Niccolò Machiavelli: Różnice pomiędzy wersjami

Usunięta treść Dodana treść
linki, drobne redakcyjne
KarolS (dyskusja | edycje)
m kodowanie znaków
Linia 5:
[[Plik:Santi_di_Tito_-_Niccolo_Machiavelli's_portrait_headcrop.jpg|mały|<center>Niccolo Machiavelli]]
* Ci, którzy wyłącznie dzięki szczęściu zostają z prywatnych ludzi książętami, zostają nimi z małym trudem, lecz z dużym utrzymują się; oni na skrzydłach lecą do celu, więc też w drodze nie napotykają żadnych przeszkód, wszystkie one występują dopiero później, gdy się już usadowili na tronie.
** ''Coloro e'è quali solamente per fortuna diventano, di privati principi, con poca fatica diventano, ma con assai si mantengano; e non hanno alcuna difficultŕdifficultà fra via, perché vi volano; ma tutte le difficultŕdifficultà nascono quando sono posti.'' (wł.)
** Źródło: rozdz. VII.
 
Linia 19:
==G==
* Gubi sam siebie ten, kto drugiego czyni potężnym, gdyż tworzy się tę potęgę zręcznością lub siłą, a jedno i drugie budzi nieufność u tego, który stał się potężnym.
** ''Chi čè cagione che uno diventi potente, ruina; perché quella potenzia čè causata da colui o con industria o con forza; e l'una e l'altra di queste dua čè sospetta a chi čè diventato potente.'' (wł.)
** Źródło: rozdz. III.
 
==K==
* Krzywdy powinno się wyrządzać wszystkie naraz, aby krócej doznawane, mniej tym samym krzywdziły, natomiast dobrodziejstwa świadczyć trzeba po trosze, aby lepiej smakowały.
** ''Le iniurie si debbono fare tutte insieme, acciňacciò che, assaporandosi meno, offendino meno: e'è benefizii si debbono fare a poco a poco, acciňacciò che si assaporino meglio.'' (wł.)
** Źródło: rozdz. VIII.
 
Linia 34:
 
* Ludzie będą zawsze dla ciebie źli, jeżeli konieczność nie zmusi ich to tego, by byli dobrzy.
** ''Li uomini sempre ti riusciranno tristi, se da una necessitŕnecessità non sono fatti buoni.'' (wł.)
** Źródło: rozdz. XXIII.
 
* Ludzie prędzej puszczają w niepamięć śmierć ojca niż stratę ojcowizny.
** ''Li uomini sdimenticano piůpiù presto la morte del padre che la perdita del patrimonio.'' (wł.)
** Źródło: rozdz. XVII.
** Zobacz też: [[człowiek]]
 
* Ludzie są zawsze nieprzyjaciółmi przedsięwzięć, w których widzą trudności.
** ''Li uomini sono sempre nimici delle imprese dove si vegga difficultŕdifficultà.'' (wł.)
** Źródło: rozdz.X.
 
Linia 51:
 
* Ludzie tak są prości i tak naginają się do chwilowych konieczności, że ten, kto oszukuje, znajdzie zawsze takiego, który da się oszukać.
** ''E sono tanto semplici li uomini, e tanto obediscano alle necessitŕnecessità presenti, che colui che inganna troverrŕtroverrà sempre chi si lascerŕlascerà ingannare.'' (wł.)
** Źródło: rozdz. XVIII.
 
==M==
* Miłość trzymana jest węzłem zobowiązań, który ludzie, ponieważ są nikczemni, zrywają, skoro tylko nadarzy się sposobność osobistej korzyści, natomiast strach jest oparty na obawie kary; ten więc nie zawiedzie nigdy.
** ''L'amore čè tenuto da uno vinculo di obbligo, il quale, per essere li uomini tristi, da ogni occasione di propria utilitŕutilità čè rotto; ma il timore čè tenuto da una paura di pena che non abbandona mai.'' (wł.)
** Źródło: rozdz. XVII.
** Zobacz też: [[miłość]]
Linia 67:
==N==
* Najważniejszą podstawą wszystkich państw (o silnych fundamentach) tak nowych, jak starych i mieszanych są dobre prawa i dobre wojsko (...).
** ''E'È principali fondamenti che abbino tutti li stati, cosí nuovi come vecchi o misti, sono le buone legge e le buone arme.'' (wł.)
** Źródło: rozdz. XII.
** Zobacz też: [[państwo]]
Linia 81:
 
* Nie rozumieją się na rzeczy ci, którzy wzorują się wyłącznie na lwie. Otóż mądry pan nie może ani powinien dotrzymywać wiary, jeżeli takie dotrzymywanie przynosi mu szkodę i gdy zniknęły przyczyny, które spowodowały jego przyrzeczenie.
** ''Coloro che stanno semplicemente in sul lione, non se ne intendano. Non puňpuò per tanto uno signore prudente, né debbe, osservare la fede, quando tale osservanzia li torni contro e che sono spente le cagioni che la feciono promettere.'' (wł.)
** Źródło: rozdz. XVIII.
 
