Prawda kłamstw: Różnice pomiędzy wersjami
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian |
|||
Linia 1:
'''[[w:Prawda kłamstw|Prawda kłamstw]]''' (hiszp. ''La verdad de las mentiras'') –
{{artykuł wymaga dopracowania}}
{{IndeksPL}}
Linia 12:
** Źródło: Zamek na lodzie (hiszp. Un castillo en el aire) – Wielki Gatsby (1925) Francis Scott Fitzgerald
* Auto da fe ujawnia symbolikę społeczeństwa, które daje się zdominować przez najgorsze instynkty. (…) Jeżeli zbiorowe demony działają destrukcyjnie, to czyż demony prywatne mieszkające w tajemnej klatce, jaką każdy człowiek nosi w sercu, nie mogą być raczej źródłem ludzkich pragnień, pożywką dla fantazji? (…) W Auto da fe największą częścią elementu dodanego przez artystę do świata jest nadanie karty obywatelstwa <<ludzkim demonom>> , tym zjawom, które mężczyźni i kobiety w realnym życiu chowają w fałdach swojej intymności i które tylko czasami wyciągają na światło dzienne przez symboliczne gesty i czyny.
** Źródło: Realistyczny koszmar (hiszp. Una pesadilla realista) – Auto da fe (1935) Elias Canetti
* Aby rozerwać się lekturą jakiejś historii, nie trzeba koniecznie w nią wierzyć. Wystarczy dać jej się ponieść, poddać się dobrowolnie jej strategiom i pułapkom i odrzucając zmysł krytyczny, intelektualny wstyd, abstrakcyjny chłód inteligencji, otworzyć drzwi czułostkowości, bezwstydowi, nieumiarkowaniu, okrucieństwu, a nawet wulgarności, jakie każdy z nas również w sobie nosi.
** Źródło: Pochwała złej powieści (Elogio de la mala novela) – Na wschód od Edenu (1952) John Stainbeck
==B==
Linia 19 ⟶ 22:
** Opis: cytat z Camusa
***Źródło: Obcy musi umrzeć (hiszp. El extranjero debe morir) – Obcy (1942) Albert Camus
* Bieda nie uduchawia ani nie uszlachetnia człowieka, ale raczej go degraduje i czyni bezdusznym. Niedostatki i surowość życia uczyniły z matki Adriany istotę (…) zimną i amoralną (…). Jeśli popycha córkę ku prostytucji, to nie z nikczemności Doświadczenie pokazało jej, że wszystko co prowadzi do osiągnięcia bezpieczeństwa i wygód, jakich nigdy nie zaznała jest dobre.
** Źródło: Ladacznica – filozoficzna i sentymentalna (hiszp. Ramera, filosofa y sentimental) – Rzymianka (1947) Alberto Moravia
==C==
* Człowiek powołany jest do doskonałości, nigdy doskonały. Stan pełnej doskonałości, skończonej realizacji, jest przywilejem Boga albo maszyn, może żywiołów natury, ale nie istoty ludzkiej. To <<niedoskonałość>>, niemożność osiągnięcia stanu, który wyobraźnia i pragnienie człowieka stawiają jako cel, zawsze daleko, o wiele dalej niż najbardziej udane z jego dokonań, jest tym, co nadaje życiu <<ludzki wymiar>>: smak przygody, podnietę ryzyka, element niepewności dodające smaku przyjemnościom.
Linia 41 ⟶ 48:
** Źródło: Z drżeniem czuwając nad jej snem (hiszp. Velando su sueno, termulo) Śpiące piękności (1961) Yasunari Kawabata
* Czy osoba wierząca może całkowicie dostosować swe życie, zarówno w kwestiach zasadniczej wagi, jak i w tych drugorzędnych, do zaleceń Ewangelii, czy też nieuniknione jest, że żyje w rozdarciu pomiędzy swym postepowaniem a tym, w co wierzy?
** Źródło: Układy z niebem (Acomodos con el cielo) Zwierzenia klowna (1963) Heinrich Böll
==D==
* Dobra literatura przenika niektóre miasta, pokrywając je patyną mitologii i obrazów, bardziej odporną na upływ czasu niż architektura i historia.”
** Źródło: Dublin Joyce’a (hiszp. El Dublin de Joyce) – Dublińczycy (1914) James Joyce
* Dziś społeczeństwo nie jest bardziej teatralne niż dawniej – zawsze takie było i takie będzie, i nie ma od tego wyjątków, chociaż spektakl jest za każdym razem odmienny. Nie ma społeczeństwa, a więc współżycia, bez aprobaty pewnych nakazów lub form, których wszyscy muszą przestrzegać. Bez tej umowy zamiast <<społeczeństwa>> mielibyśmy dżunglę pełną rozbestwionych, dwunożnych stworzeń, gdzie tylko najsilniejszy miałby szansę przeżycia.
** Źródło: Obcy musi umrzeć (hiszp. El extranjero debe morir) – Obcy (1942) Albert Camus
* Dobra powieść przypomina nam, że otaczająca nas rzeczywistość jest niewystarczająca, że jesteśmy ubożsi od naszych snów i fantazji. A niewielu współczesnych powieści daje nam to odczuć w tak piękny sposób jak Lampart.
** Źródło: Książęce kłamstwo (hiszp. Mentira de principe) – Lampart (1958) Giuseppe Tomasi di Lampedusa
==E==
* Erotyzm to fantazja i teatr. (…) Chodzi tu o grę wysoce ucywilizowaną, w której biorą udział jedynie najstarsze kultury; osiągnęły one wysoki stopień rozwoju i już wykazują symptomy dekadencji. Erotyzm nie przystaje do przedsiębiorczego i wojującego ducha narodów – zdobywców, do tych, w których na dobre toczy się proces konsolidacji i ekspansji lub też są społeczeństwami spartańskimi, fanatycznie podporządkowanymi dogmatowi religijnemu lub politycznemu. W tych społeczeństwach energia jednostek podporządkowana jest ideałowi zbiorowemu, a seks, źródło demoralizacji duchowej i obywatelskiej zostaje stłamszony i ograniczony do funkcji reprodukcyjnej: przysparzać światu dzieci, aby walczyły na wojnie lub służyły Bogu.
