|
'''[[w:Henry David Thoreau|Henry David Thoreau]]''' (1817–1862) – amerykański pisarz i filozof, teoretyk i praktyk obywatelskiego nieposłuszeństwa.
[[Grafika:Henry David Thoreau.jpg|thumb]]
{{IndeksPL}}
'''[[w:Henry David Thoreau|Henry David Thoreau]]''' (1817–1862), amerykański pisarz i filozof, teoretyk i praktyk obywatelskiego nieposłuszeństwa.
[[Plik:Henry David Thoreau.jpg|mały]]
==A==
* Ani przez chwilę nie jestem w stanie uznać za mój rząd tej organizacji politycznej, która jest jednocześnie rządem popierającym niewolnictwo.
==B==
==[[Państwo]] / [[władza]]==
* Bez względu na koszty należy postępować sprawiedliwie z niewolnikami i Meksykanami.
* Czy obywatel powinien – choćby tylko na chwilę, choćby w najmniejszym stopniu – podporządkowywać swoje sumienie prawodawcy?; po co w takim razie każdy człowiek ma sumienie?
* Bezpośrednim i naturalnym rezultatem przesadnego szacunku dla prawa jest sytuacja żołnierzy, których szeregi – pułkownik, kapitan, kapral, szeregowcy i cała reszta – widuje się maszerujące na wojnę, ale na przekór własnej woli, ba, na przekór własnemu zdrowemu rozsądkowi i sumieniu.
* Funkcjonariusze państwowi w większości przypadków nie kierują się ani rozsądkiem, ani pobudkami moralnymi; sami siebie traktują jak drewno, ziemię i kamienie; a przecież ludzi drewnianych można by po prostu ciosać z pnia i też spełnialiby te same funkcje, co owi obywatele, wzbudzający nie większy szacunek niż kukły czy sterta śmieci.
==C==
* Jeżeli rządowa machina wymaga od Ciebie abyś był pośrednikiem niesprawiedliwości wobec innych, wtedy, powiadam Ci, złam prawo.
* Cechą mądrości jest nie postępować w sposób desperacki.
* Celem pracującego nie powinno być zarabianie na życie czy też otrzymanie „dobrej pracy”, ale dobre wykonywanie danej roboty.
* Mniej kosztuje mnie, pod każdym względem, narażanie się na karę za nieposłuszeństwo rządowi, aniżeli kosztowałoby mnie posłuszeństwo; gdybym je okazał, czułbym się tak, jak gdybym stracił na wartości.
* Chciałbym, ażeby każdy z wielkim staraniem wybrał własną drogę i szedł naprzód właśnie nią, zamiast drogą ojca, matki czy sąsiada.
* Nade wszystko powinniśmy być ludźmi, dopiero zaś potem obywatelami.
* Człowiek ma czas tylko na to, aby być maszyną.
* Najlepszy jest taki rząd, który w ogóle nie rządzi.
* Czy obywatel powinien – choćby tylko na chwilę, choćby w najmniejszym stopniu – podporządkowywać swoje sumienie prawodawcy?; po co w takim razie każdy człowiek ma sumienie?
* Należy kultywować szacunek dla sprawiedliwości, a nie dla prawa.
* Czyż fakt, że człowiek jest zwierzęciem mięsożernym nie przynosi mu ujmy?
* Osiągnęlibyśmy jeszcze trochę więcej, gdyby rząd nie wchodził nam czasami w drogę.
==D==
* Państwo nigdy celowo nie staje twarzą w twarz z ludzkim umysłem – ani z intelektem, ani z moralnością – ale tylko z ciałem i zmysłami; nie jest uzbrojone w rozum, ani w uczciwość wyższego rzędu, lecz w większą siłę fizyczną.
* Dlaczego mniejszość ma się poddawać woli większości?
** Opis: o demokracji.
* Dzieci potrzebują miłości – szczególnie wtedy gdy na nią nie zasługują.
* Państwo to głupkowata instytucja, bojaźliwa niczym kobieta ze swoimi srebrnymi łyżkami, i że nie potrafi odróżnić przyjaciół od wrogów; straciłem zatem dla niego resztki szacunku i tylko się nad nim litowałem.
