Oświecenie (epoka)
okres w kulturze (w Europie w latach 1688–1789)
Oświecenie (wiek rozumu, wiek filozofów) – nurt kulturalny oraz okres w historii Europy przypadający na lata 1688–1789.
- Dla malarzy i rzeźbiarzy wieku oświecenia sztuka starożytna stanowiła nie cel, lecz środek; studiowanie kultury starożytnej miało dopomagać w osiągnięciu prawdziwej prostoty, zbliżać się do natury, miało ułatwić tworzenie dzieł nacechowanych prawdą, prostotą i czystością.
- Autorzy: Stanisław Lorentz, Andrzej Rottermund, Klasycyzm w Polsce (1984)
- Europejskie oświecenie zaowocowało nie tylko okrucieństwami rewolucji francuskiej; przyniosło również dobre owoce, jak idee wolności, równości i braterstwa, które – jak wiadomo – są zakorzenione w Ewangelii.
- Autor: Jan Paweł II, Pamięć i tożsamość, Wydawnictwo Znak, Kraków 2005, s. 111.
- Jest światłem, a raczej snopem promieni rzuconym na zwartą masę cienia, który pokrywa jeszcze ziemię; światło, oświecenie to magiczne słowa, które wraz z kilkoma innymi jeszcze epoka ta, époque des lumières [epoka światła], nieustannie powtarzała.
- Autor: Paul Hazard, Myśl europejska w XVIII wieku od Monteskiusza do Lessinga (1946), tłum. Halina Suwała
- Oświecenie lepiej (...) traktować nie tyle jako jednolity ruch umysłowy, ile pewną tendencję – tendencję do krytycznej analizy zjawisk i poddania ich kryteriom rozumu.
- Autor: Jeremy Black, Europa XVIII wieku. 1700–1789 (1990), tłum. Jarosław Mikos
- Oświecenie przypisywało edukacji szczególną rolę, zastępując tradycyjny pogląd, że „prawdziwa wiara” jest podstawą moralności i gwarancją wiecznego zbawienia – przekonaniem, że „prawdziwa wiedza” uzasadnia etycznie słuszne postępowanie i zapewnia szczęście doczesne.
- Autor: Grzegorz Leopold Seidler, W nurcie oświecenia (1984)
- Oświeceniem nazywamy wyjście człowieka z niepełnoletności, w którą popadł z własnej winy.(...) Do wejścia na drogę oświecenia nie potrzeba niczego prócz wolności: i to wolności nie najszkodliwszej spośród wszystkiego, co nazwać można wolnością, mianowicie wolności czynienia wszechstronnego, publicznego użytku ze swego rozumu.
- Autor: Immanuel Kant, Co to jest oświecenie (1783), tłum. Adam Landman
- Rozum wytyczał zarazem cel i metodę postępowania oświeceniowych myślicieli.
- Autor: Jeremy Black, Europa XVIII wieku. 1700–1789 (1990), tłum. Jarosław Mikos
- Światło, oświecenie, oto dewiza, którą wypisywali na sztandarach [przedstawiciele tej epoki], po raz pierwszy bowiem w historii epoka sama wybierała sobie imię.
- Autor: Paul Hazard, Myśl europejska w XVIII wieku od Monteskiusza do Lessinga (1946), tłum. Halina Suwała
- W kraju, gdzie Oświecenie nigdy się nie wydarzyło, nawet przy pomocy sowieckich bagnetów, uważanie go przez radykałów (tym razem z lewej strony) za reakcyjną i przestarzałą „wielką narrację” budzi już we mnie tylko gargantuiczne rozbawienie.
Zobacz też: