Léon Blum: Różnice pomiędzy wersjami

Usunięta treść Dodana treść
JAnDbot (dyskusja | edycje)
m r2.7.2) (Robot dodał bg, cs, fr, he, it, pt
nowe cytaty
Linia 1:
[[Plik:Léon Blum by Vallotton.jpg|mały|<center>Léon Blum<center>]]
'''[[w:Léon Blum|Léon Blum]]''' (1872–1950) – francuski polityk socjalistyczny, trzykrotny premier Francji.
* Bogaci Żydzi, Żydzi z klasy średniej, żydowscy urzędnicy służby cywilnej, którzy obawiali się walki po stronie Dreyfusa, dziś obawiają się walki z faszyzmem. Myślą tylko o tym, żeby gdzieś się zagrzebać i ukryć.
** Opis: w 1935 r.
** Źródło: [[Tony Judt]], ''Brzemię odpowiedzialności. Blum, Camus, Aron i francuski wiek dwudziesty'', tłum. Michał Filipczuk, Wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa 2013, s. 61.
 
* Czerpanie nauk o życiu z książek i tylko z książek nigdy nie obywa się bez kosztów.
** Opis: fragment eseju o [[Stendhal]]u.
** Źródło: [[Tony Judt]], ''Brzemię odpowiedzialności. Blum, Camus, Aron i francuski wiek dwudziesty'', tłum. Michał Filipczuk, Wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa 2013, s. 83.
 
* Czy zrobiliśmy dostatecznie wiele dla naszych socjalistycznych towarzyszy z Europy Wschodniej? (...) Chcieli pracować z lokalnymi komunistami, a my ich do tego zachęcaliśmy. Na ich życzenie przymykaliśmy oko na to, co tak naprawdę się działo; wycofaliśmy nasze poparcie dla antykomunistycznych uchodźców i dla ofiar nietolerancji komunistów. Przez wzgląd na tychże socjalistów z Europy Wschodniej powinniśmy byli się zdobyć na większy krytycyzm.
** Opis: w lutym 1948 r., w artykule redakcyjnym w „Le Populaire”, kilka dni po komunistycznym zamachu stanu przeprowadzonym w Pradze.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 84.
 
* Dla nas, socjalistów, pozorne sprzeczności między reformami oraz rewolucją dawno już zostały przezwyciężone.
** Opis: w 1927 r.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 76.
 
* Dodaję z dumą, że to zharmonizowanie patriotyzmu i humanizmu jest bardziej naturalne i proste u Francuza niż u każdego innego obywatela kuli ziemskiej, bo temperament francuski (...) rozumie zawsze i i dotychczas odczuwa szlachetną potrzebę myślenia i działania dla spraw powszechnego znaczenia.
** Źródło: ''Na miarę człowieka'', cyt. za: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 112.
 
* Francja została zhańbiona.
** Opis: w lipcu 1940 r., w reakcji na przegłosowanie przez francuski parlament przekazania pełni władzy marionetkowemu rządowi Vichy z Philippem Pétainem na czele.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 50.
 
* Gdyby Pétain przeszedł na stronę aliantów, solennie oświadczam, że jeśli o mnie chodzi, to skłonny jestem przymknąć oczy na jego dotychczasowe zbrodnie i jego obecne wypływające z egoizmu kalkulacje; w każdej takiej zmianie frontu będę się dopatrywał jedynie jego wkładu w przyspieszenie ostatecznego zwycięstwa.
** Opis: w liście przemyconym do Londynu z petainowskiego więzienia w sierpniu 1942 r., wobec pojawiających się spekulacji.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 99.
 
* Istnieje na tym świecie coś gorszego niż nadużywanie siły, a mianowicie służalcza uniżoność, z jaką owa siła się spotyka, gdy jej nadużycia wieńczy sukces; owo wiernopoddańcze lizusostwo, które zapomina o zbrodni, by wysławiać sukces.
** Opis: w lipcu 1928 r. o [[Charles Maurras|Charles’u Maurras]] i innych przedstawicielach prawicy wyrażających podziw dla [[Benito Mussolini|Mussoliniego]].
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 91.
 
* Jest wielkim błędem, do którego zdają się przychylać Pańscy osobiści przedstawiciele, traktowanie komunizmu jako jedynej siły reprezentującej lud w ruchu oporu. Jest rażącym błędem wyciąganie ręki do komunistów ponad głowami socjalistów. Niesłuszne jest odmawianie legitymacji jednym partiom politycznym, a przyznawanie jej innym.
** Opis: w liście do [[Charles de Gaulle|Charles’a de Gaulle’a]] przemyconym z petainowskiego więzienia w 1941 r.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 93.
 