** Zobacz też: [[dziecko]], [[miłość]]
==F==
* Prawo nigdy w najmniejszym stopniu nie wpływało na to, że ludzie stawali się bardziej sprawiedliwi.
* Funkcjonariusze państwowi w większości przypadków nie kierują się ani rozsądkiem, ani pobudkami moralnymi; sami siebie traktują jak drewno, ziemię i kamienie; a przecież ludzi drewnianych można by po prostu ciosać z pnia i też spełnialiby te same funkcje, co owi obywatele, wzbudzający nie większy szacunek niż kukły czy sterta śmieci.
==G==
* Rząd jest tylko organem wybranym przez naród, aby wypełniał jego wolę; zanim jednak naród zdąży go w swych celach wykorzystać, organ ten dokonuje nadużyć i ulega deprawacji.
* Głosowanie jest igraniem tego, co słuszne, z tym co niesłuszne, sposobem rozgrywania problemów moralnych.
==I==
* Rząd nigdy sam nie popierał żadnych przedsięwzięć inaczej, jak tylko przez ochocze usunięcie się im z drogi; nie on zapewnia wolność, nie on daje wykształcenie – wszystko czego dokonaliśmy, dokonaliśmy dzięki cechom charakteru właściwym Amerykanom.
* Istnieją ludzie biedni, którym trudno jest żyć i niekiedy prawie wegetują.
==J==
* Rząd to w najlepszym wypadku jedynie wygodny kompromis.
* Jakże próżnym jest zasiadać do pisania, jeśli nie wstało się, by żyć.
* Jeżeli mielibyśmy odbudować ludzkość środkami prawdziwie indiańskimi, botanicznymi, magnetycznymi albo naturalnymi, najpierw sami powinniśmy zyskać prostotę i dobroć Natury, rozpędzić chmury wiszące nam nad czołami i wchłonąć w pory odrobinę życia.
* W takim państwie, w którym rząd niesprawiedliwie więzi ludzi, jedynym miejscem odpowiednim dla sprawiedliwego człowieka jest więzienie.
* Jeżeli rządowa machina wymaga od Ciebie abyś był pośrednikiem niesprawiedliwości wobec innych, wtedy, powiadam Ci, złam prawo.
* Wielu obywateli ofiarowując swoje ciało państwu służy mu nade wszystko jako maszyny, a nie jako ludzie; mam tu na myśli stałą armię, milicję, strażników więziennych, posterunkowych i tym podobnych.
==L==
* Większość zaś ustawodawców, polityków, prawników, ministrów i naczelników urzędów służy państwu głównie głowami; a ponieważ rzadko kiedy kierują się pobudkami moralnymi, mogliby równie dobrze służyć szatanowi nie mając tego zamiaru, jak i Bogu.
* Ludzie żyją, umierają i grzebani są pod długami.
* Luksus osłabia i niszczy narody.
* Wszelkie powiązania z rządem są hańbiące.
==K==
* Wszelkie rządy mogą służyć za przykład, jak łatwo można ludzi naciągać, jak łatwo nawet ludzie sami siebie nabierają mając na uwadze własne korzyści.
* Każde głosowanie jest rodzajem gry.
* Kiedy obywatel odmawia posłuszeństwa, a urzędnik rezygnuje z posady, wówczas dokonuje się rewolucja.
* Zazwyczaj większość rządów jest niewygodna.
==[[Patriotyzm]]M==
* Mądry człowiek nie rzuci racji na pastwę miłosierdzia losu ani nie zapragnie, by zatriumfowała dzięki potędze większości.
* Każdy myślący człowiek powtórzy z pewnością za Duchem Lodina:<br />Ze swoich wysokości spoglądam na narody,<br />One na moich oczach w popiół się zmieniają;<br />Ciche moje mieszkanie wśród obłoków,<br />Miłe są wielkie pola, gdzie zażywam spokoju.<br />[James Macpherson (1736-1796) Carricatura]
* Mniej kosztuje mnie, pod każdym względem, narażanie się na karę za nieposłuszeństwo rządowi, aniżeli kosztowałoby mnie posłuszeństwo; gdybym je okazał, czułbym się tak, jak gdybym stracił na wartości.
