Fryderyk Chopin: Różnice pomiędzy wersjami

Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian
Wycofanie wersji 103305 utworzonej przez 83.24.208.202 (dyskusja)
Linia 1:
to żart
Życiorys [edytuj]
 
Dzieciństwo [edytuj]
Ojciec, Mikołaj (1771-1844), był spolonizowanym Francuzem przybyłym z Marainville w Lotaryngii. Francuską wersją nazwiska - Chopin - posługiwali się do końca życia i on, i Fryderyk, z rzadka spolszczając je do postaci Szopen, która to bazuje na wymowie języka francuskiego i bywa używana potocznie.
 
Ojciec Fryderyka osiadł w Polsce na stałe w 1787 w wieku 16 lat w interesach wielkorządcy byłego króla Stanisława Leszczyńskiego Michała Paca i spędził tu resztę swojego życia. Dość szybko związał się ze swoją nową ojczyzną; już w 1794 r. wziął udział w insurekcji kościuszkowskiej i nigdy z Polski nie wyjechał. Nie utrzymywał też już kontaktu z rodziną we Francji. Swoje dzieci wychował na Polaków. Znany był także z nieufności, a wręcz nienawiści do Napoleona. Początkowo Mikołaj Chopin był guwernerem dzieci starościny Łączyńskiej, a po przenosinach z Żelazowej Woli do Warszawy został wykładowcą języka i literatury francuskiej w kilku warszawskich szkołach, by w końcu prowadzić elitarny internat dla synów polskich rodów arystokratycznych. Matka - Justyna z Krzyżanowskich, pochodząca ze zbiedniałej rodziny szlacheckiej z Kujaw, uwielbiała grać na fortepianie. Fryderyk, będąc drugim dzieckiem w rodzinie, miał trzy siostry (Ludwika Jędrzejowiczowa, Izabela Barcińska, Emilia).
 
Wedle legendy Chopin przyszedł na świat przy grze na skrzypcach Mikołaja Chopina. Być może dopiero kilka tygodni po urodzeniu dziecko zgłoszono u księdza i ochrzczono. W 1892 roku znaleziono w parafii brochowskiej (kościół Św. Rocha) dokument: "Roku tysiąc osiemset dziesiątego dnia dwudziestego trzeciego miesiąca kwietnia o godzinie trzeciej po południu przed nami, proboszczem brochowskim, sprawującym obowiązki urzędnika stanu cywilnego gminy parafii brochowskiej powiatu sochaczewskiego w departamencie warszawskim stawił się Mikołaj Chopyn(...) i okazał nam dziecię płci męskiej, które urodziło się w domu jego w dniu dwudziestego drugiego miesiąca lutego o godzinie szóstej wieczorem roku bieżącego(...)". Sam Fryderyk i jego matka wspominają kilkakrotnie w listach, że nie urodził się on 22 lutego, lecz 1 marca. Imię Fryderyk miało pochodzić od św. Fryderyka, imię Franciszek od dziadka Chopina. Józef Sikorski, muzyk i rówieśnik Chopina, wspomina w swoim "Wspomnieniu Szopena", że Chopin jako dziecko płakał, gdy matka grała na fortepianie, co do dziś należy do znanych anegdot o Chopinie. Jako małe dziecko Fryderyk zasiadał do fortepianu i grał zasłyszane melodie. Dlatego rodzice zatrudnili nauczyciela, Wojciecha Żywnego z Czech. Po pewnym czasie mały Fryderyk przewyższył zdolnościami swego nauczyciela. Zaprzyjaźnił się jednak z nim i po latach dedykował mu słynny Polonez As-dur. Następnym nauczycielem Chopina był Wilhelm Wacław Würfel, również pochodzący z Czech.
 
