Sarmatyzm: Różnice pomiędzy wersjami

Usunięta treść Dodana treść
mNie podano opisu zmian
m formatowanie automatyczne
Linia 1:
[[Plik:Stanislaw Antoni Szczuka (1652 1654-1710).jpg|mały|Szlachcic polski w reprezentacyjnym czerwonym kontuszu - tradycyjnym sarmackim stroju.]]
[[Plik:POL COA Abdank.svg|mały|Abdank - przykład herbu szlacheckiego wywodzącego się z sarmackich tamg.]]
'''[[w:Sarmatyzm|Sarmatyzm]]''' – barokowa formacja kulturowa dominująca w Rzeczypospolitej Obojga Narodów od XVI do XVIII wieku, mająca u swoich podstaw mit o pochodzeniu szlachty polskiej od starożytnych Sarmatów.
* Człowiek, który potrafi mówić po łacinie, może odbyć podróż z jednego końca Polski na drugi z taką łatwością, jak gdyby urodził się w tym kraju. Mój Boże! Cóż by uczynił dżentelmen, któremu by przyszło podróżować po Anglii, a który nie znałby żadnego języka prócz łaciny (...) Nie mogę się nie użalić nad kondycją takowego podróżnika.
Linia 49:
** Zobacz też: [[Wespazjan Kochowski]]
 
* Polski stół zastawiony. Na chorągwi obrusach<br />Potu, patoki, posoki - tysiącletni lśni haft.<br />Śniadał na nim król, kanclerz, ksiądz, parobek i husarz,<br />Nici Turczyn dostarczył, Niemiec dodał warsztat i kraft.<br />Litwin podszył uporem Lachów niefrasobliwość<br />Dziką serca tęsknotę Kozak wniósł, smutek - Żyd;
** Źródło: [[Jacek Kaczmarski]], ''O zachowaniu przy stole'', 1994 r.
 
* Ramiona do nieba wzniesione wzburzeniem<br />Łacina spieniona na wargach,<br />Żył sznury na skroniach, przekrwione spojrzenie<br />Przekleństwo, modlitwa lub skarga.<br /><br />Pod nos podtykane i palce i pięści, <br />Na racje oracji trwa bitwa,<br />Szablistą polszczyzną tnie, świszcze i chrzęści<br />Przekleństwo, skarga, modlitwa.<br /><br />”Czas„Czas ratować państwo chore, <br />Szlag mnie trafia - ergo sum! <br />Po sąsiadach partię zbiorę, <br />Uczynimy szum!" (...)<br /><br />Polityką zwie się ów spór Panów Braci<br />W kolokwiach elekta z elektem; <br />Schlebiają szarakom złociści magnaci<br />Wśród jęków, modlitw i przekleństw. (...)<br /><br />Co czub i wąsiska - to wróż i historyk,<br />Niezbite też ma argumenta;<br />Lecz Wiednie Sobieskich i Pskowy Batorych<br />Dziś każdy inaczej pamięta!<br /><br />Więc grunt to obyczaj, obyczaj - rzecz święta, <br />By Rzeczpospolita zakwitła.<br />Niech rządzi kto bądź - byle wolnych nie pętał<br />W przekleństwach, skargach, modlitwach! (...)<br /><br />„Jest nas patryjotów siła,<br />Żaden nam nie straszny wróg,<br />A Ojczyzna sercu miła<br />I łaskawy Bóg.<br /><br />Rozniesiemy na szabelkach<br />Zdrajców, co nam wodzą rej, <br />Rzeczpospolita jest wielka<br />Starczy dla nas jej!"<br /><br />Ramiona do nieba wzniesione przed zgonem, <br />Krew czarna zaschnięta na wargach, <br />A w oczach otwartych milczenie zdumione<br />I skarga... <br /><br />Rozniesiemy na szabelkach<br />Zdrajców, co nam wodzą rej, <br />Rzeczpospolita jest wielka<br />Czy... starczy dla nas jej?
** Źródło: [[Jacek Kaczmarski]], ''Elekcja'', 1994 r.
 
Linia 72:
** Zobacz też: [[cywilizacja]]
 
* Ta Terra Felix, Sarmatia warta<br />Wiecznych podróży, pióra i lutni<br />Istnieje przecież – wsparta na barkach<br />Bóstwa o rysach okrutnych.
** Źródło: [[Jacek Kaczmarski]], ''Na starej mapie krajobraz utopijny'', 1994 r.
 
* Według jednej z hipotez, sarmackie koneksje Polski można najlepiej wyjaśnić jako dziedzictwo sarmackich Alanów, którzy zniknęli w dzikich lasach wschodniej Europy w IV w. n.e.
** Autor: [[Norman Davies]]