Granica (film 1938): Różnice pomiędzy wersjami

* Elżbieta Barszczewska jako żona bohatera pozostała w cieniu swoich partnerów. Wprowadziła do ''Granicy'' – nie bacząc na jej realizm – umowność swoich wcześniejszych, konwencjonalnych ról: słodkich, szczebiotliwych i nasiąkłych łzami. Wokół ''Granicy'' rozgorzał spór, w którym ujawniły się opinie wyjątkowo skrajne. Atakowali przede wszystkim wrogowie samej powieści, jej postępowych tendencji sformułowanych w duchu „szeroko rozumianego marksizmu”. Recenzenci pism endeckich i zachowawczych wypowiedzieli się wprost: książki nie należało filmować, gdyż można było przewidzieć, że w efekcie powstanie utwór niemoralny, pozbawiony szerszej motywacji, którego akcja z równym powodzeniem może toczyć się w innym kraju. Inni, a wśród nich również prasa lewicowa, uznali ''Granicę'' Lejtesa – mimo złagodzenia treści społecznych – za wydarzenie olbrzymiej wagi dla przyszłości sztuki filmowej, za kolejny dowód nieprzeciętnego talentu tego reżysera, wreszcie za początek rodzimego kina realistycznego.

** Autorzy: Barbara i Leszek Armatysowie, ''Film fabularny w latach 1935–1939'' w: Barbara i Leszek Armatysowie, Wiesław Stradomski, ''Historia filmu polskiego'' (tom II: 1930–1939), Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1988, ISBN 8322103689, s. 287–288.

 

* Myślę, że warto przypomnieć ten film, który mimo upływu czasu wcale nie „trąci myszką”, przeciwnie, w podstawowych aspektach pozostaje zadziwiająco aktualny. Obraz ten w poruszający i głęboki sposób dotyka zasadniczych kwestii takich jak moralna kondycja człowieka, sumienie, konsekwencje wolnych wyborów, prawo do indywidualnego szczęścia a odpowiedzialność za drugiego człowieka.