Wersja z 16:23, 8 paź 2010 edytuj Mrnr84201 (dyskusja \| edycje) Uprawnieni do logowania się z zablokowanych adresów IP, Patrolujący 25 479 edycji mNie podano opisu zmian ← poprzednia edycja		Wersja z 14:17, 10 paź 2010 edytuj anuluj edycję Mrnr84201 (dyskusja \| edycje) Uprawnieni do logowania się z zablokowanych adresów IP, Patrolujący 25 479 edycji nowy cytat następna edycja →
Linia 1: [[Plik:Repin Cossacks.jpg\|mały\|Kozacy zaporoscy, obraz Ilji Repina]] [[Plik:Kozak na stanowisku.jpg\|mały\|Józef Brandt, ''Kozak na stanowisku'']] [[Plik:Oboz Zaporozcow.jpg\|~~thumb\|200px~~mały\|Józef Brandt, ''Obóz Zaporożców'']] '''[[w:Kozacy zaporoscy\|Kozacy zaporoscy]]''' (zwani też '''Kozakami niżowymi''', ukr. ''Запорожці'') – społeczność zorganizowana na sposób wojskowy, której początki sięgają końca XV w. i związane są z Zaporożem. ==Poematy i dumki kozackie== * Do Siczy starodawnej pośpieszali, <br />W Siczy starodawnej kołem zasiadali, <br />Srebro – złoto tureckie na trzy części rozdzielali,<br />Miód i wódkę okowitą popijali,<br />O świat cały Pana Boga błagali.<br />Ci Kozacy, co w czystym polu przebywali,<br />Rzeczki niżowe, pomocnice dnieprowe dobrze znali. ** Źródło: ''Dumka dnieprowa'', w: ''Na ciche wody. Dumy ukraińskie'', tłum. M. Kasjan, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław 1973. * Ej! Ty na szybkim koniu gdzie pędzisz, kozacze? <br />Czy zaoczył zająca, co na stepie skacze? <br />Czy rozigrawszy myśli, chcesz użyć swobody<br />I z wiatrem ukraińskim puścić się w zawody? ** Źródło: [[Antoni Malczewski]], ''Maria'' * Kozacy, panowie mołojcy!<br />Ani ta galera nie zbłądziła,<br />Ani sobie świat uprzykrzyła,<br />Ani ludu carskiego na niej wiele nie przybywa,<br />Ani w pogoni za zdobyczą pływa,<br />A to dawny niewolnik biedny,<br />Kiszka Samuel z niewoli przybywa. (...) ** Źródło: Dumka o ucieczce Samuela Kiszki z tureckiej niewoli, w: ''Na ciche wody. Dumy ukraińskie'', tłum. M. Kasjan, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław 1973. * Teraz w Tatarszczyźnie jeszcze pohulam, <br />Już broń przygotowuję. (...)<br />Pod jasne niebo rośnie łuna, <br />Kłęby dymu po polu rozsuwa. <br />To bohaterscy Kozacy Tatarów rozbili<br />I bisurmańskie miasto Oczaków zapalili. ** Źródło: ''Duma o [[Eustachy Daszkiewicz\|Eustachym Daszkiewiczu]]'', przełom XVI i XVII w., w: Władysław A. Serczyk, ''Na dalekiej Ukrainie. Dzieje Kozaczyzny do 1648 roku'', WL, Kraków 1984. * To nie szabla nas turecka porąbała,<br />To nie kula nas janczarska postrzelała,<br />Tylko nas modlitwa ojcowska pokarała.<br />Bo kiedyśmy do wojska ochotniczego<br />Od ojca, od matki odjeżdżali, <br /> Tośmy się z ojcem, z matką i z rodziną nie pożegnali. ** Źródło: ''Trzej bracia samarscy'', w: ''Na ciche wody. Dumy ukraińskie'', tłum. M. Kasjan, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław 1973. * Wybaw, Boże, biednego niewolnika,<br />Przywróć na święty ruski brzeg,<br />Gdzie kraj wesoły, <br />Gdzie naród chrzczony (...) ** Źródło: ''Płacz niewolnika'', w: ''Na ciche wody. Dumy ukraińskie'', tłum. M. Kasjan, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław 1973. * Zagram Lachom i potańczę, <br />Daj no boże wyniść w pole! <br />Jak powietrze, jak szarańcze<br />Zbiegniem Litwę, Ruś, Podole;<br />Po staremu ogniem, mieczem,<br />Wytniem, spalim i usieczem. ** Źródło: [[Józef Bohdan Zaleski]], ''Dumka Mazepy'', w: ''Na ciche wody. Dumy ukraińskie'', tłum. M. Kasjan, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław 1973. * Zaporożców pięć tysięcy, <br />W pasie kindżał, ostry, nowy, <br />Nie – nic w życiu nie chcę więcej! <br />Wolę niźli panów panem<br />Ukraińskim być hetmanem. Źródło: [[Seweryn Goszczyński]], ''Zamek kaniowski'' Linia 53: Źródło: ''Eryka Lassoty i Wilhelma Beauplana opisy Ukrainy'', tłum. Z. Stasiewska i E. Meller, red. Z. Wójcik, Warszawa 1972. ** Zobacz też: [[wódka]], [[alchemia]] * Wszelkie tedy ich (Kozaków) dawne prawa starszeństwa, prerogatywy, dochody i inne godności przez wierne posługi ich przodków nabyte, a teraz przez tę rebelię stracone, na wieczne czasy im odejmujemy, chcąc mieć tych, których los wojny pozostawił wśród żywych, za w chłopy obrócone pospólstwo. Opis: w ''Ordynacji wojska zaporoskiego regestrowego w służbie Rzeczypospolitej będącego'' uchwalonej przez sejm w 1638 r. po stłumieniu powstania [[Paweł Pawluk\|Pawluka]]. Źródło: Zbigniew Wójcik, ''Wojny kozackie w dawnej Polsce'', KAW, Kraków 1989. * Za to, że zwali się członkami Rzeczypospolitej (chyba takimi jak włosy i paznokcie dla ciała: wprawdzie są potrzebne, ale gdy zbytnio wyrosną, jedne ciążą głowie, drugie przykro ranią, oboje trzeba częściej przycinać). Bez wątpienia pewna liczba Kozaków może być pomocna przeciw niebezpieczeństwu tureckiemu i jako obrona przed Tatarami. Gdyby jednak powiększyć liczbę Kozaków, zachodziłaby obawa, by nie stali się zgubą dla Rzeczypospolitej, gdyż chłopi ruscy przy nadarzonej okazji chcieliby buntować się przeciw swym panom. Opis: odpowiedź ~~senatu~~Senatu, gdy w 1632 r. poselstwo kozackie na sejm konwokacyjny domagało się udziału w elekcji monarchy Rzeczypospolitej, oznajmiając stanom, że „są członkami tej samej Rzeczypospolitej i dlatego mają prawo wziąć udział w elekcji, przeto i głos oddają za Najjaśniejszym Władysławem i jego pragną mieć królem Polski”. Źródło: [[Albrycht Stanisław Radziwiłł]], ''Pamiętnik o dziejach w Polsce'', t. 1; ~~1632-1636~~1632–1636, Warszawa 1980. [[Kategoria:Kozacy zaporoscy\|!]]

Kozacy zaporoscy: Różnice pomiędzy wersjami