentów politechniki, i w dniu następnym po starciach młodzieży z milicją wokół politechniki ktoś podpatrzył w szatni, że chłopak ma plecy sine od pał milicyjnych. Wzięliśmy go z tymi obnażonymi plecami i tak go prowadzono pod hasłem: „Czy pozwolimy, żeby bito nasze dzieci, dzieci robotników i chłopów?”.(...) Ludzie pobrali sprężyny, które się trzymało mocno odgięte, a kiedy milicja ruszyła do szturmu – wtedy jeszcze niezbyt dobrze przygotowana, bez tarcz i zasłon – ludzie puszczali te sprężyny, które waliły w atakujących. Kiedy dostali w skórę, nagle pojęli, że to nie rozruchy inteligentów, tylko za studentami ujęli się robotnicy. Jeden z milicjantów, zalany krwią, krzyknął: „O Jezu! W jakie gówno nas tu wpuścili!”.
** Autor: [[Lech Wałęsa]]
** Opis: wspominając sytuację w Gdańsku, który był jedynym miastem, gdzie robotnicy jako zorganizowana grupa przyłączyli się do studenckiej manifestacji i wzięli udział w starciach z milicją.
** Źródło: Piotr Osęka, [http://wyborcza.pl/alehistoria/1,121681,19757782,mniej-znany-marzec-68.html ''Mniej znany marzec '68'', „Ale Historia”], wyborcza.pl, 14 marca 2016.
* Władzom zależało na stworzeniu pozorów, że „syjoniści” opuszczają Polskę dobrowolnie, co potwierdzałoby propagandową tezę o istnieniu w kraju „piątej kolumny” złożonej z nielojalnych obywateli. W rzeczywistości wyjazdy przypominały raczej deportacje, chociaż w miejsce przymusu fizycznego stosowano bardziej wyrafinowany – psychologiczny i materialny. Polscy Żydzi – a w każdym razie ludzie uznani za takich przez SB – tracili szansę na normalne życie w PRL. Wyrzucano ich z pracy, pozbawiano emerytury. Na ich drzwiach pojawiały się napisy antysemickie, w nocy dzwoniły telefony z pogróżkami.
** Autor: [[Piotr Osęka]], [http://wyborcza.pl/alehistoria/7,121681,23084654,marzec-1968-mlodziezowy-protest-uknuty-przez-syjonistow.html ''Marzec 1968 - młodzieżowy protest uknuty przez „syjonistów”!'', „Ale Historia”], wyborcza.pl, 5 marca 2018.
* Wystąpienia w 1968 r. traktowaliśmy trochę jak zabawę, trochę jak prowokację. Nie baliśmy się już tak jak nasi rodzice, nie pamiętaliśmy stalinizmu, byliśmy dziećmi Października. Jego zdobycze były dla nas oczywiste i niezbywalne. I co ważne – nasze pokolenie traktowało PRL jak swoją ojczyznę, to był nasz kraj. A żeby się w ogóle buntować, potrzebny jest jakiś stopień identyfikacji, a przynajmniej wiara, że można coś zmienić.
** Autor: [[Seweryn Blumsztajn]], [http://wyborcza.pl/alehistoria/7,162654,23090456,od-nadziei-pazdziernika-do-traumy-marca.html ''Od nadziei Października do traumy Marca. Moje lata 60.'', „Ale Historia”], wyborcza.pl, 5 marca 2018.
* Ziściło się przysłowie „Kto mieczem wojuje, od miecza ginie”. Gomułka, przerażony rozmiarami czystki i widząc, że antysemicki zapał działaczy partyjnych (a także znacznej części społeczeństwa) grozi destabilizacją ustroju, położył kres „kampanii antysyjonistycznej”. Pod koniec czerwca cenzura otrzymała instrukcję, żeby zdejmować wszystkie artykuły na ten temat. I sekretarz rozprawił się też z „partyzantami”: na lipcowym plenum Moczar został przeniesiony z MSW na stanowisko zastępcy członka Biura Politycznego.
** Autor: [[Piotr Osęka]], [http://wyborcza.pl/alehistoria/7,121681,23084654,marzec-1968-mlodziezowy-protest-uknuty-przez-syjonistow.html ''Marzec 1968 - młodzieżowy protest uknuty przez „syjonistów”!'', „Ale Historia”], wyborcza.pl, 5 marca 2018.
==Zobacz też==
| |||