** Źródło: Z drżeniem czuwając nad jej snem (hiszp. Velando su sueno, termulo) Śpiące piękności (1961) Yasunari Kawabata
*Erotyzm, który zawsze na początku jest przesyconym szczęściem i zabawą świętem, kończy się zazwyczaj jako ponura lub krwawa hekatomba, gdyż dla pożądania na wolności nie ma innej granicy niż śmierć
** Źródło: Z drżeniem czuwając nad jej snem (hiszp. Velando su sueno, termulo) Śpiące piękności (1961) Yasunari Kawabata
Linia 54 ⟶ 73:
* Fikcja to przemijająca namiastka życia, a powrót do rzeczywistości zawsze jest brutalnym przebudzeniem – dowodem, że daleko nam do naszych marzeń. A to oznacza, że łagodząc przejściowo ludzkie frustracje, literatura jednocześnie jątrzy je, pobudzając pragnienia i wyobraźnię. Hiszpańscy inkwizytorzy zrozumieli to niebezpieczeństwo. Przeżywanie żywotów, które nie są naszymi, jest źródłem niepokoju, wyzwaniem losu mogącym przerodzić się w rebelię, w odstępstwo od ustalonego porządku. Zrozumiałe więc, że systemy dążące do totalnej kontroli życia nie ufają fikcji i poddają ją cenzurze. Uwolnić się od siebie samego, być kimś innym – chociaż na niby – jest sposobem, na to, by być mniej zniewolonym i zakosztować ryzyka wolności.
* Forma <<Azylu>> jest tak skuteczna przede wszystkim dlatego, że narrator ukrywa przed czytelnikiem informacje, przemieszczając je w chronologii lub gubiąc.
** Źródło: Azyl zła (hiszp. El Santuario del mal) Azyl (1931) Wiliam Faulkner
* Fikcja zdobywa swą niezależność nie tylko słowem. Musi też wybrać właściwą perspektywę i skrupulatnie jej przestrzegać. Zatracenie jej zdejmuje czar, niweczy iluzję fikcyjnej rzeczywistości, autonomicznej i wolnej, odsłania nici łączące ją ze światem realnym.
** Źródło: Książęce kłamstwo (hiszp. Mentira de principe) – Lampart (1958) Giuseppe Tomasi di Lampedusa
==H==
Linia 67 ⟶ 89:
** Źródło: Upadek humanisty (hiszp. El humanista desbaratado) Herzog (1964) Saul Bellow
* Harry Haller i autor Traktatu –to skrajni racjonaliści, zapaleni obserwatorzy I poszukiwacze samych siebie. I to właśnie owa zdolność, albo może przekleństwo – nie móc przestać myśleć, nie móc nigdy uciec od nieustającej introspekcji, w jakiej się żyje – przemieniła Harry’ego Hallera w wilka stepowego. Stosując tę formułę, Hesse stworzył prototyp, do którego pasują niezliczone postacie naszych czasów: zaprzysięgli samotnicy, zamknięci w jakiejś formie neurastenii, która utrudnia im lub uniemożliwia komunikowanie się z innymi, iż życie to wygnanie, gdzie przeżuwają swoją gorycz i gniew przeciw światu, którego nie akceptują i przez który czują się odrzuceni.
** Źródło: Metamorfoza wilka stepowego (hiszp. La metamorfosis del lobo estepario) – Wilk stepowy (1927) Hermann Hesse
* Harry Haller postąpi zgodnie z zaleceniem Mozarta: <<Waszmość musisz przywyknąć do życia i nauczyć się śmiać>>.
** Źródło: Metamorfoza wilka stepowego (hiszp. La metamorfosis del lobo estepario) – Wilk stepowy (1927) Hermann Hesse
* Historii nikt nie tworzy, nie można jej zobaczyć, tak jak nie można zobaczyć, jak rośnie trawa. Wojny, rewolucje, monarchowie, Robespierre’owie to jej organiczne bodźce, jej fermentujące drożdże. Rewolucje przeprowadzają ludzie aktywni, jednostronni fanatycy, geniusze samoograniczenia. Oni to w kilka godzin lub dni obalają stary porządek. Przewroty trwają tygodniami, najwyżej latami, a potem przez całe dziesięciolecia i wieki ludzie czczą jak świętość ducha ograniczoności, która doprowadziła do przewrotu
** Opis: cytat z Doktora Żywago
*** Źródło: Płomień na wietrze (hiszp. Una llama en el viento) Doktor Żywago (1957) Borys Pasternak
* Historia nie istnieje. Nie ma Historii, bo nie ma związku między przyczyną i skutkiem, a zatem nie ma też postępu. Są oczywiste wydarzenia, jednak – w istocie rzeczy - nic się z niczym nie wiąże i nic się nie zmienia.
** Źródło: Książęce kłamstwo (hiszp. Mentira de principe) – Lampart (1958) Giuseppe Tomasi di Lampedusa
* Historia ta zdarzyła się naprawdę, ale w rzeczywistości nie zdarzyła się w ogóle – to tylko teatr. Doskonałe, lecz przelotne widowisko, nie prawdziwe życie.
** Źródło: Upadek humanisty (hiszp. El humanista desbaratado) Herzog (1964) Saul Bellow
==I==
Linia 73 ⟶ 110:
* Idea albo mit doskonałego społeczeństwa, ziemskiego raju rządzonego przez mądrość <<lepszych ludzi>>, którzy stoją ponad innymi, prześladuje ludzkość co najmniej od czasów Platona, którego „Państwo” – pierwsza ze stworzonych na Zachodzie utopii – zapoczątkowało długą sekwencję, do której należy „Nowy Wspaniały Świat” Aldousa Huxleya. Pomiędzy utopistami starożytnej Grecji, epoki Renesansu, XVIII i XIX wieku a dwudziestowiecznymi istnieje jednak zasadnicza różnica (…) Większości współczesnych utopistów, w odróżnieniu od Saint – Simona, Francisa Bacona czy Kropotkina, którzy mogli sobie jedynie w y o b r a z i ć owe w pełni scentralizowane i zaplanowane według racjonalnego schematu społeczeństwa, dane było poznać, co w praktyce może oznaczać podobny ideał: świat faszystowskich i komunistycznych obozów koncentracyjnych. Doświadczenie to zmieniło wartość utopii w naszych czasach. Teraz wiemy, że poszukiwanie doskonałości absolutnej w sferze władzy nad społeczeństwem prowadzi, wcześniej czy później, do absolutnej potworności (…) Państwo stoi ponad jednostką i może nią dysponować. Chociaż w teorii utopijnej państwo przedstawia zbiorowość, w praktyce zawsze jest rządzone przez arystokrację – polityczną, religijną, wojskową bądź naukową w różnych kombinacjach – którą władza i przywileje umieszczają w nieosiągalnej dla zwykłego człowieka odległości (…) Kolejną cechą społeczeństwa utopijnego jest <<planowanie>>. Wszystko jest w nim uregulowane. Nic nie pozostawiono zrządzeniom losu czy przypadkowi: inicjatywy obywatela (jeśli można je tak nazwać) są skrupulatnie sterowane i kontrolowane przez centralną władzę.
