|
==''Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy''==
=='''''Część I (dedykowana księciu de Bejar)'''''==
{{IndeksPL}}
==A==
*- A złodzieju Ginesillo! Ostaw, co moje, oddaj mi życie, nie pozbawiaj mię podpory, zostaw mego osła, zostaw mój skarb! (...)<br />- Co się z tobą działo, skarbie mój, siwku mych źrenic, drogi towarzyszu? Z tymi słowy całował go i ściskał, jakby to był człowiek. Osioł milczał i pozwalał się cmokać i ściskać Sanczowi, nie odpowiadając ni słowa.
** Opis: odzyskanie siwka przez Sancza
==B==
* Bóg dozwoli, a los się odmieni. Kto dziś przegrywa, jutro wygrywa.
==C==
* Co tanio kosztuje, nigdy nie jest w cenie.
** Opis: z pieśni mulnika
* Czas ma większą moc rozwiązywania i zmieniania spraw aniżeli ludzka wola.
** Postać: Don Luis
==D==
==E==
==F==
==G==
==H==
* Historia, rywalka czasu, skarbnica czynów, świadek przeszłości, przykład i przestroga dla teraźniejszości, nauka dla przyszłości.
==I==
==J==
* Jaka szkoda – rzekł Don Kichote - że się oddaliłem, nie czekając aż zapłaci. Powinienem wiedzieć z długiego doświadczenia, że nie ma chłopa, który dotrzymuje słowa, jeżeli widzi, że nie jest dobrze pilnowany.
** Postać: Don Quijote
==K==
* Kiedy chodzi o wymiar sprawiedliwości, który należy do władcy, tutaj potrzebna jest zdolność i zdrowy sąd, a zwłaszcza dobra chęć sprawiedliwego rozstrzygnięcia; jeżeli tego u podstaw zabraknie, to zawsze środki i cele chybią.
** Postać: Kanonik
==L==
* Los w nieszczęściach zostawia zawsze jedną furtkę otwartą, aby im zaradzić.
** Postać: Don Quijote
* Lepszy wróbel w garści niż sęp w powietrzu. Bowiem kto ma dobro, a zło wybiera, sam sobie szkodzi i nie może się gniewać.
** Postać: Sancho
* Lepiej jest być chwalonym przez kilku rozumnych niż wyśmianym przez licznych głupców.
** Postać: Ksiądz kanonik
==M==
* Mniemam bowiem, o przyjacielu, że cnota niewiasty zależna jest od tego, czy się do niej zalecają, czy nie, i że ta tylko jest mocna, której nie ugną ani obietnice, ani podarunki, ani łzy, ani ustawiczne natarczywości ubiegających się zalotników. Jakąże bowiem zasługę – mówił – ma białogłowa w tym, że jest cnotliwa, jeśli nikt jej do złego nie kusi? Cóż wielkiego, że jest skromna i nieśmiała ta, której nie dano sposobności, by wyrwać się, lub ta, która wie, że mąż jej, schwytawszy ją na pierwszym występku, życia ją pozbawi.
** Postać: Anzelm
* Martwiła go jedynie myśl, że królestwo owo było w ziemi Murzynów, a więc ludzie, którzy będą mu dani za wasalów, będą wszyscy czarni; na to jednak w wyobraźni swojej znalazł natychmiast dobre lekarstwo i mówił sobie: „Cóż mi to szkodzi, że poddani moi będą czarni? Cóż lepszego uczynię, jak załadować ich na okręt i zawieźć do Hiszpanii, gdzie będę ich mógł sprzedać i gdzie zapłacą mi gotówką, a za te pieniądze będę mógł kupić sobie tytuł albo urząd, aby żyć bez kłopotu po wszystkie dni żywota?"
** rojenia Sancza o przyszłym wielkorządztwie w Micomicon
* Musisz bowiem, Sanczo, wiedzieć, że dwa są rodzaje rodów na świecie; jedne początek biorą i wywodzą się od książąt i monarchów, lecz z biegiem czasu upadły i kończą się jednym punktem jak piramida wywrócona; inne biorą początek z niskiego stanu, a wznoszą się ze stopnia na stopień, aż dojdą do tego, że stają się wielkimi panami; tak więc różnica polega na tym, że jedni byli tym, czym już nie są, zaś drudzy są tym, czym nie byli.
