Stanisław Brzozowski: Różnice pomiędzy wersjami

Usunięta treść Dodana treść
źródła, nowe cytaty
Linia 61:
** Źródło: XIV, ''Sam na sam z klęską''.
** Zobacz też: [[praca]]
 
* Naród, który upierałby się czynić tradycję swą z tego, co jest chorobą myśli i woli, który przechowałby wszystko, co samo przez się rozpada i o zapomnienie woła, naród, który by przez pietyzm czynił z pamięci swej archiwum absurdu, sam stałby się absurdem. Śmiecie nawet w muzeum przechowane nie stają się cenną rzeczą, co w momencie narodzin duszy nie miało, nie nabierze jej nigdy.
** Źródło: III, ''Polska zdziecinniała''.
** Zobacz też: [[naród]]
 
* Nie człowiek jest momentem z historii rzeczy, lecz rzeczy są momentem z historii człowieka (...), a to, co człowiek uważa za świat jest zawsze pewnym rodzajem planu służącego do skoordynowania jego działalności. Działalność człowieka, jej rodzaj, stopień jej rozwoju określa pojęcia, jakie ma on o świecie.
Linia 72 ⟶ 76:
* Romantyzm to bunt kwiatów przeciwko swym korzeniom.
** Źródło: II, ''Kryzys romantyzmu''.
 
* Rozum nasz to suma doświadczeń przebytych i zaklasyfikowanych.
** Źródło: IV, ''Mity i legendy''.
 
* Świat przeżyć płciowych jest dziedziną, w której mają swe źródła najbardziej zasadnicze bankructwa i upadki duchowe, zdrady człowieka względem samego siebie.
** Źródło: XIV, ''Sam na sam z klęską''.
 
* Wrogiem najgroźniejszym jest dziś życie bez historycznego planu, miękki i bezkostny subiektywizm. Brak kulturalnej, historycznej woli, brak męstwa, odległych historycznych perspektyw – oto cechy, rzucające się w oczy nowoczesnej europejskiej psychice kulturalnej. (...) Kultura dzisiejsza to w znacznej mierze system złudzeń i iluzji, przesłaniający ten istotny stan rzeczy: – to system ucieczek przed historią.(...) Jedną z najniebezpieczniejszych jest optymistyczna wiara w przyszłość powstającą automatycznie: zabija ona to, co jest najniezbędniejsze – heroizm woli, i to dziś, gdy jest on dla nas, nieposiadających nad sobą żadnej istniejącej obowiązującej formy – jedynym gruntem. Fundament nasz i sklepienie nasze w nas tylko przebywają, nie ma ich poza nami.
Linia 78 ⟶ 88:
* Zdaje mi się, że pod tym względem ruch młodopolski w szczególnie nieszczęśliwych powstał warunkach. Pierwszym punktem wyjścia była ta obłudna nicość, która nadaje sobie miano zachowawczo-narodowego światopoglądu u nas. Żyć bez troski w ciele olbrzymiego, kulturalnego organizmu nowoczesnego świata, starać się jak najmniej ustąpić ze swoich nałogów, nawyknień, nie zadać sobie ani jednego głęboko pomyślanego zagadnienia, życie swe użyć na dopełznięcie do takiej lub innej kariery, na jej podstawie założyć ognisko domowe i trwanie tego całego upokarzającego, zabójczego stanu rzeczy – nazywać Polskę, ładem społecznym – oto był punkt wyjścia. – Życie nie związane z żadną odpowiedzialnością, samoistną gałęzią odpowiedzialności, przemysł rozpatrywany jedynie jako źródło pensji, polityka, jako środek kariery, nauka jako przywilej uwalniający od wysiłku i dający dostęp do mniej lub więcej chlebodajnych zawodów, a więc brak jakiegokolwiek szczerego stosunku do wielkich prac ludzkości (...).
** Źródło: II, ''Kryzys romantyzmu''.
 
* Życie erotyczne, to żywiołżycie, w którym wchodzimy w grę nie jako psychika, lecz jako wytwarzający tę psychikę żywioł.
** Źródło: VIII, ''Rozbrojenie duszy''.
 
==''Idee. Wstęp do filozofii dojrzałości dziejowej, 1910''==
* Nigdzie w żadnej dziedzinie człowiek nie ma do czynienia z zagadnieniami innymi jak tylko tymi, jakie sam dla siebie działalnością swą stwarza i rozwiązuje. Materializm dziejowy czyni tę bezwiedną pracę – świadomą, ukazuje nam, że wszędzie i zawsze w całym naszym życiu mamy do czynienia z ludzkimi problemami, z wynikami naszej całej działalności, tym samym: – z zagadnieniami, które sam człowiek rozwiązać m u s i, których nic prócz niego samego nie rozstrzyga. Materializm dziejowy wyklucza raz na zawsze wszelkie ideologiczne, fetyszystyczne substancjalizacje naszej bierności: czy nazywają się one bóstwem, czy ideą, czy bardziej skromnie.
** Źródło: ''Materializm dziejowy jako filozofia kultury. Program filozoficzny''.
** Zobacz też: [[marksizm]]
 
* Świat jest współmierny z pracą.
 
* Żadne zwycięstwo nie oparte na świadomości mas nie jest ostatecznym ani pewnym. Przede wszystkim zaś nie jest wyzwoleniem tych mas.
** Zobacz też: [[zwycięstwo]]
 
==''Głosy wśród nocy, 1912''==
Linia 105 ⟶ 123:
** Zobacz też: [[katolicyzm]]
 
* Trzeba, aby życie trwało i aby rozwijało się, potężniało: trzeba stwarzać myśl dającą powodzenie [...] u nas organizuje się myśl w ten sposób, aby dostarczała ona usprawiedliwień dla wszelkich niepowodzeń; nie może być mowy nawet o tym, że tylko ten ostatni punkt widzenia jest na wskroś niemoralny; nie ma nawet bardziej demoralizującej zasady, niż chcieć być zwyciężonym, albo chociażby tylko wiedzieć, że się nim będzie i pomimo to nie zmienić kierunku swego życia, metod swojej myśli. Chociażby myśl nasza rozwijająca się w taki sposób posługiwała się jak najbardziej uświęconymi pojęciami i hasłami, jest błędem umysłowym i moralnym.
* Rozum nasz to suma doświadczeń przebytych i zaklasyfikowanych.
** Źródło: ''Poszukiwaczom idei narodowej'', „Przegląd Społeczny”, 1906.
 
* Śmiecie nawet w muzeum przechowywane nie staną się cenną rzeczą, co w momencie narodzin duszy nie miało, nie nabierze jej nigdy.
 
* Świat przeżyć płciowych jest dziedziną, w której mają swe źródła najbardziej zasadnicze bankructwa i upadki duchowe.
 
* Wiedza historyczna i socjologiczna jest zawsze „subiektywna”, tj. zależna od pozycji społecznej, od nieuświadamianych emocji lub świadomie wybranych ideałów społecznych badacza; rzekomy „obiektywizm” jest w najlepszym wypadku subiektywną iluzją socjologa.
Linia 115 ⟶ 130:
 
* Wymyślanie usprawiedliwień dla własnej bezczynności było zawsze silną stroną naszego społeczeństwa.
 
* Życie erotyczne to żywioł, w którym wchodzimy w grę nie jako psychika, lecz jako wytwarzający tę psychikę żywioł.
 
{{Wikisource|strona=Stanisław Brzozowski|dopełniacz=Stanisława Brzozowskiego}}