 
Pierwsze sukcesy [edytuj]
Zdjęcie Fryderyka Chopina z 1849
Dom Fryderyka Franciszka Chopina w Żelazowej WoliW wieku 7 lat (w 1817 r.) miały miejsce pierwsze poważniejsze próby kompozytorskie. Z tego czasu pochodzą nieoznaczone numerem opusowym polonezy: zadedykowany Wiktorii Skarbek Polonez g-moll oraz Polonez B-dur. Pierwszy publiczny występ Fryderyka odbył się w 1818 roku w pałacu Radziwiłłowskim. Prasa warszawska opisała go jako "małego Chopinka", "cudowne dziecko" i "drugiego Mozarta". W dzienniku swym Aleksandra Tańska, siostra znanej wtedy autorki Klementyny Hoffmanowej zanotowała w krótkiej relacji z koncertu: "Było dosyć osób(...) W przeciągu wieczora grał na fortepianie młody Chopin, dziecię w 8. roku, obiecujące, jak twierdzą znawcy, zastąpić Mozarta". 20 września 1818 roku odwiedziła Warszawę carowa Maria Fiodorowna, której Chopin ofiarował dwa swoje tańce polskie. A Wójcicki wspomina, że gdy mały Chopin grywał u księcia Konstantego, namiestnika warszawskiego podczas gry Marsza wojskowego wznosił oczy w górę, że książę go pytał: "Co tam patrzysz w górę mały? Czytasz nuty na suficie?". Później Chopin otrzymał od cara pierścień z brylantem, a w Paryżu nawet propozycję zostania nadwornym kompozytorem carskim. Chopin jednak pierścień sprzedał, a propozycję odrzucił.
 
Następnie Chopin w latach 1823-1826 pobierał naukę w Liceum Warszawskim, gdzie pracował jego ojciec. W tych latach zwiedził sporą część Polski. Spędzał wakacje na dworze ks. Antoniego Radziwiłła w Szafarni i bywał u przyjaciół mieszkających w odległych miejscach Polski. Z Szafarni wysłał swoje słynne listy - "Kuriery Szafarskie" do rodziców, będące parodią "Kuriera Warszawskiego", które rozsławiły sielankowe wakacje w Szafarni. Słynna jest również anegdota, mówiąca że został w szkole niegdyś przyłapany na rysowaniu nauczyciela w czasie lekcji. Obrazek tak zadziwił rysowanego, że ten go pochwalił. Maurycy Karasowski wspomina również anegdotę z tradycji rodzinnej, w której Chopin pomógł guwernerowi uspokoić hałaśliwych wychowanków. Zaimprowizował im opowieść, a potem uśpił wszystkich łącznie z guwernerem kołysanką. Gdy pokazał uroczy widok siostrom i matce obudził wszystkich przeraźliwym akordem. Wraz z siostrą Emilią Fryderyk pisał także dla zabawy wiersze i komedie. Balzac wspominał, że Chopin miał zastraszająco prawdziwy dar naśladowania każdego, kogo tylko zechciał.
 
Wielu biografów (np. Jeżewska, Iwaszkiewicz, Willemetz) przekonuje, że Chopin był geniuszem uniwersalnym, ponieważ posiadał również niezwykły talent literacki, czego dowodem są jego słynne listy, a także talent malarski i aktorski.
 
W latach 1826-1829 był studentem warszawskiej Szkoły Głównej Muzyki, będącej częścią Konserwatorium, która związana była z Uniwersytetem Warszawskim gdzie podjął naukę harmonii i kontrapunktu u Józefa Elsnera. Został zwolniony z przedmiotu instrumentu, ponieważ zauważono nieprzeciętny sposób i charakter gry Chopina. Okres ten charakteryzuje się zafascynowaniem muzyką ludową. Powstają wówczas Sonata c-moll op. 4, Wariacje B-dur na temat "Là ci darem la mano" z "Don Juana" W. A. Mozarta op. 2 na fortepian i orkiestrę, Trio g-moll op. 8 i pierwsze Mazurki (opp. 6, 7) oraz oparte na motywach ludowych Rondo c-moll op. 1 i Rondo à la Krakowiak F-dur op. 14. W raporcie po trzecim roku nauki Józef Elsner zapisał: "Trzecioletni Szopen Fryderyk – szczególna zdatność, geniusz muzyczny".
 
W 1826 Chopin odbywał swoją pierwszą zagraniczną podróż do Berlina. W 1826 spędził wakacje także w Bad Reinertz (dzisiejsze Duszniki-Zdrój).
 
 
Rozpoczęcie niezależnej kariery kompozytorskiej [edytuj]
Chopin na banknocie 5000 zł z 1982 roku
Tablica upamiętniająca ostatni postój Chopina na warszawskiej WoliLata 1829-1831 są dla Chopina okresem pierwszej miłości (do śpiewaczki Konstancji Gładkowskiej) i pierwszych ogromnych sukcesów kompozytorskich. W liście do swojego przyjaciela, Tytusa Wojciechowskiego, Chopin nazywa Konstancję ideałem. Powstają wówczas Koncerty fortepianowe f-moll op. 21 i e-moll op. 11.
 