** Źródło: Koszmar raju (hiszp. El paraiso como pesadilla) – Nowy Wspaniały Świat (1932) Aldous Huxley
* Ideologiczny dogmatyzm i wertykalna struktura partii są tak odporne na zmiany, że <<wciągają w swoje tryby wszystkich oponentów>>. Nie tędy zatem droga do rewolucji społecznej i wielkiej moralnej odnowy.
**Źródło: Złoty notatnik straconych złudzeń (hiszp. El cuadreno dorado de las ilusiones perdidas) Złoty notatnik (1962) Doris Lessing
==J==
* Jakie są przyczyny rozdźwięku między wilkiem stepowym a światem? Świat obrał kierunek, którego on nie akceptuje. Sprzeciwia się niezliczonym rzeczom: wojowniczym kazaniom i podłemu materializmowi, konformistycznej mentalności i praktycznemu duchowi burżuazji, filisterskiemu charakterowi kultury oraz maszynom i produktom wytworzonym przez społeczeństwo przemysłowe, w których przeczuwa ryzyko zniewolenia człowieka. Harry Haller widzi, że w otaczającym go świecie wszystkie zasady i ideały, które wcześniej ożywiały jego życie: poszukiwanie moralnej i intelektualnej doskonałości, artystyczne wyczyny, dokonania istot wyższych, które nazywa <<nieśmiertelnymi>>, są niszczone lub upodlone. Rozglądając się wokół, Harry Haller widzi jedynie głupotę, banał i wyobcowanie. Kiedy jednak zagląda do własnego wnętrza, spektakl nie jest bardziej budujący: studnia beznadziei i rozgoryczenia, kompletna się czymkolwiek, co wypełnia życie innych.
** Źródło: Metamorfoza wilka stepowego (hiszp. La metamorfosis del lobo estepario) – Wilk stepowy (1927) Hermann Hesse
* Jest to pytanie całkowicie trafne w przypadku Piotra Kiena, sinologa z Auto da fe. Jego ogromna wiedza – włada tuzinem języków orientalnych i wieloma zachodnimi – nie daje mu absolutnie niczego, co mogłoby zostać docenione przez współczesnych. Nic z tego, co wie, czego się uczy i co myśli, nie ma bowiem żadnego wpływu na innych; raczej wznosi on ścianę niezrozumienia między sobą a światem.
** Źródło: Realistyczny koszmar (hiszp. Una pesadilla realista) – Auto da fe (1935) Elias Canetti
* Jest obcy w skrajnym znaczeniu tego słowa, łatwiej mu się bowiem porozumieć z przedmiotem martwym niż z człowiekiem.
** Źródło: Obcy musi umrzeć (hiszp. El extranjero debe morir) – Obcy (1942) Albert Camus
* Jeśli chcemy, aby wszystko pozostało, tak, jak jest, wszystko musi się zmienić
** Opis: cytat z Tancrediego z Lamparta
*** Źródło: Książęce kłamstwo (hiszp. Mentira de principe) – Lampart (1958) Giuseppe Tomasi di Lampedusa
==K==
Linia 84 ⟶ 134:
* Kien nie dzieli się wiedzą, nie jest ona dla niego pomostem między ludźmi; jest sposobem na nabranien dystansu i osiągnięcie zawrotnej wyższości nad zwykłymi ludźmi, tymi analfabetami, których „nędznym celem życia jest szczęście”. Kien nie chce być szczęśliwy, chce być mądry. Niewątpliwie osiąga swój cel, ale, chociaż prawdopodobnie napawa go to dumą, w praktyce jego mądrość nie przeszkadza temu, że jest szykanowany, maltretowany, wyrzucony z domu i popchnięty na stos przez istoty, którymi tak pogardza (…) O ile on nie jest postacią sympatyczną, o tyle inni bohaterowie i ststyści tej powieści są jeszcze bardziej odpychający. Egoistyczni, tępi, chciwi, konwencjonalny, więźniowie światka ograniczonego podle małostkowymi interesami, wychodzą z cel swego istnienia tylko po to, aby krzywdzić lub być ofiarami. Dezintegracja tego świata podporządkowana jest absolutnemu brakowi solidarności między jego mieszkańcami, z których żaden nie przejawia wcale szlachetnych uczuć ani lojalności w stosunku do innych. Hierarchia jest ścisła: panowie i niewolnicy, wodzowie i słudzy, silni i slabi. Relacje między ludźmi przebiegają wyłącznie pionowo. Rządzić lub być posłusznym: nie ma innej możliwości. Pod pozorami koegzystencji siatka społeczna jest przeżarta przez rozmaite urazy i uprzedzenia. Tysiąc wojen trwa równocześnie. Mężczyźni pogardzają kobietami – panoszy się samczość i antyfeminizm – a one nienawidzą mężczyzn i spiskują, aby ich zrujnować.
** Źródło: Realistyczny koszmar (hiszp. Una pesadilla realista) – Auto da fe (1935) Elias Canetti
* Książka ta została odebrana jako metafora bezcelowości świata i życia. (…) Meursault miał być wizerunkiem człowieka wrzuconego w życie bez sensu, ofiary społecznych mechanizmów, które za fasadą wielkich słów – Prawo, Sprawiedliwość – ukrywają jedynie irracjonalność i bezzasadność. Meursault (…) uosabiać miał patetyczność jednostki, będącej igraszką sił tym trudniejszych do pokierowania, im bardziej są nieprzeniknione i przypadkowe. Wkrótce potem pojawiła się <<pozytywna>> interpretacja powieści: Merursault stał się pierwowzorem człowieka autentycznego, wolnego od konwenansów, nie umiejącego oszukiwać siebie ani innych, potępianego przez społeczeństwo za niezdolność do mówienia kłamstw lub udawania tego, czego nie czuje
** Źródło: Obcy musi umrzeć (hiszp. El extranjero debe morir) – Obcy (1942) Albert Camus
*<<Kochać nieosiagalne>> stanowi część ludzkiej natury, owego tragicznego bytu, któremu dane zostały pragnienia i wyobraźnia, wiodące zawsze ku potrzebie przekraczania granic i osiagania tego, co nie istnieje i czego posiąść nie sposób.
** Źródło: Czy można być Szwajcarem? (?Es posible ser suizo?) – Siller (1954) Max Frisch
* Kiedy wszyscy zostali zmuszeni do opowiedzenia się po jednej ze stron, on jest na tyle uczciwy, że nie opowiada się po żadnej. Wybiera to, co wymaga największej odwagi: neutralność, której żadna ze stron nie uznaje. W jego wypadku bycie neutralnym nie oznacza zgody na nierzeczywistość, jak mawiał Sartre, oskarżając tych, którzy odmawiali <<dokonania wyboru>>
** Źródło: Płomień na wietrze (hiszp. Una llama en el viento) Doktor Żywago (1957) Borys Pasternak
==L==
* Literatura współczesna ma pewną osobliwą cechę: w naszych czasach złe powieści są zazwyczaj dużo bardziej zajmujące niż dobre. W minionym stuleciu – będącym wszak wiekiem powieści – tak nie bywało.
