Sarmatyzm: Różnice pomiędzy wersjami
Usunięta treść Dodana treść
m drobne merytoryczne |
m ort., dr zmiana |
||
Linia 1:
[[Plik:Stanislaw Antoni Szczuka (1652 1654-1710).jpg|mały|Szlachcic polski w reprezentacyjnym czerwonym kontuszu
[[Plik:POL COA Abdank.svg|mały|Abdank
'''[[w:Sarmatyzm|Sarmatyzm]]''' – barokowa formacja kulturowa dominująca w Rzeczypospolitej Obojga Narodów od XVI do XVIII wieku, mająca u swoich podstaw mit o pochodzeniu szlachty polskiej od starożytnych Sarmatów.
* Człowiek, który potrafi mówić po łacinie, może odbyć podróż z jednego końca Polski na drugi z taką łatwością, jak gdyby urodził się w tym kraju. Mój Boże! Cóż by uczynił dżentelmen, któremu by przyszło podróżować po Anglii, a który nie znałby żadnego języka prócz łaciny (
** Autor: [[Daniel Defoe]]
** Opis: w 1728
** Źródło: [[Norman Davies]], ''Boże
* Ewa pochodzi z polskiego „dziewa”, Abraham z „obran”, Absalom z „obrzezan”. (
** Źródło: [[Wojciech Dembołęcki]], ''Wywód jedynowłasnego państwa świata, że najstarodawniejsze w Europie Królestwo Polskie lubo scytyjskie samo tylko na świecie ma prawdziwe sukcesory'', 1633
* Korona Polska sąsiad nieprzyjaciół nad insze wszystkie królestwa ma najwięcej (
** Autor: [[Jan Ostroróg]], wojewoda poznański
** Opis: w 1605
** Źródło: [[Janusz Tazbir]], ''Szlachta i teologowie'', Warszawa 1987.
* Król Polski i Wielki Książę Litewski, a także Książę i Pan pozostałej Sarmacji.
** ''Poloniarum Regi et Magno Lituaniae ac relique Sarmatiae Duci et Domine'' (łac.)
** Opis: napis na nagrobku [[Zygmunt II August|Zygmunta Augusta]], 1572
* My, naród swobodny, naród pany nasze miłujący, naród w honorze swym kochający się, broniący sławy; ludem, szerokością i przestrzenią państwom największym chrześcijańskim ledwo nie równy (
** Autor: [[Tomasz Zamoyski]], kanclerz wielki koronny i wojewoda kijowski
** Opis: na sejmie w 1624
** Źródło: [[Stanisław Żurkowski]], ''Żywot Tomasza Zamojskiego kanclerza wielkiego koronnego'', Lwów 1860.
** Zobacz też: [[demokracja szlachecka]]
* Polacy, czyli Scytowie są narodem wybranym, pierwszym wśród wszystkich narodów świata, do którego ongiś należało panowanie nad światem i do którego niezadługo powróci, a język słowiański – pierwotnym językiem świata.
** Źródło: [[Wojciech Dembołęcki]], ''Wywód jedynowłasnego państwa świata, że najstarodawniejsze w Europie Królestwo Polskie lubo scytyjskie samo tylko na świecie ma prawdziwe sukcesory'', 1633
** Zobacz też: [[Polacy]]
* Polacy są dziedzicami obszarów od Oki przez Wołgę i Don, gdyż tam sięgała Sarmacja. Rusowie są jedynie pasierbami Sarmatów, władającymi bezprawnie tymi ziemiami.
** Autor: [[Marcin Paszkowski]]
** Opis: w 1610
** Źródło: [[Jerzy Besala]], ''Tajemnicze dzieje Polski'', Warszawa 2008.
* Polacy powinni się obawiać nie postronnych narodów, nie zagranicznej potęgi, nie zdrady nieprzyjaciół naszych, tylko jedynie własnej nieprawości i grzechów.