* Komunizm zdradzi zarówno swoje ideały, jak i swych wyznawców, tym samym grożąc przekreśleniem całego gmachu wartościowych dokonań socjalistów i ich aspiracji.
** Opis: w 1920 r.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 37.
 
* Leninowcy w innych krajach mogą być jedynie rzecznikami interesów Związku Radzieckiego.
** Opis: w 1941 r.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 37.
 
* Możecie w dalszym ciągu powtarzać: „nie głosowaliśmy za traktatem wersalskim”, ale nie oszukujcie się; jest to postawa widza, a nie uczestnika. I nie zapominajcie, że obojętni widzowie mogą czasem stać się wspólnikami.
** Opis: w listopadzie 1938 r., w okresie kryzysu monachijskiego.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 98.
 
* My, socjaliści, nie możemy już dłużej uderzać w ton moralnego sprzeciwu wobec traktatu wersalskiego oraz naszego niespełnionego pragnienia rewizji traktatu. Stajemy w obliczu zagrażającego Europie imperializmu. Ostatnią nadzieją jest obecnie próba przekonania pewnych państw, że atakując inne, ryzykują konfrontację ze zjednoczoną Europą.
** Opis: w czerwcu 1938 r. na kongresie SFIO w Royan, trzy miesiące przed kryzysem monachijskim.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 98.
 
* Nie jestem obeznany z ową pobożnością kręgu rodzinnego, która tak wielu ludzi wiąże z ich domostwem lub kawałkiem ziemi; jest ona źródłem słabości całej ludzkości, największą z przeszkód utrudniających poddanie ludzkiej kondycji niezbędnym zmianom.
** Opis: słowa włożone w usta Goethego.
** Źródło: ''Nouvelles Conversations de Goethe avec Eckermann'' (1897), cyt. za: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 116.
 
* Nie ma na świecie niczego bardziej bolesnego i haniebnego niż spektakl urządzony przez Żydów francuskich usiłujących zamknąć Francję przed żydowskimi uchodźcami z innych krajów.
** Opis: w 1938 r.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 62.
 
* Niech pan się nie zniża do odpowiedzi. Obrzucano mnie kalumniami, obrażano, atakowano (...). Niech pan nie reaguje. Jest pan ponad tym wszystkim.
** Opis: doradzając Jules’owi Moch, który również musiał znosić oszczercze oskarżenia.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 106.
 
* Niegdyś byliśmy wzorcem dla innych krajów, ojczyzną odwagi i wolności myślenia. Dzisiaj oscylujemy pomiędzy, będącymi wyrazem strachliwości, konwencjami fałszywej moralności burżuazyjnej oraz nikczemnością lekceważenia i szyderstwa.
** Opis: w 1927 r., kiedy zarówno lewica, jak i prawica sprzeciwiły się przyznaniu kobietom prawa wyborczego.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 113.
 
* Od prawicy do lewicy zapanowało uczucie tchórzliwej ulgi [lâche soulagement].
** Opis: o nastroju panującym we Francji po podpisaniu układu monachijskiego.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 84.
 
* Parlamentarna grupa socjalistów w rytualnym geście wierności prastaremu symbolowi trwała w sprzeciwie wobec przegłosowania kredytów na zbrojenia dopóki wiedziała, że i tak zostaną one przegłosowane – gest ten nie był pozbawiony elementu hipokryzji.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 79.
 
* Pierwszy raz w historii socjalizmu postrzegacie terroryzm nie tylko jako ostatnią deskę ratunku, ostateczny środek umożliwiający zapewnienie bezpieczeństwa publicznego, który należałoby zastosować w obliczu oporu burżuazji; czy też jako konieczną przesłankę rewolucji – lecz jako metodę rządzenia. I to właśnie ów nacisk na terror, na model rosyjski, który, chcąc nie chcąc, należy zastosować w odniesieniu do Francji wraz z niewolniczym, ślepym posłuszeństwem wobec Moskwy, jaki model ten zakłada – to właśnie, powiadam, nas różni i zawsze będzie nas różnić.
** Opis: mowa wygłoszona w Tours w grudniu 1920 r. o bolszewikach i ich francuskich sympatykach.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 92
 
* Podczas gdy zasadą amerykańskiego kapitalizmu jest „niech powstają nowe interesy”, zasada kapitalizmu francuskiego brzmi „niech stare interesy nigdy nie zaginą”.
** Opis: w 1950 r.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 113
 
* Powiadam wam, że mam w tej chwili poczucie beznadziei i tragizmu, gdy pomyślę, że moje słowa, które niegdyś znajdowały wśród członków większości [Frontu Ludowego] taki oddźwięk, już do was nie trafiają.
** Opis: mowa parlamentarna z marca 1938 r., wygłoszona w kontekście międzynarodowego kryzysu wywołanego Anchlussem Austrii i potrzeby wzniesienia się ponad partyjne kłótnie i konflikty.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 98.
 