** Źródło: Pochwała złej powieści (Elogio de la mala novela) – Na wschód od Edenu (1952) John Stainbeck
==M==
* Matematyczna obsesja wszystkich utopii zdradza to, co chcą zniszczyć: irracjonalność, instynktowność, to wszystko, co spiskuje przeciw logice i rozumowi. To dlatego wszystkie utopie – utopia Huxleyowska nie jest tu wyjątkiem – wydają się nam nieludzkie. Pozbawione wymykającej się spod kontroli ciemnej głębi, życie traci swoją tajemniczość i swój przygodowy charakter. <<Zaplanowana>> egzystencja ma swoją cenę: nie istnieje tu wolność.
** Źródło: Koszmar raju (hiszp. El paraiso como pesadilla) – Nowy Wspaniały Świat (1932) Aldous Huxley
* Moc i chwała (…) to powieść dla wątpiących.
** Źródło: Prawo do nadziei (hiszp. El derecho a la esperanza) – Moc i chwała (1940) Graham Greene
* Mit zbiorowy” jest taktycznym sojuszem, który pozwala jednostce uczestniczyć w życiu społecznym. Ma to swoją cenę, jaką człowiek – świadomie lub nie - musi zapłacić a jest nią rezygnacja z wolności całkowitej, wyzbycie się części pragnień, popędów, fantazji, gdyby się bowiem ziściły, byt wspólnoty byłby zagrożony.
** Źródło: Obcy musi umrzeć (hiszp. El extranjero debe morir) – Obcy (1942) Albert Camus
==N==
* Niesprawiedliwy, bezlitosny świat, gdzie racja pieniądza zawsze zwycięża rację serca.
** Źródło: Zamek na lodzie (hiszp. Un castillo en el aire) – Wielki Gatsby (1925) Francis Scott Fitzgerald
* Nowoczesne utopie, jak utopie Huxleya i Orwella, ujawniają to, co klasycy kamuflowali za sielankowymi i pełnymi harmonii wizjami wymyślonych społeczeństw: że nie powstały one ze szlachetności, lecz z przerażenia, nie z bezinteresownego działania na rzecz pogodzonej z samą sobą, wyzwolonej z niewoli wyzysku i głodu ludzkości, lecz z lęku przed nieznanym, przed koniecznością kształtowania własnego losu bez opieki władzy, która podejmuje wszystkie ważne decyzje i planuje życie ludzkie. Utopia wyraża nieświadomą nostalgię za niewolą, powrotem stanu całkowitego oddania i uległości, braku odpowiedzialności, który dla wielu jest również formą szczęścia ucieleśnianą przez społeczność pierwotną, wspólnotę rodową, magiczną, istniejącą przed narodzinami jednostki. Zasługą <<Nowego Wspaniałego Świata>> jest ujawienie leżącej u podstaw utopii społecznych fascynacji zniewoleniem, pierwotnym, atawistycznym lękiem plemiennego człowieka, obecnym w każdym społeczeństwie kolektywistycznym, przed wzięciem na siebie odpowiedzialności za osobistą suwerenność zrodzoną z wolności.
** Źródło: Koszmar raju (hiszp. El paraiso como pesadilla) – Nowy Wspaniały Świat (1932) Aldous Huxley
* Nieustanne szyderstwo z instytucji, zawodów, zadań do wykonania – począwszy od psychoanalizy, która była jednym z czarnych koni Nabokova, aż do wychowania i rodziny –przesyca monolog Humberta Humberta. Przepuszczone przez nasączone jadem sito jego pióra wszystkie postacie stają się głupie, pretensjonalne, śmieszne, nudne i przewidywalne.
** Źródło: Lolicie stuknęła trzydziestka (Lolita cumple treinta anos) – Lolita (1955) Vladimir Nabokov* Nie tylko herosi godni są szacunku. W heroicznych czasach odrzucenie bohaterstwa może wymagać wyjątkowej odwagi.
* Nic tak trafnie nie symbolizuje i ucieleśnia idei społeczeństwa jak miasto.
** Źródło: Do taktu werbla (hiszp. Redoble de tambor) Blaszany bębenek (1959) Gunter Grass
* Niezależność i swoboda (…) nie może (…) ocalić przed lękiem, pustką i cierpieniem. Nie pomaga też osiągnąć intelektualnej dojrzałości, która pozwoliłaby (…) patrzeć na życie i ze stoickim spokojem znosić porażki.
**Źródło: Złoty notatnik straconych złudzeń (hiszp. El cuadreno dorado de las ilusiones perdidas) Złoty notatnik (1962) Doris Lessing
==O==
* O ile pomiędzy słowami a faktami istnieje pewien dystans, o tyle pomiędzy czasem rzeczywistym a światem fikcji zawsze zieje przepaść.
* Obcy (...) wyzwanie rzucone tyranii konwenansu i kłamstwa, dwóm filarom życia wspólnoty.
** Źródło: Obcy musi umrzeć (hiszp. El extranjero debe morir) – Obcy (1942) Albert Camus
* Obcy wyprzedził swoją epokę, antycypując przygnębiający wizerunek człowieka, któremu wolność wyboru nie dodaje moralnej czy kulturowej wielkości; raczej czyni go bezdusznym i odbiera mu poczucie wspólnoty, zapał, ambicję i wolę, pozostawiając go na łasce atawistycznych popędów, w czym niewiele się różni od zwierząt.
** Źródło: Obcy musi umrzeć (hiszp. El extranjero debe morir) – Obcy (1942) Albert Camus
* Odnoszę wrażenie, iż podobnie jak w wypadku Borgesa, drzemał w nim duch sceptyka gardzącego nowoczesnością i życiem, jakie obydwaj obserwowali z dystansem i ironią ze swego schronienia idei, książek i fantazji, w którym przebywali zamurowani, oddzieleni od świata dzięki czarodziejskim grom umysłu przekształcającym rzeczywistość w labirynt słów i fosforyzujących obrazów (…) sztuka, jaką stworzyli, nie była krytyką tego, co istnieje, lecz raczej czymś w rodzaju odcieleśniania życia, przekształcania go w połyskliwą ułudę mamiącą abstrakcjami.
** Źródło: Lolicie stuknęła trzydziestka (Lolita cumple treinta anos) – Lolita (1955) Vladimir Nabokov
* Odczuwał zawrót głowy w obliczu niezmierzonej złożoności ludzkiej duszy.