* Narody! czym są narody? Tatarzy i Hunowie, i Chińczycy! Roją się jak owady! Na próżno historyk stara się je uwiecznić; tylko z braku człowieka istnieje tak wiele ludzi.
* Może i oddaję głos na coś, co uważam za słuszne, ale nie jestem żywotnie zainteresowany tym, aby właśnie ta racja zatriumfowała.
* Świat zaludniają jednostki.
* Możemy odrobinę mniej troszczyć się o samych siebie, odrobinę zaś bardziej uczciwie o innych.
==[[Praca]] / [[pieniądze]]==
* Celem pracującego nie powinno być zarabianie na życie czy też otrzymanie "dobrej pracy", ale dobre wykonywanie danej roboty.
* Możemy sobie pozwolić na dużo większą ufność w stosunku do naszych bliźnich.
* Człowiek ma czas tylko na to, aby być maszyną.
==N==
* Istnieją ludzie biedni, którym trudno jest żyć i niekiedy prawie wegetują.
* Nade wszystko powinniśmy być ludźmi, dopiero zaś potem obywatelami.
* Najlepszy jest taki rząd, który w ogóle nie rządzi.
* Ludzie żyją, umierają i grzebani są pod długami.
* Należy kultywować szacunek dla sprawiedliwości, a nie dla prawa.
* Luksus osłabia i niszczy narody.
* Narody! czym są narody? Tatarzy i Hunowie, i Chińczycy! Roją się jak owady! Na próżno historyk stara się je uwiecznić; tylko z braku człowieka istnieje tak wiele ludzi.
* Nie istnieje nic, nawet zbrodnia, co stanowiłoby większe przeciwieństwo, poezji, filozofii, ba – życia samego, aniżeli owa ustawiczna pogoń za zyskiem.
* Naród nasz musi znieść niewolnictwo i przerwać wojnę z Meksykiem, choćby miał za to zapłacić swoim istnieniem jako naród.
* Nie ma dnia, aby pracujący człowiek znalazł czas na prawdziwą rzetelność albo pozwolił sobie na utrzymanie najprostszych, ludzkich stosunków z sąsiadami, albowiem cena jego pracy spadłaby na rynku.
* Nasze księgi hymnów rozbrzmiewają melodią Bożych zakazów i złorzeczeń i chwalą wiekuiste trwanie Pana.
* Niemal wszystkie sposoby, którymi zdobywa się pieniądze, ubliżają człowiekowi.
* Nasze obyczaje uległy zepsuciu wskutek kontaktów ze świętymi.
* Świat jest targowiskiem, to krzątanina nie mająca końca!
* Nic nie napawa otuchą bardziej niż niekwestionowana zdolność człowieka do świadomych wysiłków uwznioślających jego życie.
* Tylko praca, praca i jeszcze raz praca.
* Nie chcę się kłócić z żadnym człowiekiem, ani z żadnym narodem.
* Większość ludzi, nawet w tym stosunkowo wolnym kraju, na skutek zwykłej ignorancji i błędnego rozumowania tak jest zajęta wydumanymi troskami i niezmiernie ciężkimi obowiązkami, że nie potrafi zrywać piękniejszych owoców życia.
* Nie chciałbym, aby ktokolwiek przyswajał sobie mój sposób życia z jakiegokolwiek powodu, albowiem po pierwsze, zanim się tego sposobu względnie dobrze nauczy, ja już mogę sobie znaleźć inny, po drugie zaś, pragnę, aby na świecie było jak najwięcej ludzi o własnych dążeniach.
* Wspaniale byłoby ujrzeć choć raz odpoczywającą ludzkość.
* Nie istnieje nic, nawet zbrodnia, co stanowiłoby większe przeciwieństwo, poezji, filozofii, ba – życia samego, aniżeli owa ustawiczna pogoń za zyskiem.
* Zrobić cokolwiek, by zarobić tylko pieniądze, to znaczy w istocie nie zrobić nic, albo jeszcze gorzej.
* Nie istnieje w pismach naszych nawet najprostsza dziękczynna oda do życia, ani też niezapomniana pochwała Boga.
==[[Demokracja]]==
* Dlaczego mniejszość ma się poddawać woli większości?
