Demokracja szlachecka: Różnice pomiędzy wersjami
Usunięta treść Dodana treść
sortowanie |
nowe cytaty |
||
Linia 9:
** Autor: [[Mikołaj Sienicki]], podkomorzy chełmski, marszałek sejmu
** Opis: z przemówienia przedstawiającego program ruchu egzekucyjnego, 1553 r.
* ''Forma mixta'', czyli „zbalansowana” (dosł. mieszana) forma władzy jest przyjętym przez Andrzeja Sulimę-Kamińskiego określeniem typu rządów, jaki istniał w Rzeczypospolitej polsko-litewskiej, które ma zastąpić nieprzystające do ich struktury określenia w rodzaju demokracji szlacheckiej i oligarchii magnackiej, występujące w dawniejszej historiografii. Nawiązuje ono do wywodzącej się z Arystotelesa, a rozbudowanej przez Justusa Lipsiusa i Samuela Pufendorfa typologii, w której pojawia się jako forma rządów zapewniająca równowagę między interesami monarchii, arystokracji i demokracji.
** Autor: Józef Andrzej Gierowski, ''Rzeczpospolita w dobie złotej wolności (1648-1763)'', Kraków 2001.
** Zobacz też: [[Arystoteles]]
* I Polacy się chwalą, i wieść tak rozgłosiła, jakoby król miał w Rzeczypospolitej władzę nieznaczną i obciętą, i jakoby cała dostała się w ręce senatu i szlachty. Nieprawda! Jakkolwiek bowiem poddali siebie królowi, a króla prawom, to jednak nie tyle pragnęli prawo królewskie uzależnić od cudzej woli, ile raczej zapobiegali tylko, by nieograniczonej władzy lekkomyślnie nie zostawiać na łasce namiętności jednostki.
Linia 25 ⟶ 29:
* Jasne się pokazuje, że monarcha staje się obyczajnym, dobrym i sprawiedliwym albo gnuśnym i dzikim, stosownie do wykształcenia i przymiotów ludu, który go do siebie powołał.
** Autor: [[Andrzej Maksymilian Fredro]]
* Jeśli chodzi o sprawy publiczne, to jeździmy na sejmiki, z prawem głosu, a nawet sprzeciwu. Szerokie tam pole dla wielkoduszności, pozyskania sławy, udowodnienia miłości ojczyzny i pracy dla dobra ogółu. Tam bowiem strzeżemy praw, tam o wszystkim wydajemy sądy, protestujemy, nie pozwalamy, tam radzimy z dziwnym umiarkowaniem, między szacunkiem dla panującego a obroną wolności, nad dobrem ojczyzny. Tam przede wszystkim właściwości naszego ustroju znajdują zastosowanie i pokierowanie.
** Autor: [[Łukasz Opaliński młodszy|Łukasz Opaliński]], ''Obrona Polski przeciw Janowi Barclayowi... 1648'', oprac. Stanisław Grzeszczuk, Wrocław 1959.
* Kiedyby to mogło być, abyście wszyscy mogli być papieżnikami, dałbym za to połowę zdrowia mojego, żebym drugą połową żyjąc, cieszył się z tej świętej jedności. Ale jeśli kto będzie wam gwałt czynił, dam wszystko swe zdrowie przy was, abym na tą niewolę nie patrzył.
| |||