Demokracja szlachecka: Różnice pomiędzy wersjami

Usunięta treść Dodana treść
Alessia (dyskusja | edycje)
m -w:
Alessia (dyskusja | edycje)
m int.
Linia 8:
* A iż w Rzeczypospolitej naszej jest ''dissidium'' (niezgoda) niemała w sprawie religii chrześcijańskiej, zabiegając temu, aby się z tej przyczyny miedzy ludźmi ''sedycje'' (rozruchy) jakie szkodliwe nie wszczęły, które po innych królestwach jaśnie widzimy, obiecujemy to sobie spolnie za nas i potomków naszych na wieczne czasy pod rygorem przysięgi, pod wiarą, poczciwością i sumieniem naszym, iż którzy jesteśmy ''dissidentes de religione'' (różni w wierze), pokój miedzy sobą zachować, a dla różnej wiary i odmiany w kościelech krwie nie przelewać ani się ''penować'' (karać) konfiskatą dóbr, poczciwością, ''carceribus et exilio'' (więzieniami i wygnaniem) i zwierzchności żadnej ani urzędowi do takowego progressu żadnym sposobem nie pomagać. I owszem, gdzie by ją kto przelewać chciał, z tej przyczyny zastawiać się o to wszyscy będziem, choćby też za pretekstem dekretu albo za postępkiem jakim sądowym kto to czynić chciał.
** Opis: fragment Aktu Konfederacji Warszawskiej, 1573 r.
** Źródło: [[Stanisław Grzybowski]], ''Dzieje Polski i Litwy (1506–1648)'', Kraków 2000.
 
* I Polacy się chwalą, i wieść tak rozgłosiła, jakoby król miał w Rzeczypospolitej władzę nieznaczną i obciętą, i jakoby cała dostała się w ręce senatu i szlachty. Nieprawda! Jakkolwiek bowiem poddali siebie królowi, a króla prawom, to jednak nie tyle pragnęli prawo królewskie uzależnić od cudzej woli, ile raczej zapobiegali tylko, by nieograniczonej władzy lekkomyślnie nie zostawiać na łasce namiętności jednostki.
Linia 34:
 
* Król umarł przez potomka: tak się Bogu zdało,<br />Aby się ku lepszemu w tej Koronie miało.<br />Nie zostawił potomka, lecz wolność zostawił...
** Źródło: [[Jan Głuchowski]], ''Interregnum'', 1572 r.
** Opis: o [[Zygmunt II August|Zygmuncie Auguście]]
 
Linia 40:
** Autor: [[Tomasz Zamoyski]], kanclerz wielki koronny i wojewoda kijowski
** Opis: na sejmie w 1624 r.
** Źródło: [[Stanisław Żurkowski]], ''Żywot Tomasza Zamojskiego kanclerza wielkiego koronnego'', Lwów 1860.
** Zobacz też: [[sarmatyzm]]
 
* Myśląc o tym co chcecie zyskać, nie zapominajcie co możecie stracić, poprawiajcie jeśli możecie, błędy tej konstrukcji, ale nie pogardzajcie nią, to ona uczyniła was tym czym jesteście.
** Źródło: [[Jean Jacques Rousseau]], ''Uwagi o rządzie polskim'', 1772 r.
** Opis: słowa skierowane do obywateli Rzeczypospolitej
 
Linia 50:
** Autor: [[Mikołaj Kazimirski]]
** Opis: na sejmie 18 lutego 1585 r. do [[Stefan Batory|Stefana Batorego]], gdy ten oburzony zuchwałością przemawiającego posła wykrzyknął do niego: ''Tace nebulo!'' (Milcz, błaźnie!)
** Źródło: [[Janusz Tazbir],] ''Myśl polska w nowożytnej kulturze europejskiej'', Warszawa 1986.
 
* Poprzedzające rozbiory, trzy z góra stulecia pełne są paradoksów, które czynią z Rzeczpospolitej twór państwowy nader osobliwy w Europie.
Linia 73:
** Autor: markiz [[Bonifacio d’Oria]]
** Opis: w liście do Sebastiana Castelliona, zachęcając go, aby przybył do Polski, 1561 r.
** Źródło: [[Janusz Tazbir]], ''Myśl polska w nowożytnej kulturze europejskiej'', Warszawa 1986.
 
* Wybieramy królów ''viritim'', bo nikt z nas nie uznałby władzy królewskiej u kogokolwiek, jeśliby mu wpierw na elekcji sam nad sobą tej władzy nie nadał.
** Autor: [[Jan Zamoyski]]
** Opis: fragment przemówienia sejmowego z 1575 roku.
** Źródło: [[Sławomir Leśniewski]], ''Jan Zamoyski. Hetman i polityk'', Warszawa 2008.