* Próbowałem wszystko uszlachetnić, wszystkiemu nadać godność. Może to był mój błąd. Jeśli miałem jakiś dar, to właśnie ten. Może nadmiernie wierzyłem w cnotę; w pojednanie – poprzez sięgnięcie ku wyższej sferze.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 63.
 
* Rewolucja, taka jak ją pojmujemy, przebiega w zgodzie z teorią ewolucji żyjących gatunków, jaką głoszą dzisiaj spadkobiercy Darwina.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 76.
 
* Rozdzielenie polityki Francji i polityki Wielkiej Brytanii oznacza izolację Francji, izolację dyplomatyczną, finansową i moralną.
** Opis: w 1936 r.decydując się – mimo swoich przekonań – na pozostawienie Hiszpanii i Niemiec ich własnemu losowi.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 67.
 
* Sama istota marksizmu zawiera się w Manifeście Komunistycznym; testowany po upływie stu lat marksizm jest dziś bardziej żywy, bardziej aktywny i bardziej wpływowy niż kiedykolwiek.
** Opis: w 1948 r.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 74.
 
* Skreślimy ostatni wiersz: „Przysięgam, że danych obietnic dotrzymam”.
** Opis: dowiedziawszy się, że jego odezwa nie zmieści się na stronie gazety (trwała jego kampania wyborcza).
** Źródło: Przemysław Słowiński, ''Sławni ludzie w anegdocie'', Videograf II, Katowice 2009, ISBN 9788371837272.
 
* Socjaliści wierzą w słuszność wszelkich dróg wiodących do rewolucji – nawet tych legalnych!
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 77.
 
* Socjalizm to ma wspólnego z religią, że korzysta z każdej sposobności pozyskania ludzi dobrej woli.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 56.
 
* Tylko socjalizm już jutro może na siebie wziąć zadanie moralnej odnowy narodu oraz jego obrony przed czymś w rodzaju industrialnego cezaryzmu. To dlatego jako socjaliści musimy pozostać zjednoczeni.
** Opis: mowa z 1917 r.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 70.
 
* W interesie Stalina jest wyzyskanie antyamerykanizmu de Gaulle’a z korzyścią dla komunistów zarówno we Francji, jak i w Europie.
** Opis: w 1946 r.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 93
 
* W życiu nie sposób jednocześnie zachować wszystkich możliwych korzyści; często nawet myślę, że być może moralność polega wyłącznie na odwadze dokonywania wyboru.
** Źródło: ''O małżeństwie'' (1907), cyt. za: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 114
 
* We Francji jest teraz tylko jeden władca, a jest nim Hitler. Francuskie rządy skazane są na wzajemne prześciganie się w posłuszeństwie i wypełnianiu poleceń. Któregoś dnia to się zmieni, a źródło tej zmiany bije w głębi warstw ludowych, ale na razie jest tak jak jest. Czy się to komu podoba, czy nie, tak zwane rządy francuskie będą dążyły do realizowania we Francji zasad i metod nazizmu. Będą miały swoje gestapo i swoje oddziały szturmowe, dokonując egzekucji jednostek i prześladując zbiorowości; będą ścigały socjalistów i upokarzały Żydów.
** Opis: w lipcu 1940 r.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 108.
 
* Wiara socjalistyczna stanowi jedyną wersję owego uniwersalnego instynktu sprawiedliwości i solidarności, który ściśle koresponduje z obecnymi warunkami życia społecznego i gospodarczego. Wszystkie inne wersje zatarł upływ czasu (...). Socjalizm jest więc etyką i niemal religią – w stopniu nie mniejszym niż doktryną.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 73.
 
* Wie pan, kim jestem; wie pan, że jestem marksistą i Żydem. A teraz usiądźmy i porozmawiajmy.
** Opis: w 1936 r., kiedy jako premier spotkał się z Hjalmarem Schachtem, nazistą i ministrem III Rzeszy. Cytat pochodzi z artykułu, w którym Blum bronił się przed zarzutem głoszącym, że krytykując nazizm zapomniał o potrzebie uchronienia Francji od wojny.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 74.
 
