Brygada Świętokrzyska: Różnice pomiędzy wersjami

 

* Jedenastego sierpnia 1944 r. przeprowadzono koncentrację oddziałów NSZ w majątku Lasocin, gdzie powstała Brygada Świętokrzyska NSZ. Jej dowódcą został ppłk Antoni Szacki „Bohun”, „Dąbrowski”. (...) W czasie swojej prawie półrocznej działalności na ziemi kieleckiej Brygada Świętokrzyska stoczyła ponad trzydzieści potyczek i bitew z jednostkami niemieckimi, grupami komunistycznymi i desantami sowieckimi. Jej żołnierze chronili przed rabunkami i gwałtami mieszkańców wsi i majątków ziemskich.

 

* Niemcy (...) cały czas nalegali, aby włączyć Brygadę Świętokrzyską jako polską jednostkę do Waffen SS. Polacy nie wyrazili na to zgody, mieli bowiem świadomość, że Niemcom zależy głównie na propagandowym wykorzystaniu tego faktu, co zaszkodziłoby sprawie polskiej.

 

* Początek ofensywy sowieckiej w styczniu 1945 r. zaskoczył Brygadę Świętokrzyską. Jej dowództwo nie dysponowało bowiem planem ewakuacji na wypadek wkroczenia Armii Czerwonej i zmuszone było improwizować. 14 stycznia w rejonie Pogwizdowa przesuwające się na zachód oddziały Brygady Świętokrzyskiej stoczyły ciężką walkę z batalionem Wehrmachtu. Po nieudanej próbie przekroczenia Pilicy płk „Bohun” musiał nawiązać kontakt z dowództwem niemieckiej obrony: zawarto rozejm i uzyskano pozwolenie na przejście przez most w okolicy Żarnowca. W zamian Brygada zwolniła kilkunastu niemieckich jeńców. Przeprawa odbyła się pod ogniem sowieckich czołgów i artylerii.

 

* Reszta oddziałów NSZ skoncentrowała się w międzyczasie na Kielecczyźnie, gdzie nastąpiło ich przeorganizowanie w Brygadę Świętokrzyską, która po nawiązaniu kontaktów z okupacyjnymi władzami niemieckimi, reprezentowanymi przez Haupstumführera Paula Fuchsa, szefa Sonderkommando IV A w dystrykcie radomskim, rozpoczęła w sile 850 żołnierzy, za zgodą i pod opieką żandarmerii niemieckiej, 13 stycznia 1945 roku marsz na zachód przez Śląsk do Czechosłowacji. Stamtąd we współpracy z armią niemiecką zrzucono na spadochronach w kraju dwa partole, które jednakże zostały schwytane przez bezpiekę. 6 maja 1945 roku Brygada Świętokrzyska przedostała się na teren Niemiec zajęty przez wojska amerykańskie. Nawiązała stamtąd kontakt z Drugim Korpusem gen. Andersa, jednakże nie podporządkowała się jego dowództwu. W rezultacie osamotnieni żołnierze Brygady Świętokrzyskiej stali się we wrześniu 1945 roku głównym trzonem kompanii wartowniczych w służbie amerykańskiej, których dowódcą z ramienia wojskowych władz amerykańskich został pułkownik armii polskiej Franciszek Sobolta.

 

* Równolegle ze zwalczaniem komunistów Brygada Świętokrzyska prowadziła działania przeciwko Niemcom. Miały one charakter defensywny, ograniczały się do ochrony ludności przed akcjami pacyfikacyjnymi oraz zdobywania zaopatrzenia. Starano się nie prowokować okupanta i nie narażać ludności na represje. Twierdzenia komunistycznych historyków o współpracy Brygady z Niemcami były propagandowym kłamstwem. Jej żołnierze stoczyli kilkanaście walk i potyczek z żandarmerią, Wehrmachtem oraz formacjami sowieckich kolaborantów.