* Nie należy pozostawać nadzorcą ubogich, trzeba dążyć do kondycji jednego z najgodniejszych ludzi na świecie.
* Głosowanie jest igraniem tego, co słuszne, z tym co niesłuszne, sposobem rozgrywania problemów moralnych.
* Nie ma dnia, aby pracujący człowiek znalazł czas na prawdziwą rzetelność albo pozwolił sobie na utrzymanie najprostszych, ludzkich stosunków z sąsiadami, albowiem cena jego pracy spadłaby na rynku.
* Każde głosowanie jest rodzajem gry.
* Nie urodziłem się po to, aby ktoś mnie zniewalał!
* Mądry człowiek nie rzuci racji na pastwę miłosierdzia losu ani nie zapragnie, by zatriumfowała dzięki potędze większości.
* Niemal wszystkie sposoby, którymi zdobywa się pieniądze, ubliżają człowiekowi.
* Może i oddaję głos na coś, co uważam za słuszne, ale nie jestem żywotnie zainteresowany tym, aby właśnie ta racja zatriumfowała.
* Nieposłuszeństwo jest prawdziwą podstawą wolności, posłuszni muszą być niewolnicy.
* W działaniu mas niewiele kryje się prawości.
==[[Rewolucja]]O==
* Osiągnęlibyśmy jeszcze trochę więcej, gdyby rząd nie wchodził nam czasami w drogę.
* Kiedy obywatel odmawia posłuszeństwa, a urzędnik rezygnuje z posady, wówczas dokonuje się rewolucja.
==P==
* Wszyscy uznają prawo do rewolucji, to znaczy prawo do odmowy posłuszeństwa oraz prawo do występowania przeciwko rządowi, kiedy jego tyrania albo nieudolność przybierają zbyt wielkie rozmiary i stają się nie do zniesienia.
* Państwo nigdy celowo nie staje twarzą w twarz z ludzkim umysłem – ani z intelektem, ani z moralnością – ale tylko z ciałem i zmysłami; nie jest uzbrojone w rozum, ani w uczciwość wyższego rzędu, lecz w większą siłę fizyczną.
* Państwo to głupkowata instytucja, bojaźliwa niczym kobieta ze swoimi srebrnymi łyżkami, i że nie potrafi odróżnić przyjaciół od wrogów; straciłem zatem dla niego resztki szacunku i tylko się nad nim litowałem.
==[[Pacyfizm]]==
* Bezpośrednim i naturalnym rezultatem przesadnego szacunku dla prawa jest sytuacja żołnierzy, których szeregi – pułkownik, kapitan, kapral, szeregowcy i cała reszta – widuje się maszerujące na wojnę, ale na przekór własnej woli, ba, na przekór własnemu zdrowemu rozsądkowi i sumieniu.
* Prawdziwe granice nie są na wschodzie, zachodzie, północy czy południu. Są tam, gdzie człowiek zderza się z rzeczywistością.
* Naród nasz musi znieść niewolnictwo i przerwać wojnę z Meksykiem, choćby miał za to zapłacić swoim istnieniem jako naród.
* Prawo nigdy w najmniejszym stopniu nie wpływało na to, że ludzie stawali się bardziej sprawiedliwi.
* Nie chcę się kłócić z żadnym człowiekiem, ani z żadnym narodem.
* Prorocy i zbawcy nie tyle krzepili ludzi w nadziei, ile pocieszali zalęknionych.
* Żołnierze nie mają żadnych wątpliwości, że sprawa, której udzielają poparcia, zasługuje na potępienie, wszyscy są bowiem z usposobienia pacyfistami.
* Przeto ten zostanie uznany za dobroczyńcę ludzkości, kto nauczy człowieka ograniczania się do bardziej niewinnego i zdrowego pożywienia.
==Egalitaryzm==
* Ani przez chwilę nie jestem w stanie uznać za mój rząd tej organizacji politycznej, która jest jednocześnie rządem popierającym niewolnictwo.
==R==
* Bez względu na koszty należy postępować sprawiedliwie z niewolnikami i Meksykanami.
* Rząd jest tylko organem wybranym przez naród, aby wypełniał jego wolę; zanim jednak naród zdąży go w swych celach wykorzystać, organ ten dokonuje nadużyć i ulega deprawacji.
