Sanacja: Różnice pomiędzy wersjami
Usunięta treść Dodana treść
kat. |
+3 |
||
Linia 1:
'''[[w:Sanacja|Sanacja]]''' (łac. ''sanatio'', „uzdrowienie”) – potoczna nazwa obozu piłsudczykowskiego rządzącego w Polsce w latach 1926–1939, powstała w związku z głoszonym przez [[Józef Piłsudski|Józefa Piłsudskiego]] hasłem „sanacji moralnej” życia publicznego, wysuwanym w toku przygotowań i w okresie przewrotu majowego (1926).
* Reżimy autorytarne dążyły bowiem nie tyle do likwidacji parlamentaryzmu, ile do zniesienia wielopartyjności. Parlament miał przy tym zmienić sposób funkcjonowania, umożliwić rządowi wykonywanie jego obowiązków. Poza zwiększeniem kompetencji władz wykonawczych chciano nauczyć społeczeństwo respektu dla instytucji państwowych, odzwyczaić je od anarchistycznych i egoistycznych zachowań. Rządy autorytarne nie zamierzały natomiast narzucać obywatelom jedności ideologicznej i światopoglądowej. Dlatego w Polsce po przewrocie majowym nie rozwiązano partii politycznych i otrzymano gros praw obywatelskich. Przypadki represji miały charakter sporadyczny. Piłsudski utrudniał, nieraz brutalnie, egzystowanie opozycji, nie dążył jednak do jej unicestwienia.
** Autor: [[Andrzej Chojnowski]], ''Rządy pomajowe'', [w:] ''Dwudziestolecie'', red. Krzysztof Pesak, Paweł Machcewicz, Warszawa 2009, s. 170-171.
** Zobacz też: [[Józef Piłsudski]]
* W dniu 25 sierpnia 1930 r. Piłsudski stanął na czele rządu. Pięć dni później rozwiązano parlament, a w nocy z 9 na 10 września aresztowano 12 znanych polityków opozycji osadzając ich w więzieniu wojskowym w Brześciu nad Bugiem. W następnych tygodniach pozbawiono wolności na dłuższy lub krótszy czas około 5000 osób, w tym 84 byłych posłów i senatorów (po rozwiązaniu parlamentu stracili immunitet). Wobec więźniów brzeskich zastosowano wymyślne tortury psychiczne i kary fizyczne (bicie). Wieści o tym dotarły do społeczeństwa, ale dopiero po kilku miesiącach, nie miały więc wpływu na przebieg wyborów.
** Autor: [[Andrzej Chojnowski]], ''Rządy pomajowe'', [w:] ''Dwudziestolecie'', red. Krzysztof Pesak, Paweł Machcewicz, Warszawa 2009, s. 175-176.
* W listopadzie 1930 r. piłsudczycy sięgnęli po nadzwyczajne posunięcia, takie jak unieważnienie list opozycyjnych, presja psychiczna i fizyczna (wypadki pobycia działaczy antyrządowych), a także fałszerstwa przy liczeniu głosów.
** Autor: [[Andrzej Chojnowski]], ''Rządy pomajowe'', [w:] ''Dwudziestolecie'', red. Krzysztof Pesak, Paweł Machcewicz, Warszawa 2009, s. 176.
* Wiele elementów Polski PiS przypomina sanację: najważniejsze stanowiska są obsadzane miernymi, ale wiernymi, wszystko podlewa się bogoojczyźnianym sosem. Chciałbym byśmy pamiętali, jaką tragedią to się wówczas skończyło. Ludzie, którzy przed wojną najgłośniej mówili o honorze, jak choćby szef dyplomacji Józef Beck, 17. dnia wojny uciekli do Rumunii. Okazali się największymi tchórzami, zostawiając kraj na pastwę losu.
| |||