W lipcu 1829, niezwłocznie po ukończeniu studiów, Fryderyk Chopin wraz z przyjaciółmi wyjeżdża na wycieczkę do Wiednia. Dzięki Würflowi Chopin wszedł w środowisko muzyków. W Kärntnerthortheater wystąpił dwukrotnie; grał Wariacje B-dur za pierwszym, a oprócz Wariacji także Rondo à la Krakowiak za drugim razem. Odniosły one fenomenalny sukces wśród publiczności. Nawet krytyka mimo zastrzeżeń dotyczących jego gry (zbyt mała siła dźwięku) uznała kompozycje za nowatorskie. Dobre przyjęcie kompozycji na koncertach ułatwiło kontakt z wydawcami: w kwietniu 1830, po raz pierwszy za granicą, wydano drukiem w Austrii, w oficynie Tobiasa Haslingera grane tu już Wariacje op. 2.
 
2 listopada 1830 roku Chopin wyjeżdża z Warszawy do Kalisza, gdzie spędzi ostatni dzień w ojczyźnie i gdzie dołączy do niego Tytus Wojciechowski. Przed wyjazdem żegna się z Konstancją Gładkowską i wręcza jej pierścień przechowywany przez nią aż do śmierci. 5 listopada 1830 Chopin na zawsze opuszcza Polskę – wyjeżdża z Kalisza i przez Wrocław udaje się do Drezna. W Wiedniu słyszy śpiewaną niegdyś przez Konstancję cavatinę Rossiniego i rozpłakuje się. Jedzie do Monachium i w końcu udaje się do Paryża. W czasie drogi Chopin pisze dziennik (zwany "Dziennikiem stuttgarckim"), który jest dokumentem przedstawiającym stany jego ducha podczas pobytu w Stuttgarcie, gdzie ogarnia go rozpacz z powodu upadku powstania listopadowego. Wedle tradycji, powstają wtedy pierwsze szkice do Etiudy "Rewolucyjnej". Utwory tego okresu wypełnione są dramatyzmem, który z wolna zaczyna w twórczości Chopina dominować.
 
 
Lata dojrzałości [edytuj]
Rękopis Fortepian Chopina, Cyprian Kamil NorwidW Paryżu Chopin zamieszkuje małe mieszkanie przy Boulevard Poissonniere. Daje pierwszy z dziewiętnastu publicznych koncertów w Paryżu (podczas 18 lat pobytu w tym mieście). Organizuje go Friedrich Wilhelm Kalkbrenner, pianista. Gra wtedy Koncert e-moll i Wariacje B-dur op. 2. Koncert oszałamia publiczność, w tym obecnego na nim Franciszka Liszta. Krytyk François Fétis zapowiada, że Chopin odrodzi muzykę fortepianową. Następnego dnia wydawcy przysyłają Chopinowi propozycje kupna utworów. Chopin zaczyna prowadzić żywot wirtuoza, komponując utwory, które szybko stają się modne i podobające się na salonach. Przyjaźni się z wieloma wybitnymi muzykami (Liszt, Vincenzo Bellini, Hector Berlioz), jest zapraszany na prywatne występy nie jako muzyk, ale jako gość, nawet na sam dwór. Szybko więc przenosi się do Chaussee d'Antin, modnej dzielnicy Paryża. Przyjaciele nazywają jego mieszkanie Olimpem ze względu na dającą się stamtąd słyszeć boską muzykę. Z powodu nieciekawej jednak sytuacji finansowej zaczyna dawać coraz więcej lekcji gry na fortepianie. Oszałamia go ogromna ilość propozycji. Chopin uczy między innymi księżniczkę de Noailles, księżne de Chimay i de Beauvau, baronową Rothschild, hrabinę Peruzzi i Potocką. Wśród uczniów także wielkie talenty - Karolina Hartmann, Karol Filtsch a także wierny przyjaciel Chopina Adolf Gutmann. Chopin jako nauczyciel znany był z niezwykłych wymagań i nerwowości.
 
W latach 1835-1846 porzuca karierę wirtuoza na rzecz komponowania. Zaczyna żyć życiem polskiej emigracji, utrzymując ścisłe kontakty z głównymi intelektualistami polskimi (Adam Mickiewicz, Julian Ursyn Niemcewicz, Cyprian Kamil Norwid). Józef Bem prosi go o zaliczkę dla powstającego Towarzystwa Politechnicznego. Chopin gości też u siebie najbliższego przyjaciela z lat dziecinnych, Jana Matuszyńskiego, który zamieszkując u Fryderyka studiuje medycynę w Paryżu. W 1842 roku Jan umiera na gruźlicę. U Chopina bywa też jego słynny przyjaciel, wielki pianista i kompozytor - Julian Fontana.
 