* Rząd nigdy sam nie popierał żadnych przedsięwzięć inaczej, jak tylko przez ochocze usunięcie się im z drogi; nie on zapewnia wolność, nie on daje wykształcenie – wszystko czego dokonaliśmy, dokonaliśmy dzięki cechom charakteru właściwym Amerykanom.
* Czyż fakt, że człowiek jest zwierzęciem mięsożernym nie przynosi mu ujmy?
* Rząd to w najlepszym wypadku jedynie wygodny kompromis.
* Możemy odrobinę mniej troszczyć się o samych siebie, odrobinę zaś bardziej uczciwie o innych.
==Ś==
* Możemy sobie pozwolić na dużo większą ufność w stosunku do naszych bliźnich.
* Świat jest targowiskiem, to krzątanina nie mająca końca!
* Świat zaludniają jednostki.
* Przeto ten zostanie uznany za dobroczyńcę ludzkości, kto nauczy człowieka ograniczania się do bardziej niewinnego i zdrowego pożywienia.
==T==
* Wstręt do pożywienia zwierzęcego nie wynika z doświadczenia, ale jest instynktowny; uważam, że szczególnie człowiek, który istotnie pragnie jak najlepiej zadbać o bardziej wysublimowane wartości wewnętrzne, stara się unikać pożywienia zwierzęcego.
* Tylko praca, praca i jeszcze raz praca.
==[[Religia]]W==
* W działaniu mas niewiele kryje się prawości.
* Jeżeli mielibyśmy odbudować ludzkość środkami prawdziwie indiańskimi, botanicznymi, magnetycznymi albo naturalnymi, najpierw sami powinniśmy zyskać prostotę i dobroć Natury, rozpędzić chmury wiszące nam nad czołami i wchłonąć w pory odrobinę życia.
* W takim państwie, w którym rząd niesprawiedliwie więzi ludzi, jedynym miejscem odpowiednim dla sprawiedliwego człowieka jest więzienie.
* Nasze księgi hymnów rozbrzmiewają melodią Bożych zakazów i złorzeczeń i chwalą wiekuiste trwanie Pana.
* Wielu obywateli ofiarowując swoje ciało państwu służy mu nade wszystko jako maszyny, a nie jako ludzie; mam tu na myśli stałą armię, milicję, strażników więziennych, posterunkowych i tym podobnych.
* Nasze obyczaje uległy zepsuciu wskutek kontaktów ze świętymi.
* Większość ludzi, nawet w tym stosunkowo wolnym kraju, na skutek zwykłej ignorancji i błędnego rozumowania tak jest zajęta wydumanymi troskami i niezmiernie ciężkimi obowiązkami, że nie potrafi zrywać piękniejszych owoców życia.
* Nie istnieje w pismach naszych nawet najprostsza dziękczynna oda do życia, ani też niezapomniana pochwała Boga.
* Większość zaś ustawodawców, polityków, prawników, ministrów i naczelników urzędów służy państwu głównie głowami; a ponieważ rzadko kiedy kierują się pobudkami moralnymi, mogliby równie dobrze służyć szatanowi nie mając tego zamiaru, jak i Bogu.
* Nie należy pozostawać nadzorcą ubogich, trzeba dążyć do kondycji jednego z najgodniejszych ludzi na świecie.
* Wspaniale byłoby ujrzeć choć raz odpoczywającą ludzkość.
* Pretensje ubóstwa
Zaprawdę, to zbyt wiele, ty nędzo chodząca,
Abyś dla siebie miejsca żądał pośród niebios
Dlatego, że w twym domu skromnym albo w kadzi
Kryje się jakaś gnuśna, pedantyczna cnota
Pod tanim światłem słońca, bądź w cieniu, u źródła,
Wśród korzonków, warzyw; gdzie twoja prawa ręka,
Odrywająca namiętności od myślenia,
Na którym bujnie kwiat prawdziwych cnót zakwita,
Hańbi naturę i paraliżuje zmysły,
I, jak gorgona, zmienia ludzi czynu w kamień.