** Źródło: Z drżeniem czuwając nad jej snem (hiszp. Velando su sueno, termulo) Śpiące piękności (1961) Yasunari Kawabata
*Opowiadanie Sołżenicyna jest przesycone moralnym sprzeciwem wobec cierpienia spowodowanego ludzką niesprawiedliwością. (…) Postawa solidarności z nieszczęśnikami i ofiarami, z tymi, którzy z tej czy innej przyczyny pozostają na uboczu, w tyle albo zostają w życiu pokonani, jest ostatnim wzniesionym w górę sztandarem doktryny.
** Źródło: Potępieni w raju (reprobos en el paraiso) Jeden dzień Iwana Denisowicza (1962) Aleksander Sołżenicyn
* Opinia publiczna jest (lub może być0 najlepszym hamulcem dla nadużyć ze strony rozmaitych organów władzy. Intelektualista w społeczeństwie demokratycznym ma za zadanie przyczyniać się do utrzymywania owej opinii publicznej w stanie czujności, ma ją informować w taki sposób, aby owe organy władzy (w których zawsze żywa będzie chęć walki o przetrwanie i rozszerzenie wpływów) nie przekraczały ram prawa ani nie szkodziły dobru społecznemu
** Źródło: Układy z niebem (Acomodos con el cielo) Zwierzenia klowna (1963) Heinrich Böll
* Owoce literatury są nieprzewidywalne, wymykają się władzy tego, kto ją tworzy.
** Źródło: Układy z niebem (Acomodos con el cielo) Zwierzenia klowna (1963) Heinrich Böll
==P==
Linia 110 ⟶ 213:
** Źródło: Płomień na wietrze (hiszp. Una llama en el viento) Doktor Żywago (1957) Borys Pasternak
* Ponieważ powieść ta, oprócz pięknego kłamstwa oddalającego nas od świata rzeczywistego i poddającego nas wyobrażonej prawdzie, jest także parabolą mającą na celu oświecenie nas, nasze krytyczne wyedukowanie, jednak nie na temat świata, o którym czytamy, lecz na temat tego, po którym stąpamy w naszym autentycznym życiu.
** Źródło: Stolica – rojowisko i miasto zniszczenia (hiszp. Capital del enjambre y la destruccion) – Manhattan Transfer (1925) John Dos Passos
* Prawie wszystkie dzieła, które stworzyłem, to biografie duszy – oświadczył Hesse w jednym ze swoich autobiograficznych tekstów.
** Źródło: Metamorfoza wilka stepowego (hiszp. La metamorfosis del lobo estepario) – Wilk stepowy (1927) Hermann Hesse
* Pierwszą, choć nie jedyną powinnością powieści nie jest bowiem pouczanie, lecz zaczarowanie czytelnika. Powieść musi uśpić jego krytycyzm, pochłonąć uwagę, manipulować uczuciami, oderwać go od rzeczywistego świata i zanurzyć w świecie fikcji. Powieściopisarz dociera do umysłu czytelnika, ale najpierw musi skazić go pozornym istnieniem swojego wyobrażonego świata i pozwolić mu przeżyć, w magicznym kręgu lektury, kłamstwo jako prawdę i prawdę jako kłamstwo.
** Źródło: Obcy musi umrzeć (hiszp. El extranjero debe morir) – Obcy (1942) Albert Camus
* Peryferia są zawsze światem podstawowym, gdzie kwitnie dzikość, a przebywający tam Europejczycy są współodpowiedzialni za to, co się dzieje, i często żywią się tą atmosferą niczym sępy padliną.
** Źródło: Prawo do nadziei (hiszp. El derecho a la esperanza) – Moc i chwała (1940) Graham Greene
* Podobnie jak istoty żywe, powieści dojrzewają, starzeją się i umierają. Te, które zdołały przetrwać, zmieniają skórę i postać jak węże i poczwarki. Wymowa tych dzieł zmienia się z pokolenia na pokolenie, budząc skojarzenia dalekie od intencji autora.
** Źródło: Obcy musi umrzeć (hiszp. El extranjero debe morir) – Obcy (1942) Albert Camus
* Powieść Maxa Frischa (…) odnosiła się do kwestii dotyczącej wszystkich rozwiniętych społeczeństw demokratycznych. Można jej nadać kształt słowny niezwykle prosto: kto w tych krajach ponosi winę za to, że szczęście wydaje się nieosiągalne – poszczególne jednostki czy społeczeństwo w ogólności? Pytanie to nie jest akademickie. Stwierdzenie, czy poziom rozwoju materialnego i polityczne, jaki osiągnął Zachód, nie jest do pogodzenia z bogatym i intensywnym życiem jednostek, jakie byłoby w stanie ukoić najintymniejsze niepokoje oraz pragnienie pełni i oryginalności, kołaczące się w ludzkich istotach (w każdym razie w wielu z nich), oznacza próbę dowiedzenia się czy demokratyczna cywilizacja nie prowadzi również do uniformizacji i destrukcji jednostki w takim samym stopniu, jak dzieje się to w społeczeństwach zamkniętych i zorganizowanych według sztywnego kolektywistycznego wzoru.
** Źródło: Czy można być Szwajcarem? (?Es posible ser suizo?) – Siller (1954) Max Frisch
* Prawdziwe życie nigdy nie dorówna snom jednostek; (…) z wyjątkiem, rzecz jasna, świata wyobraźni, fikcji. Tam ludzie mogą zaspokoić – i to w sposób nieszkodliwy – swe pragnienie nadmiaru, pożądanie życia ponad pospolitością czy dramatu lub zgoła apokaliptycznej zagłady.
** Źródło: Czy można być Szwajcarem? (?Es posible ser suizo?) – Siller (1954) Max Frisch
* Powieść nie jest zwierciadłem życia, lecz jego złudnym odbiciem. (…). Obcowanie z iluzją wzbogaca nas, pomnaża nasze wcielenia (…) – ukazuje nam ubóstwo naszego własnego życia i staje się zaczynem sprzeciwu, który uwrażliwia nas na niedostatki i niedole życia. Bez niego zaś nie byłoby postępu, a rzeczywistość pozostałaby, jak w tym książęcym kłamstwie, zastygłym w swym pięknie pejzażem.
** Źródło: Książęce kłamstwo (hiszp. Mentira de principe) – Lampart (1958) Giuseppe Tomasi di Lampedusa
*Poezja jest głębią, powieść rozciągłością
** Źródło: Do taktu werbla (hiszp. Redoble de tambor) Blaszany bębenek (1959) Gunter Grass
* Przez te wszystkie lata historia szła naprzód, drogami zgoła odmiennymi od tych, jakie wytyczali idealiści i marzyciele.