==P==
* Powszechna to wada ludzi nie pamiętać o burzy, gdy morze spokojne.
** ''Il che čè comune defetto delli uomini, non fare conto nella bonaccia della tempesta.'' (wł.)
** Źródło: rozdz. XXIV.
 
* Przeto najlepszą twierdzą, jaka być może, jest przychylność ludu; chociażbyś bowiem miał twierdze, nie ocalą cię one, jeżeli cię nienawidzi lud, bo gdy ten chwyci za broń, nie braknie nigdy cudzoziemców, którzy przyjdą mu z pomocą.
** ''PerňPerò la migliore fortezza che sia, čè non essere odiato dal populo; perché, ancora che tu abbi le fortezze, et il populo ti abbi in odio, le non ti salvono; perché non mancano mai a'à populi, preso che li hanno l'armie forestieri che li soccorrino.'' (wł.)
** Źródło: rozdz. XX.
 
* Przeto przezorny książę powinien obmyśleć sposób, aby obywatele zawsze i w każdej okoliczności odczuwali potrzebę jego rządu, wtedy stale będą mu wierni.
** ''E perňperò uno principe savio debba pensare uno modo per il quale li sua cittadini, sempre et in ogni qualitŕqualità di tempo, abbino bisogno dello stato e di lui: e sempre poi li saranno fedeli.'' (wł.)
** Źródło: rozdz. IX.
 
==R==
* Rozumny książę powinien, skoro ma po temu sposobność, podsycać zręcznie jakąś nieprzyjaźń przeciwko sobie, aby stać się jeszcze większym przez jej zgniecenie.
** ''Uno principe savio debbe, quando ne abbi la occasione, nutrirsi con astuzia qualche inimicizia, acciňacciò che, oppresso quella, ne seguiti maggiore sua grandezza.'' (wł.)
** Źródło: rozdz. XX.
 
==T==
* Toteż widzimy, że wszyscy uzbrojeni prorocy zwyciężają, a bezbronni padają, czego przyczyną, oprócz powyższych rzeczy, jest i ta, że natura ludów jest zmienna, łatwo ich o czymś przekonać, lecz trudno umocnić w tym przekonaniu.
** Di qui nacque che tutt'i profeti armati vinsono, e li disarmati ruinorono. Perché, oltre alle cose dette, la natura de' populi čè varia; et čè facile a persuadere loro una cosa, ma čè difficile fermarli in quella persuasione. (wł.)
** Źródło: rozdz. VI.
 
* Trzeba przeto być lisem, by wiedzieć, co sidła, i lwem, by postrach budzić u wilków.
** ''Bisogna, adunque, essere golpe a conoscere e'è lacci, e lione a sbigottire e'è lupi.'' (wł.)
** Źródło: rozdz. XVIII.
 
Linia 117:
==W==
* W każdym mieście istnieją te rozbieżności interesów, które stąd pochodzą, że lud nie chce poddać się władzy i uciskowi możnych, a możni pragną rządzić ludem i uciskać go, te dwa sprzeczne dążenia wywołują jeden z trzech skutków: albo władzę książęcą, albo wolność, albo bezrząd.
** ''In ogni cittŕcittà si truovano questi dua umori diversi; e nasce da questo, che il populo desidera non essere comandato né oppresso da' grandi, e li grandi desiderano comandare et opprimere el populo; e da questi dua appetiti diversi nasce nelle cittŕcittà uno de' tre effetti, o principato o libertŕlibertà o licenzia.'' (wł.)
** Źródło: rozdz. IX.
 
Linia 127:
 
* Żądza podbojów jest rzeczą bardzo naturalną i powszechną i zawsze, gdy je ludzie czynią z powodzeniem, zyskują pochwały, a nie naganę, lecz gdy chcą je czynić na wszelki sposób, wbrew możliwości, zasługują na naganę i popełniają błąd.
** ''ČÈ cosa veramente molto naturale et ordinaria desiderare di acquistare; e sempre, quando li uomini lo fanno che possano, saranno laudati, o non biasimati; ma, quando non possono, e vogliono farlo in ogni modo, qui čè l'errore et il biasimo.'' (wł.)
** Źródło: ''Książę'', rozdz. III, tłum. Krzysztof Żaboklicki, Warszawa 1984.