Nie trzeba nam otępiałego społeczeństwa
Którego się domaga twoja powściągliwość,
Ni tej głupoty – wbrew naturze – co nic nie wie
O smutki i radości; ni wymuszonego
Biernego hartu ducha, który błędnie chwalisz
Kosztem czynów. Ten pospolity nędzny wyląg,
Który się sam utwierdza w swym poślednim miejscu,
Przemienia się w twój niewolniczy umysł. Lecz my
Wspieramy takie cnoty, co uznają nadmiar
Uczynki śmiałe, szczodre, wspaniałość królewską,
Roztropność, która widzi wszystko, wielkoduszność
Co nie zna granic, i tę heroiczną cnotę
Której nie zostawiła starożytność nazwy
A jedynie wzory, jak Herkules, Achilles,
Tazeusz. I do komory swej obmierzłej wróć;
A gdy zobaczysz nowy brzask na firmamencie,
Popróbuj tylko dociec, kim byli ci wielcy.
[T. Carew]
* Wstręt do pożywienia zwierzęcego nie wynika z doświadczenia, ale jest instynktowny; uważam, że szczególnie człowiek, który istotnie pragnie jak najlepiej zadbać o bardziej wysublimowane wartości wewnętrzne, stara się unikać pożywienia zwierzęcego.
* Prorocy i zbawcy nie tyle krzepili ludzi w nadziei, ile pocieszali zalęknionych.
* Wszelkie powiązania z rządem są hańbiące.
==[[Wolność]]==
* Chciałbym, ażeby każdy z wielkim staraniem wybrał własną drogę i szedł naprzód właśnie nią, zamiast drogą ojca, matki czy sąsiada.
* Wszelkie rządy mogą służyć za przykład, jak łatwo można ludzi naciągać, jak łatwo nawet ludzie sami siebie nabierają mając na uwadze własne korzyści.
* Nie chciałbym, aby ktokolwiek przyswajał sobie mój sposób życia z jakiegokolwiek powodu, albowiem po pierwsze, zanim się tego sposobu względnie dobrze nauczy, ja już mogę sobie znaleźć inny, po drugie zaś, pragnę, aby na świecie było jak najwięcej ludzi o własnych dążeniach.
* Wszyscy uznają prawo do rewolucji, to znaczy prawo do odmowy posłuszeństwa oraz prawo do występowania przeciwko rządowi, kiedy jego tyrania albo nieudolność przybierają zbyt wielkie rozmiary i stają się nie do zniesienia.
* Nie urodziłem się po to, aby ktoś mnie zniewalał!
==Z==
* Nieposłuszeństwo jest prawdziwą podstawą wolności, posłuszni muszą być niewolnicy.
* Zazwyczaj większość rządów jest niewygodna.
* Zdrowo jest być od czasu do czasu chorym.
==Inne==
* Dzieci potrzebują miłości – szczególnie wtedy gdy na nią nie zasługują.
** Zobacz też: [[dziecko]], [[miłość]]
* Zrobić cokolwiek, by zarobić tylko pieniądze, to znaczy w istocie nie zrobić nic, albo jeszcze gorzej.
* Jakże próżnym jest zasiadać do pisania, jeśli nie wstało się, by żyć.
==Ż==
* Nic nie napawa otuchą bardziej niż niekwestionowana zdolność człowieka do świadomych wysiłków uwznioślających jego życie.
* Żołnierze nie mają żadnych wątpliwości, że sprawa, której udzielają poparcia, zasługuje na potępienie, wszyscy są bowiem z usposobienia pacyfistami.
* Zdrowo jest być od czasu do czasu chorym.
{{DEFAULTSORT:Thoreau, Henry}}
* Prawdziwe granice nie są na wschodzie, zachodzie, północy czy południu. Są tam, gdzie człowiek zderza się z rzeczywistością.
[[Kategoria:Amerykańscy pisarze]]
[[Kategoria:Amerykańscy filozofowie]]
* Cechą mądrości jest nie postępować w sposób desperacki.
[[Kategoria:Amerykańscy pisarze|Thoreau, Henry]]
[[Kategoria:Amerykańscy filozofowie|Thoreau, Henry]]
[[bs:Henry David Thoreau]]
[[bg:Хенри Дейвид Торо]]
[[bs:Henry David Thoreau]]
[[ca:Henry David Thoreau]]
[[cs:Henry David Thoreau]]
| 