**Źródło: Złoty notatnik straconych złudzeń (hiszp. El cuadreno dorado de las ilusiones perdidas) Złoty notatnik (1962) Doris Lessing
* Pewne osoby emanują złem, tak jak wielki koń wyścigowy emanuje szlachetnością swej krwi. Mają one w sobie godność twardego szankra.
** Opis: cytat z Ruchomego święta
==R==
Linia 117 ⟶ 251:
** Opis: cytat za Valle –Inclan
* Rozległość świata, który otwiera się przed naszymi oczami, przyprawia czasami o zawrót głowy. Setka postaci poruszających się pośród stu trzydziestu epizodów sprawia wrażenie tłumu, ludzkości walczącej – najczęściej na próżno – o sukces, bogactwo, jakąś formę radości lub po prostu o przeżycie w mieście skurwionym i obojętnym, które jest dla nich jak wielkie stalowo-asfaltowe więzienie. Bankierzy, związkowcy, adwokaci, aktorki, złodzieje, mordercy, przedsiębiorcy, dziennikarze, bezdomni, dozorcy potrącają się na ulicy, mijają i przechodzą obok siebie niczym w ogromnym kalejdoskopie, który ukazuje nam całe kipiące w mieście życie.
** Źródło: Stolica – rojowisko i miasto zniszczenia (hiszp. Capital del enjambre y la destruccion) – Manhattan Transfer (1925) John Dos Passos
* Racją istnienia seksu jest rozładowywanie napięć, pragnień i niepokojów, które mogłyby zamienić się w ferment niezadowolenia z systemu. Podobnemu celowi służy <<soma>> – cudowny wynalazek chemiczny, który według słów jednego z bohaterów, ma wszystkie zalety chrześcijaństwa i alkoholu i żadnej z ich wad.
** Źródło: Koszmar raju (hiszp. El paraiso como pesadilla) – Nowy Wspaniały Świat (1932) Aldous Huxley
* Rozmawiając z nim, miało się niewygodne uczucie, że ma się obok czuły sejsmograf odnotowujący ludzkie cierpienia.
** Źródło: Układy z niebem (Acomodos con el cielo) Zwierzenia klowna (1963) Heinrich Böll
* Religia i polityka są narzędziami, które pozwalają (…) zdobyć władzę i prestiż, dostarczając zarazem wzbudzającego szacunek alibi, aby mogli prosperować w życiu i nie czuć się tym, czym są w rzeczywistości: egoistami, cynikami i chciwcami.
** Źródło: Układy z niebem (Acomodos con el cielo) Zwierzenia klowna (1963) Heinrich Böll
==S==
* Sen na jawie, ziszczona fantazja – fikcja dopełnia nas, istoty okaleczone, którym narzucono okrutną dychotomię: mając tylko jedno życie, marzymy o tym, by mieć ich tysiące. Ową przestrzeń między naszym prawdziwym życiem a pragnieniami i rojeniami, które domagają się, by było ono bogatsze i bardziej różnorodne, zajmuje fikcja.
* Scott Fitzgerald tak pisał o swoim bohaterze, Jayu Gatsbym: „Jest tym, kim byłem ja – biednym chłopcem w bogatym mieście, biednym dzieckiem w szkole dla bogaczy, biednym młodzieńcem w klubie dla bogatych studentów Princeton. Nigdy nie mogłem darować bogatym tego, że są bogaci, i to rzutowało na całe moje życie i wszystkie moje dzieła.
** Źródło: Zamek na lodzie (hiszp. Un castillo en el aire) – Wielki Gatsby (1925) Francis Scott Fitzgerald
* Stwierdzenie Oscara Wild’a, według którego <<postęp jest urzeczywistnieniem utopii>>, jest najniebezpieczniejszym z kłamstw.
** Źródło: Koszmar raju (hiszp. El paraiso como pesadilla) – Nowy Wspaniały Świat (1932) Aldous Huxley
* Społeczeństwo „komercyjne” oznaczało koniec kultury.
** Opis: pogląd Ezry Pounda
*** Źródło: Szczęśliwy nihilista (hiszp. El nihilista feliz) – Zwrotnik raka (1934) Henry Miller
* Solidarność porucznika z biednymi jest abstrakcyjna, ale przejawia się również w szlachetnych gestach, jak podarowanie własnych pieniędzy biednym nieszczęśnikom, których musi wtrącić do więzienia za przemyt alkoholu. Porucznik wierzy w prawo, podobnie jak wierzy w ten świat i w to, że egzekwując prawo, można zmienić go na lepsze. Aby zniknęły z niego niesprawiedliwość i nędza, inny świat – ten, którego ksiądz jest emisariuszem – musi zginąć. Jego istnienie, czy też złudzenie jego istnienia, jest przeszkodą w zaprowadzeniu raju na ziemi. Dopóki biedni będą wierzyli, że w innym życiu ich cierpienia zostaną nagrodzone, i będą prze to żyli pokornie, nic nie ulegnie zmianie.
** Źródło: Prawo do nadziei (hiszp. El derecho a la esperanza) – Moc i chwała (1940) Graham Greene
* Symbolem władzy nie będzie już lśniący lampart, lecz trójkolorowy sztandar. Zmieniać się będą nazwiska i ceremoniały, ale społeczeństwo odtworzy się, wciąż to samo, w swym odwiecznym podziale na bogatych i biednych, silnych i słabych, panów i niewolników. Będą się zmieniać style i mody, zawsze na gorsze: nowym wodzom i nowym panom brak wyrafinowania ich poprzedników – są prostaccy i nieokrzesani.
** Źródło: Książęce kłamstwo (hiszp. Mentira de principe) – Lampart (1958) Giuseppe Tomasi di Lampedusa
* Społeczeństwo się nie rozpadło, lecz jego narzędzia kontroli nad jednostką są tak osłabione i w stanie takiego rozkładu, że każdy może, zgodnie ze swymi środkami i talentami, wieść takie życie, jakie mu się podoba; Kościół zaś, który nominalnie trzyma nadal straż nad moralnością i obyczajami, utracił tak wielką część swej władzy i jest tak bezwolny i rozluźniony, że zamiast czuwać nad ujarzmianiem ludzkich instynktów, przyczynia się jeszcze do ich rozprzężenia. Miłość natomiast, oddzielona od celów utylitarnych i zgodnych z moralnością (…) staje się uprzywilejowanym terytorium rozkoszy i świeżo odkrytym prawem, które jednostka przyjmuje jako własne i rozgłasza wszem i wobec w traktatach filozoficznych, wierszach i powieściach łotrzykowskich, ale przede wszystkim uprawiając ją w jej najbardziej barokowych i fantazyjnych postaciach, ozdabiając ją i komplikując tak dalece, aż nie sposób tego wyrazić.