** Autor: [[Szymon Majchrowicz]], ksiądz, historiozof i pisarz epoki sarmatyzmu
** Opis: w 1764
** Źródło: [[Janusz Tazbir]], ''Świat panów Pasków'', Łódź 1986.
* Polska jest wałem ochronnym Europy – ''antemurale christianitatis''.
** Autor: [[François Le Clerc du Tremblay]], kapucyn, szpieg kardynała [[Armand Jean Richelieu|Richelieu]] w Rzeczypospolitej.
** Opis: w 1635
** Źródło: [[Janusz Tazbir]], ''Polska przedmurzem Europy'', Warszawa 2004.
Linia 50:
* Polski stół zastawiony. Na chorągwi obrusach<br />Potu, patoki, posoki – tysiącletni lśni haft.<br />Śniadał na nim król, kanclerz, ksiądz, parobek i husarz,<br />Nici Turczyn dostarczył, Niemiec dodał warsztat i kraft.<br />Litwin podszył uporem Lachów niefrasobliwość<br />Dziką serca tęsknotę Kozak wniósł, smutek – Żyd;
** Źródło: [[Jacek Kaczmarski]], ''O zachowaniu przy stole'', 1994
* Ramiona do nieba wzniesione wzburzeniem<br />Łacina spieniona na wargach,<br />Żył sznury na skroniach, przekrwione spojrzenie<br />Przekleństwo, modlitwa lub skarga.<br /><br />Pod nos podtykane i palce i pięści,<br />Na racje oracji trwa bitwa,<br />Szablistą polszczyzną tnie, świszcze i chrzęści<br />Przekleństwo, skarga, modlitwa.<br /><br />„Czas ratować państwo chore,<br />Szlag mnie trafia – ergo sum!<br />Po sąsiadach partię zbiorę,<br />Uczynimy szum!” (
** Źródło: [[Jacek Kaczmarski]], ''Elekcja'', 1994
* Sarmaci byli koczowniczym ludem pochodzenia irańskiego i ich wpływy językowe w językach słowiańskich zachowały się do dziś. Nie jest więc wykluczone, że Sarmaci zostali zasymilowani i wchłonięci przez polskich Słowian.
Linia 73:
* Ta Terra Felix, Sarmatia warta<br />Wiecznych podróży, pióra i lutni<br />Istnieje przecież – wsparta na barkach<br />Bóstwa o rysach okrutnych.
** Źródło: [[Jacek Kaczmarski]], ''Na starej mapie krajobraz utopijny'', 1994
* Według jednej z hipotez, sarmackie koneksje Polski można najlepiej wyjaśnić jako dziedzictwo sarmackich Alanów, którzy zniknęli w dzikich lasach wschodniej Europy w IV w.
** Autor: [[Norman Davies]]
* W Polsce próżność ona płynąca ze szlachetnego urodzenia doprowadzona bywa do tak przeogromnej ekstrawagancji, iż samo już imię szlachcica oraz tytuł starosty, wojewody lub kasztelana przynosi mu wyższość nad wszystkimi wasalami jako też i prostym ludem; większą nieporównanie od tej, jaką cieszy się król lub cesarz, władzę nad nimi bardziej absolutną i możność większego ich unieszczęśliwiania niźli nieszczęście poddanych grand seigniora lub chana Tatarów, tak iż depcą lud uboższy jakoby psów, a także często ich mordują, kiedy zaś to uczynią, nikomu z owego postępku nie muszą zdawać sprawy (
** Autor: [[Daniel Defoe]]
** Opis: w 1728
** Źródło: [[Norman Davies]], ''Boże
* W żadnym wypadku nie można sarmackich strojów traktować jako maskarady.
Linia 88:
'''Zobacz też:'''
* [[szlachta]]
{{DEFAULTSORT:Sarmatyzm}}
[[Kategoria:Kultura Polski]]▼
[[Kategoria:Historia Polski]]
▲[[Kategoria:Kultura Polski]]
|