** Postać: Don Quijote
==N==
* Nieszczęścia bowiem zawsze prześladują wyższe umysły.
** Postać: Gines de Pasamonte
''''''Część II (Dedykacja hrabiemu De Lemos)''''''
* Nie staraj się świata zmieniać ani błędnego rycerstwa z koleiny wyprowadzać.
** Postać: Don Quijote
* Niemiłość go zgubiła
* Nie masz bowiem na ziemi nikogo, od kogo spodziewać by się można rady w niepewności, pociechy w skargach, lęku w nieszczęściach.
* Na wiarę moją, panie, biedak nie ma możności okazać cnoty szczodrobliwości wobec nikogo, choćby ją w najwyższym stopniu posiadał; zaś wdzięczność jedynie na dobrej chęci oparta jest rzeczą martwą, jak martwa jest wiara bez uczynków.
** Postać: Don Quijote
==O==
* O sobie rzec mogę, że odkąd jestem błędnym rycerzem, jestem waleczny, pełen umiarkowania, wspaniałomyślny, dobrze ułożony, szczodry, dworny, śmiały, łagodny, cierpliwy, mężnie znoszący trudy więzienia i zaklęcia
** Postać: Don Quijote
==P==
==S==
* Strach ma liczne oczy i widzi rzeczy pod ziemią, zaś o wiele lepiej te, które są w górze na niebie.
** Postać: Sancho Pansa
==T==
* Tym lepsze jest zmyślenie, im bardziej ma pozór prawdy, i tym lepiej się podoba, im więcej ma prawdopodobieństwa i możliwości. Powieści zmyślone muszą przystosowywać się do umysłu czytelników, pisać je trzeba tak, aby uprawdopodobniając rzeczy niemożliwe, łagodząc przesadę, trzymając w napięciu umysły, budziły podziw, zaciekawiały, wzruszały i zachwycały tak, aby równocześnie dawały zachwyt i uciechę. A wszystkiego tego nie osiągnie, kto unika prawdopodobieństwa i naśladownictwa, na których zasadza się doskonałość dzieła. (...) A kiedy to wykona stylem przyjemnym i tak pomysłowo, że jak najbardziej zbliży się do prawdy, bez wątpienia stworzy tkaninę z rozmaitych pięknych wątków osnutą, a dzieło ukończone wykaże taką doskonałość i piękno, że osiągnie cel najwyższy, do jakiego pisma zmierzają, to jest nauczać i bawić równocześnie.
** Postać: autor
* „Tantum pellis et ossa fuit”
** Opis: łac. Była to tylko skóra i kości
* Twój lęk, Sancho (...) sprawia, że nie widzisz i nie słyszysz, jak należy, jednym bowiem ze skutków przerażenia jest, że mąci zmysły i sprawia, iż rzeczy nie wydają się tym, czym są.
** Postać: Don Quijote
* "Tam chodzą prawa, gdzie się królom podoba.”
** Opis: przysłowie hiszpańskie
==W==
* Wiedz, Sanczo, że człek nie jest nad drugiego wyższy, jeżeli więcej niż inny nie zdziała. Wszystkie te burze, które nas spotykają, są oznakami zbliżającej się pogody i szczęśliwego obrotu naszych spraw; nie jest bowiem możliwe, aby zło czy dobro wiecznie trwało, i należy wnosić, że kiedy zło zbyt długo trwa, dobro już jest bliskie.
** Postać: Don Quijote
* Większa jest liczba nieuków niż ludzi oświeconych
** Postać: Ksiądz kanonik
* Ważniejszą rzeczą jest zarobić na życie z tłumem niż liczyć się ze zdaniem niewielu.
** Postać: Ksiądz kanonik
* Warowny zamek lub wspaniały pałac o murach ze szczerego złota, diamentowych blankach, bramach z hiacyntów, jednym słowem, zbudowany tak cudnie, że choć budulec, jaki nań zużyto, to same tylko diamenty, rubiny, karbunkuły, perły, złoto i szmaragdy, jeszcze cenniejsza od nich jest sama architektura.
==Z==
* Zbierz siły w słabości
** Postać: Don Quijote
* Zawsze słyszałem Sancho, że świadczyć dobro chamom to wodę wlewać w morze.
