Zygmunt III Waza: Różnice pomiędzy wersjami

 

* Potrzeba odwagę raz uczynić taką, aby więcej już odważać się nie przyszło.

** Źródło: Henryk Wisner, ''Zygmunt III Waza'', Wrocław 1991.

 

* A gdy już więcej pić nie mogli, wstał Król, którego Jegomość Jan Karol Chodkiewicz pod rękę wiódł, pan podkanclerzy koronny (Szczęsny Kryski) Jegomościa, i tak Króla Zygmunta, który zarówno był pijany, Jegomość trzymał...

** Autor: Dawid Meier, sługa hetmański.

** Źródło: [[Henryk Wisner]], ''Zygmunt III Waza'', Wrocław 1991.

 

* Jest to pan największej gorliwości i pobożności. Co dzień odprawia pacierze kapłańskie, jak gdyby był księdzem, co dzień słucha mszy czytanej, a potem śpiewanej i kazania. Posty zachowuje świętobliwie, wstrzymuje się od łoża małżeńskiego co środa i piątek, tudzież na dwa dni przed spowiedzią i na dwa po spowiedzi. Stara się wiarę katolicką ile może rozkrzewiać i gdyby od niego tylko zależało, nie byłoby w tym potężnym królestwie ni jednego schizmatyka, kalwina lub lutra.

** Autor: Giovanni Paolo Mucante, sekretarz i mistrz ceremonii kardynała [[Enrico Gaetano]].

** Źródło: [[Paweł Jasienica]], ''Rzeczpospolita Obojga Narodów. Srebrny Wiek'', Warszawa 1999.

 

* Kompleksy, mierne zdolności, nieprawdopodobny upór oraz ideologiczne tępogłowie – nie takich cnót potrzebowała od swego pana wielonarodowa oraz różnowiercza Rzeczpospolita. Chimery zaczęły ssać krew z jej historii. Pod nowym królem, zgodnie z jego własnymi oraz doradców poglądami państwo przestawało się liczyć z własnym dobrem.

 

* Król Stefan był dobry dla żołnierzy, a ten będzie dobry dla kleru.

 

* Kwestią sporną jest, co ze spuścizny króla stanowiło wynik jego świadomego działania, uznania niemożności albo dostosowania się. Co było celem, co tylko środkiem, który do celu prowadził. Kwestią sporną jest także i to, czy i w jakim stopniu przedsięwzięcia, które władca podejmował z myślą o Szwecji, o odzyskaniu jej tronu, były korzystne dla polskich poddanych. Nawet jeśli budziły ich sprzeciw. Nigdy bowiem Zygmunt nie przestał być Wazą. Potomni powiedzą o nim: szczęśliwy exul, szczęśliwy wygnaniec. W każdym razie niezmiennie uznawał Szwecję za ojcowiznę. Za swój obowiązek poczytywał przekazanie jej lub praw do niej synom. Nigdy jednak nie zrezygnował ze Szwecji, z upływem lat jednak, wraz z potęgowaniem się niepowodzeń, na czoło wysunęła się Rzeczpospolita. Z nią związał się sam. Z nią połączył losy synów.

 

* Miłujże tę ojczyznę naszą, bo jest ci to tak, że cię Szwecja urodziła, ale cię ta przyjęła i ród twój macierzysty i ciebie ozdobiła, ubogaciła, wsławiła, na głowach naszych posadziła.

** Źródło: Jarema Maciszewski ''Zygmunt III'', w: ''Poczet królów i książąt polskich'', Warszawa 1987.

 

* Orłem nie był, swe rzemiosło króla konstytucyjnego spełniał poprawnie, nie żałował nerwów na męczące sesje sejmowe [...] żył trzeźwo, przystojnie, kulturalnie, w zgodzie z sumieniem i na poziomie idei swojego wieku.

 

* Osoba JKMci jest prawdziwie kawalerska, kształtnej kibici, twarz podługowata, czoło wysokie, nos kształtny, lecz trochę za duży, bródka niewielka orzechowa, oczy duże, wzrok łagodny i uprzejmy.

 

* Prawdą jednak jest, że Zygmunt III zastał Rzeczpospolitą mocarstwem, a zostawił – jak to bliska przyszłość miała wykazać – państwo osłabione, nie umiejące czy nie mogące rozwiązać żadnego ze swych najistotniejszych problemów wewnętrznych i zagranicznych. To właśnie w ciągu owych długich czterdziestu pięciu lat na wszystkich niemal odcinkach życia społecznego i państwowego dokonywał się, z wolna, lecz wyraziście, regres.

 

* Umysł jego w uporze zacięty i Niemcom przychylniejszy, ze sposobem myślenia Polaków niełatwo się zgodzi.

** Autor: [[Wojciech Baranowski]], podkanclerzy koronny i biskup przemyski, od 1608 r. prymas Polski.

** Źródło: [[Paweł Jasienica]], ''Rzeczpospolita Obojga Narodów. Srebrny Wiek'', Warszawa 1999.

 

* Wszędzie gdziekolwiek się jeno ludzie Króla Jegomości obrócą, z łaski Bożej szczęśliwy progres i koniec, tam gdzie król przebywa tylko wszystkie nasze przedsięwzięcia wstręt biorą.

** Autor: [[Jakub Zadzik]], kanclerz wielki koronny.

 

* W wojsku polskim jest wielu ludzi rycerskich, ale Bóg sam zna, jak ich prowadzą. Już to nie ten dawny naród wolny i niepodległy: winą króla swego stali się igrzyskiem Rakuszanów (Austriaków).

 

* Zygmunt III przeszedł do historii jako „król w każdym calu”. Był takim dla poddanych, lecz nie wobec członków domu Habsburgów.

 

* Zygmunt III przez długie lata nie był w stanie zrozumieć Polski, jej racji państwowych i mentalności jej obywateli.

 

==Zobacz też==