* Wielka trudność związana z naszą taktyką w ciągu ostatnich dziesięciu lat polegała na utrzymaniu obranego kursu pomiędzy partiami: komunistyczną i burżuazyjną bez najmniejszych odchyleń w jedną czy drugą stronę.
** Opis: w 1929 r.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 72.
 
* Zawsze sądziłem – w przeciwnym wypadku nie byłbym socjalistą – że transformacja społeczna, która nazywając rzeczy po imieniu jest rewolucją, nie była ani możliwa, ani wyobrażalna bez zdobycia pełnej kontroli nad środkami władzy społecznej, innymi słowy: bez zdobycia władzy politycznej przez proletariat.
** Opis: w 1935 r.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 75.
 
==O Léonie Blumie==
===Cytaty z publicystyki prawicowej i komunistycznej===
* Blum odznacza się awersją do socjalizmu godną Milleranda, okrucieństwem Piłsudskiego, dzikością Mussoliniego, tchórzostwem ludzi o rękach unurzanych we krwii takich jak Noske oraz godną Trockiego nienawiścią do Związku Sowieckiego.
** Autor: [[Maurice Thorez]], przywódca francuskiej partii komunistycznej
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 110.
 
* Mała parchowata małpa pokroju Bluma jest całkowicie obojętna wobec francuskich interesów, a nawet im wroga.
** Autor: [[Léon Daudet]], francuski polityk i publicysta prawicowy, działacz Action Française
** Opis: fragment artykułu prasowego z grudnia 1920 r.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 102.
 
* To, że taki Blum, zamiast ślęczeć nad Talmudem jak przystało na obrzezańca, może być député z Narbony i pełniąc tę funkcję może odgrywać rolę – i to jaką rolę! – w parlamencie francuskim, pokazuje skalę tragicznej absurdalności naszego systemu wyborczego.
** Autor: [[Charles Maurras]]
** Opis: w październiku 1934 r.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 104.
 
* Oto mamy człowieka do odstrzału – strzałem w plecy (...) ludzkiego śmiecia, którego należy traktować jak śmiecia.
** Autor: [[Charles Maurras]]
** Opis: w 1936, kiedy Léon Blum został premierem Francji.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 104.
 
* Pan premier, pochodząc z plemienia tułaczy, porzucony został w Île-de-France przez czysty przypadek: równie dobrze wylądować mógłby w Nowym Jorku, Kairze czy Wilnie, czuje się wystawiony do wiatru jako premier narodu obcego jego rasie.
** Autor: [[Maurice Bedel]], publicysta prawicowy
** Opis w 1937 r.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 105.
 
* Podstarzała służąca burżuazji, stara flirciara radykałów.
** Autor: [[Paul Vaillant-Couturier]], publicysta komunistyczny
** Opis w 1928 r.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 110.
 
* Przede wszystkim jest obrzydliwy. Na korpusie rozczłonkowanej kukły osadzona jest smętna głowa palestyńskiej baby.(...) Musimy wybierać między Francją a tym przeklętym człowiekiem. Jest on ucieleśnieniem wszystkiego, co przyprawia o chorobę nasze ciała i nasze umysły. Jest samym złem. Jest śmiercią.
** Autor: [[Pierre Gaxotte]], francuski historyk i polityk związany z Action Française
** Opis: w 1938 r.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 105.
 
===Pozostałe===
* Ani przedtem, ani potem emigranci polityczni nie czuli się we Francji do tego stopnia zadomowieni jak podczas pierwszych miesięcy władzy zwycięskiego Frontu Ludowego [kiedy premierem był Léon Blum].
** Autor: [[Manès Sperber]], austriacki pisarz, działacz antytotalitarny i uchodźca polityczny
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 112.
 
* Blum był w stanie przepchnąć więcej reform w ramach zawartych 8 czerwca 1936 roku porozumień z Matignon niż wprowadzono we Francji od pokolenia. Były to: znaczna podwyżka płac, czterdziestogodzinny tydzień pracy, płatny urlop oraz prawo zawierania układu zbiorowego pracy. Gdy wszystkie protesty dobiegły końca i gdy zakończono strajki okupacyjne, a właściciele fabryk otrząsnęli się z zaskoczenia, nie było już więcej równie łatwych zdobyczy socjalnych, choć Blum zdołał uzyskać zatwierdzenie kolejnych długofalowych zmian (...).
** Autor: [[Tony Judt]], ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 66.
 