** Źródło: Z drżeniem czuwając nad jej snem (hiszp. Velando su sueno, termulo) Śpiące piękności (1961) Yasunari Kawabata
==Ś==
* Świat zawsze będzie źle zrobiony i (…) trzeba go będzie naprawiać.
** Źródło: Układy z niebem (Acomodos con el cielo) Zwierzenia klowna (1963) Heinrich Böll
* Świat jest zdezintegrowany i tylko mając odwagę, aby ukazać jego rozbicie, można stworzyć jego prawdopodobny obraz
** Opis: cytat z Canetti'ego
*** Źródło: Realistyczny koszmar (hiszp. Una pesadilla realista) – Auto da fe (1935) Elias Canetti
* Świat jest źle urządzony i (…) musi się zmienić. Z powieści nie wynika – ani wprost, ani pośrednio – że skoro t a k j u ż j e s t, trzeba poddać się rezygnacji i pogodzić ze światem rządzonym przez fanatyków.
** Źródło: Obcy musi umrzeć (hiszp. El extranjero debe morir) – Obcy (1942) Albert Camus
==T==
Linia 134 ⟶ 304:
** Źródło: Upadek humanisty (hiszp. El humanista desbaratado) Herzog (1964) Saul Bellow
* Tylko fikcja chybiona rekonstruuje rzeczywistość; dobra fikcja unicestwi ją i przeobraża.
** Źródło: Wykwintny i burzliwy żywot codzienności (hiszp. La vida intensa y suntuosa de lo banal) – Pani Dalloway (1925) Virginia Woolf
* Ten naiwny idealista – w najbardziej pierwotnym znaczeniu tego słowa – ujrzy, jak rzeczywistość niszczy jego złudzenia, zanim odbierze mu życie.
** Źródło: Zamek na lodzie (hiszp. Un castillo en el aire) – Wielki Gatsby (1925) Francis Scott Fitzgerald
* To jest jedna z najważniejszych funkcji literatury: przypominanie ludziom, że choćby ziemia pod nogami wydawała im się jak najbardziej stabilna, a miasto, gdzie mieszkają, niezwykle promienne, to wszędzie znaleźć można ukryte demony, które w każdej chwili mogą wywołać kataklizm.
** Źródło: Szczęśliwy nihilista (hiszp. El nihilista feliz) – Zwrotnik raka (1934) Henry Miller
* To, czego rozważny Żywago broni z uporem w swojej pełnej nieprzewidzianych zdarzeń egzystencji, to prawo do bycia takim, jaki jest: człowiekiem słabym, miłującym prawdę, wiedzę, naturę, poezję.
** Źródło: Płomień na wietrze (hiszp. Una llama en el viento) Doktor Żywago (1957) Borys Pasternak
==U==
* Uporządkowanie pamięci zbiorowej, przeobrażenie historii w instrument rządów, odpowiedzialny za legitymizację tych, co są u steru, i za dostarczenie alibi dla ich nadużyć – to pokusa wrodzona wszelkiej władzy.
* Udawanie jest niezbędne, by zapewnić społeczne współżycie, jest formą, która choć z perspektywy jednostki wydaje się pusta i wymuszona, staje się znacząca i konieczna z punktu widzenia wspólnoty. Udawanie to jest konwenansem, pieczętującym umowę społeczną podobnie jak słowa, te dźwięczne stereotypy, bez których ludzie nie mogliby się ze sobą porozumieć.
** Źródło: Obcy musi umrzeć (hiszp. El extranjero debe morir) – Obcy (1942) Albert Camus
* Ujawnione przed światem lub wystawione na pokaz cierpienie neutralizuje się, staje się zupełnie innym cierpieniem, bólem publicznym, dla innych, wyzwolonym od swego źródła i zamienionym w widowisko.
** Źródło: Upadek humanisty (hiszp. El humanista desbaratado) Herzog (1964) Saul Bellow
*Utopiści to purytanie proponujący ascezę, gdyż w przyjemności jednostki widzą źródło nieszczęścia społecznego.
** Źródło: Koszmar raju (hiszp. El paraiso como pesadilla) – Nowy Wspaniały Świat (1932) Aldous Huxley
==W==
Linia 171 ⟶ 361:
** Źródło: Współudział w święcie (hiszp. La fiesta compartida) Ruchome święto (1964) Ernest Hemingway
* W rzeczywistości życie nigdy nie jest takie jak fikcja. Czasami jest lepsze, czasem gorsze, ale zawsze bardziej wycieniowane, różnorodne i bardziej nieprzewidywalne od tego, co podpowiadają nam najlepsze fantazje literackie. To prawda, że prawdziwe życie nie jest nigdy tak doskonałe, okrągłe, logiczne i zrozumiałe jak jego literackie przedstawienia, w których coś dodano i coś ujęto, aby zadowolić <<demony>> – obsesje i głębokie rysy tworzone przez umysł i rozum, którym one jednak nie podlegają i których niejednokrotnie całkowicie nie rozumieją – tego, co je wymyśla i nadaje im iluzoryczne życie stworzone przez słowa. Fikcja nie tworzy życia, zaprzecza mu, przeciwstawiając mu oszustwo, które stara się je zastąpić. Jednak w sposób zawsze trudny do ustalenia także je uzupełnia, dodając do ludzkich doświadczeń coś, czego ludzie nie spotykają w prawdziwym życiu, a jedynie w tym, które przezywają zastępczo dzięki fikcji.
** Źródło: Azyl zła (hiszp. El Santuario del mal) Azyl (1931) Wiliam Faulkner
* Wszyscy są szczęśliwi, ale nie wszyscy są równi. Sztywny system kastowy, doskonalszy od indyjskiego, oddziela alfy, gammy, bety, delty, epsilony, w tym przypadku bowiem istnieje uzasadnienie biologiczne: ludzie zostali wytworzeni z różnicami fizycznymi i psychicznymi nie do pokonania. W jakim celu? Aby każdy jak najskuteczniej wykonywał zadanie przydzielone mu w ulu społecznym.
** Źródło: Koszmar raju (hiszp. El paraiso como pesadilla) – Nowy Wspaniały Świat (1932) Aldous Huxley
* W większości utopii (…) (jej greckie korzenie oznaczają <<miejsce, którego nie ma>> czy <<miejsce szczęśliwe>>.