** Postać: Don Quijote
* Ząb więcej cenić należy od diamentu.
** Postać: Don Quijote
* Za nowy grzech nowa kara.
** Postać: Don Quijote
==Z==
* Nie bogactwa czynią człowieka szczęśliwym, ale dobre ich użycie.
** Opis: tłum. W. Zakrzewski
* Rycerz Smętnego Oblicza.
* Zważcie jegomość – odparł Sanczo Pansa – że to, co tam się ukazuje, to nie żadne olbrzymy, ino wiatraki.
* Mówią, że miał przydomek Quijada czy Quesada (co do tego nie ma zgody między autorami, którzy o tym pisali), ale na podstawie pewnych prawdopodobnych poszlak przypuszczać można, że nazywał się Quejana” (prawdziwe nazwisko don Quijota)
* Rycerz błędny bez miłości jest bowiem jak drzewo bez liści i bez owoców lub jak ciało bez duszy.
* Czyniąc dobrze, nikt się nie pomyli. (mistrz Chryzostom)
* Dobrze mówię, że trzeba długiego czasu, aby poznać osobę, i że nie masz nic pewnego w tym życiu. (Sancho Pansa)
* Nie masz pamięci, której by czas nie strawił, ani boleści, której śmierć nie zakończy (Don Quijote)
* Było, co było, niech dobro spłynie na wszystkich, a zło na tego, który zła szuka. (Sancho Pansa)
* O pamięci, śmiertelna nieprzyjaciółko mego spokoju! (Cardenio)
* Ale jak mówią zwykle, jedno zło drugie przyciąga, a koniec jednego bywa często początkiem drugiego jeszcze gorszego.
* Bądźmy skłonni lepszym losom zaufać. (Cardenio)
* Więc do dzieła! Bowiem w opieszałości, jak mówi się, zwykło niebezpieczeństwo czyhać. (Don Quijote)
* Esencjo rycerstwa błędnego(o don Quijocie)
* Doskonałość Dulcynei, która ramię moje za narzędzie swych wielkich czynów obrała. Ona walczy we mnie, ona we mnie zwycięża, ja żyję i oddycham w niej, z niej życie me i istnienie czerpię. (Don Quijote)
* Widzę to dobrze (...) we mnie też ochota do gadania jest zawsze pierwszym odruchem i nie mogę się pohamować, aby przynajmniej raz nie napleść, co mi ślina na język przyniesie.(Sancho Pansa)
* Mogło to być (...) bowiem zaprawdę Rosynant szedł, jakby był cygańskim osłem z rtęcią w uszach. (Sancho)
* "Mente captus" (łac. Słaby na umyśle)
* Jest rzeczą dowiedzioną, że co więcej kosztuje, to jest i powinno być bardziej cenione. (Don Quijote)
* Rzadko kiedy, a raczej nigdy szczęście nie jest bez skaz i domieszki, lecz zawsze w ślad za nim idzie jakieś zło, które je mąci i zakłóca.
* Pośpiech jest matką pomyślności, i w wielu poważnych sprawach doświadczenie okazało, że pilność uczestnika do szczęśliwego kresu doprowadziła wątpliwą sprawę. (Don Quijote)
* Niebezpieczeństwo kryje się w zwłoce. (Don Quijote)
* Diabły są wiaduchy (Don Quijote)
* Łuk nie może być ciągle napięty ani też natura i słabość ludzka nie zdoła wytrwać bez żadnego godziwego wytchnienia. (Ksiądz proboszcz)
* Brać wieśniacza, złośliwa z natury, którą bezczynność w samą złośliwość zamienia, dobrze zauważyła i liczyła każdy strój i ozdoby, kawałek po kawałku. (Eugeniusz)
* Przedrzeźniacz, Akademik Argamsylski do Sncho Pansy
Sonet
(...)
„O, jak zwodnicza jesteś ty, nadziejo nasza!
Przechodzisz, obiecując nam spokojność błogą,
A rozwiewasz się cieniem, snem, niby tumanem”
kkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkkk
''''''CZĘŚĆ II (Dedykacja hrabiemu DE Lemos)''''''
{{IndeksPL}}
* Zniewagi zwykły budzić gniew w najpokorniejszych sercach (narrator)
| 