* Brak jakichkolwiek wątpliwości Bluma w kwestii komunizmu – Raymond Aron, skądinąd niezbyt wyrozumiały dla czegoś, co uważał za moralistyczną naiwność Bluma, przyznawał, iż odnośnie komunizmu od samego początku Blum był „jasnowidzem” – uczynił go czymś w rodzaju politycznej kotwicy dla statku socjalizmu miotanego sprzecznymi prądami epoki. W opinii Bluma niekomunistyczna lewica nigdy, przenigdy nie może oddać inicjatywy politycznej komunistom (...) Gdyby nie to – gdyby nie przywództwo Bluma i dawany przez niego przykład – francuscy socjaliści prawie na pewno nie podnieśliby się z upadku po rozłamie roku 1920, zaś historia Francji okresu międzywojennego miałaby zupełnie inne, niekoniecznie zdrowsze oblicze. Francuscy komuniści mieli całkowitą rację, dopatrując się w Léonie Blumie głównej przeszkody – moralnej i politycznej – na jaką trafili na swej drodze do zdobycia we Francji monopolu w zakresie politycznego radykalizmu w latach 30. i ponownie w okresie 1945–1948. Blum intuicyjnie przeczuwał, że uchronienie francuskiego socjalizmu od Scylli komunizmu i Charybdy wchłonięcia go przez radykalne centrum stanowi warunek konieczny zachowania demokratycznej przestrzeni publicznej w republikańskiej Francji.
** Autor: [[Tony Judt]], ''Brzemię odpowiedzialności...'', s. 37
 
* Było czymś wspaniałym ujrzeć, jak ten człowiek, który pozbawiony był szczególnych warunków fizycznych, miał słaby głos i nigdy nie uciekał się do prostackich technik pozyskiwania sobie słuchaczy – potrafił zapanować nad audytorium wyłącznie dzięki swej nieprzeciętnej inteligencji i precyzji własnych analiz.
** Autor: [[Joseph Paul-Boncour]], polityk socjalistyczny
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit.s. 88.
 
* Nie sposób sobie wyobrazić opisu bardziej precyzyjnego i jasnego, bardziej eleganckiego i niezawodnego niż ten, który potrafi na każde zawołanie przedstawić Léon Blum – bez względu na to, czy miałby on dotyczyć zdarzenia, książki czy dramatu. Jakiż wspaniały musi być z niego rapporteur w Radzie Stanu! Gdyby jego myśli nie skupiały się do tego stopnia na polityce – jakże świetny byłby z niego krytyk!
** Autor: [[André Gide]]
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit.s. 88.
 
* Podniósł ręce do sufitu i powiedział: „Wyobraża pan sobie, że ja, socjalista, mogę poprzeć ideę wojny ofensywnej?” Z pewnością nie mógł. Był ubezwłasnowolniony przez własną partię.
** Autor: [[Charles de Gaulle]]
** Opis: wspominając rozmowę z 1935 r.
** Źródło: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit.s. 79.
 
* W czasie odbywającej się 21 marca 1940 roku debaty nad proponowanym przez Paula Reynaud nowym rządem byłem zaszokowany dominującą w parlamencie, rodzącą zaślepienie atmosferą nienawiści i walki partyjnej.(...) Tylko Léon Blum, chociaż nie zaproponowano mu miejsca w rządzie, wygłosił wzniosłe przemówienie.
** Autor: [[Charles de Gaulle]], ''Pamiętniki wojenne'', przeł. Jerzy Nowacki, cyt. za: Tony Judt, ''Brzemię odpowiedzialności...'', op. cit., s. 99.
 
* W epoce polityków i polityki cechujących się szczególną nieodpowiedzialnością Léon Blum dźwigał brzemię politycznej odpowiedzialności nieomal samotnie.
** Autor: [[Tony Judt]], ''Brzemię odpowiedzialności. Blum, Camus, Aron i francuski wiek dwudziesty'', tłum. Michał Filipczuk, Wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa 2013, s. 38.
 
 
{{DEFAULTSORT:Blum, Leon}}
[[Kategoria:Francuscy dyplomaci]]
[[Kategoria:Francuscy eseiści]]
[[Kategoria:Francuscy krytycy literaccy]]
[[Kategoria:Francuscy prawnicy]]
[[Kategoria:Francuscy Żydzi]]
[[Kategoria:Pisarze modernizmu]]
[[Kategoria:Politycy III Republiki Francuskiej]]
[[Kategoria:Politycy IV Republiki Francuskiej]]
[[Kategoria:Premierzy Francji]]
[[Kategoria:Więźniowie KL Buchenwald]]
[[Kategoria:Więźniowie KL Dachau]]
 
[[bg:Леон Блум]]
[[cs:Léon Blum]]
[[fr:Léon Blum]]
[[it:Léon Blum]]
[[he:לאון בלום]]
[[pt:Léon Blum]]