** Źródło: Koszmar raju (hiszp. El paraiso como pesadilla) – Nowy Wspaniały Świat (1932) Aldous Huxley
* Ważnym słowem jest (...) dezintegracja
** Źródło: Realistyczny koszmar (hiszp. Una pesadilla realista) – Auto da fe (1935) Elias Canetti
* W swojej bezbronności i samotności ksiądz symbolizuje biedaka na łasce możnego, jednostkę bezsilną wobec zinstytucjonalizowanej potęgi (…) ten człowiek broniący się rozpaczliwie przed wichrami rewolucji, niczym płomień na wietrze, uosabia ludzki wymiar religii i filozofii. Umie przeciwstawić okrucieństwu i potworności każdej epoki racje, które sprawiają, że nie tracimy nadziei i znosimy cierpienie i niesprawiedliwość. Bez tego duchowego przeświadczenia o istnieniu lepszego świata (…) wszystko byłoby zawsze trudniejsze. To właśnie nadaje mu wymiar moralny, który nie pomniejszyłby się ani odrobinę, nawet gdyby credo księdza było fałszywe, a jego wiara w pośmiertną sprawiedliwość złudna.
** Źródło: Prawo do nadziei (hiszp. El derecho a la esperanza) – Moc i chwała (1940) Graham Greene
* W powieściowej schizofrenii naszych czasów możliwe jest stwierdzenie, że powieściopisarze rozdzielili pracę między siebie; najlepszym przypada w udziale tworzyć, odnawiać, twórczo poszukiwać i nierzadko nudzić czytelnika, pozostałym – tym gorszym – podtrzymywać żywot starego przeznaczenia gatunku: mamić, zachwycać, zajmować. Na palcach jednej ręki policzyć można powieściopisarzy naszej epoki, którzy byli w stanie, jak Faulkner czy Garcia Marquez przywrócić jedność fikcji w utworach będących zarazem majstersztykami stylu i światami kipiącymi życiem i przygodami, myslami i namiętnościami.
** Źródło: Pochwała złej powieści (Elogio de la mala novela) – Na wschód od Edenu (1952) John Stainbeck
* Wielkie dzieło literackie dopuszcza antagonistyczne interpretacje czytelników, jest puszką Pandory, w której każdy odkrywa rozmaite sensy, odcienie, motywy, a nawet odmienne przebiegi wydarzeń.
** Źródło: Lolicie stuknęła trzydziestka (Lolita cumple treinta anos) – Lolita (1955) Vladimir Nabokov
* W świecie Pasternaka wielkość osiąga się w cichości, usiłując zachować, wbrew nowym warunkom społecznym, pogodę ducha i szczególne przywiązanie do pewnych wartości i przekonań, którym w huraganie rewolucji grozi zagłada: miłości, poszukiwania prawdy, ducha tworzenia, pewnego kodeksu postępowania, duchowości, wiary.
** Źródło: Płomień na wietrze (hiszp. Una llama en el viento) Doktor Żywago (1957) Borys Pasternak
==Z==
* Zniechęcenie spowodowane przez razy i uderzenia, jakich doświadczyła towarzyszka Goodwina, sprawiło, że z powodu cierpienia stała się istotą zbyt oschłą, aby wspaniałomyślne odruchy mogły przybrać formę skutecznych działań.
** Źródło: Azyl zła (hiszp. El Santuario del mal) Azyl (1931) Wiliam Faulkner
* Za pomocą wspaniale opowiedzianej, nieskomplikowanej i łatwej do przewidzenia historii Greene przedstawia stary antagonizm rozumu i wiary czy też, w szerszym ujęciu, przeciwstawnych utopii spirytualizmu i materializmu. Anonimowy prześladowany kapłan i prześladujący go anonimowy porucznik policji nieprzypadkowo pozbawieni są imion. Ci dwaj bohaterowie są bowiem przede wszystkim dwoma antagonistycznymi, abstrakcyjnymi pojęciami odpychającymi się niczym dzień i noc, występek i cnota. Obydwaj uosabiają przeciwieństwa w labiryncie doktryn i ideologii na przestrzeni ludzkich dziejów.
** Źródło:
* Z tych dwóch utopii przeciwstawionych sobie w powieści wyraźnie zwodnicza i niebezpieczna jest ta, która wierzy w stworzenie raju na ziemi za cenę ofiar i płonących kościołów. Ilu jeszcze ludzi musiałby rozstrzelać porucznik, by ustanowić społeczeństwo, o którym śni? Gdyby już zniknęli księża, musiałby postawić pod ścianą wielu własnych stronników, a zacząć od swego przełożonego, dla którego rewolucja nie jest ideałem – jak dla porucznika – lecz pretekstem do nadużywania władzy i bogacenia się na nielegalnym handlu. (…) Jednak porucznik nie dostrzega, że owa rewolucja, którą on uważa za wyzwoleńczą, zastępuje jedną niesprawiedliwość drugą i wynosi na piedestał nową formę nadużyć, ciemnoty i korupcji. A wszystko to przy poparciu retoryki, której piękne słowa jedynie on przyjmuje za prawdę.
** Źródło: Prawo do nadziei (hiszp. El derecho a la esperanza) – Moc i chwała (1940) Graham Greene
*Zimno, głód i zmęczenie, które odmierzają dni Iwana Denisowicza, nie uczyniły go na tyle twardym, by zabić w nim chęć czerpania przyjemności z życia. Rozkosz, z jaką ciągnie niedopałek, który oddał mu Cezar Markowcz, czy ogryza skórkę chleba zabraną ze sobą do pracy albo gorączkowy zapał, z jakim wykłada cegłami mur elektrociepłowni, wyraźnie pokazują, że więzień Szuchow, pogrążony na dnie niesprawiedliwości i ucisku, jest jeszcze zdolny znaleźć uzasadnienie dla swego życia. W tym właśnie tkwi wielkość tego prostego, niewykształconego, nie wyróżniającego się niczym człowieka, pozbawionego istotnych cech intelektualnych, politycznych czy moralnych. Uosabia on trwanie tego, co ludzkie, w świecie mrówczej pracy skrupulatnie zbudowanym w celu ubezwłasnowolniena i dehumanizacji człowieka.
** Źródło:
==Ż==
* Żadnej z epok nie zaludniają jedynie istoty z krwi i kośći, gdyż wśród nich żyją widma, w jakie istoty te wcielają się, by zerwać więzy, które je krępują i pozbawiają nadziei.* Życie jest także fantazją, słowem, barwnym marzeniem, literaturą.
** Źródło: Do taktu werbla (hiszp. Redoble de tambor) Blaszany bębenek (1959) Gunter Grass
* Życia nie da się zaszufladkować w schematy wyłącznie rozumowe, czy to w wypadku jakiejś doktryny politycznej (…), czy terapii pretendującej do miana filozofii uniwersalnej (jak psychoanaliza), czy też symetrii powieściowej struktury. To, co racjonalne, i to, co irracjonalne, tworzy wspólnie nierozerwalną rzeczywistość, która nadaje życiu człowieka jego fundamentalny wymiar: nieprzewidywalność.
**Źródło: Złoty notatnik straconych złudzeń (hiszp. El cuadreno dorado de las ilusiones perdidas) Złoty notatnik (1962) Doris Lessing
| |||