W 1836 roku zaręcza się z Marią Wodzińską. Była ona niezwykle uzdolniona muzycznie i malarsko. Hrabina Teresa Wodzińska, matka Marii zaczyna nazywać wtedy Chopina swym dzieckiem. W podzięce za darowane Chopinowi kompozycje Marii przysyła on Walca As-dur i niektóre ze słynnych Pieśni. Ostatecznie jednak rodzina sprzeciwiła się związkowi, uważając, że Chopin jest zbyt chorowitym kandydatem na męża. W 1836 roku Chopin faktycznie zaczyna poważnie chorować na gruźlicę (zdaniem prof. Wojciecha Cichego z AM w Poznaniu objawy wskazują na to, że kompozytor mógł cierpieć przez całe życie na mukowiscydozę i to właśnie ta choroba była przyczyną jego śmierci).
 
George SandW 1837 roku Chopin poznaje starszą od niego o 6 lat i dominującą nad nim George Sand i rzuca się w ramiona "spełnionej miłości" (słowa George Sand), która jednak wkrótce zamienia się w nerwowy i chaotyczny związek. Para istnieje jednak jako związek jedynie w plotkach. W dziennikach Sand opowiada, że przez 9 lat przyjaźni z Chopinem żyła jak w klasztornym celibacie. W liście do Justyny Chopinowej Sand nazwie się drugą matką Chopina. Uciekając przed zazdrością byłego kochanka George, udają się na Majorkę do Valldemossa, która wita ich okropną pogodą. Jednocześnie w Hiszpanii trwa wojna, a choroba Chopina wzmaga się. Sand zabrała swoje dzieci, które miały się tam leczyć (syn Maurycy chorował na reumatyzm) i uczyć. Mieszkają tam także w byłym klasztorze. Tam po raz pierwszy Chopin pluje krwią. Komponuje wtedy Preludia op. 28, z których Preludium Des-dur wspominane jest przez Sand jako straszne. Wedle niej wspomina ona pamiętny wieczór, gdy podczas spaceru rozszalała się burza, a po powrocie do domu Chopin zaczął pluć krwią. Gdy stan zdrowia Chopina poprawia się, kochankowie wracają do Francji. Sprowadzono wtedy ciało samobójcy z Neapolu, wielkiego śpiewaka, Adolfa Nourrita. Chopin gra w Marsylii podczas pogrzebu na organach. Pomimo iż instrument był rozstrojony, Chopin oszołomił publiczność graną na organach pieśnią Schuberta.
 
Zobacz więcej w osobnych artykułach: Valldemossa, Festivals Chopin de Valldemossa.
W 1839 roku wracają do Francji. Fryderyk jest wówczas bardzo chory, kaszląc wypluwa ogromne ilości krwi. Mieszka w Nohant, w posiadłości George Sand. Chwilowa poprawa zdrowia wnosi okres spokoju do życia przyjaciół, wkrótce jednak następuje ponowne pogorszenie. George Sand napisała dyskusyjną książkę "Lukrecja Floriani", w której wedle Liszta ośmiesza Fryderyka. Chopin odwzajemnia tę zniewagę jedynie milczeniem, podczas gdy rodzina w Polsce jest oburzona. Sand tłumaczy, że nie opisuje w niej Fryderyka, jednak biografowie Chopina wskazują na odwrotne. Pojawia się wtedy znany rzeźbiarz Auguste Clésinger, który poślubia córkę Sand (Solange) wbrew jej woli. Kiedy w następującym konflikcie Fryderyk staje po stronie Solange, pisarka wpada w szał i zrywa z kompozytorem. Okres przed rozstaniem z George Sand, a także po rozpadnięciu się związku oraz pogłębiająca się choroba odciskają głębokie piętno na twórczości i życiu towarzyskim Chopina.
 
 
Ostatni okres życia [edytuj]
Pomnik Fryderyka Chopina w Parku Południowym we Wrocławiu
Grób rodziców Chopina na warszawskich Powązkach
Grób Fryderyka Chopina na paryskim cmentarzu Père Lachaise
Epitafium z sercem Fryderyka Chopina w kościele Św. Krzyża w WarszawiePo rozstaniu z George Sand Chopin popada w głębokie przygnębienie. Daje ostatni koncert w Paryżu. Dwa dni później "Gazette Musicale", przekonując o innowacyjności "Ariela fortepianu", pisze: "Chopina można zrozumieć tylko przez samego Chopina".
 
Ostatnią kobietą, z którą Chopin był związany, była jego uczennica – Szkotka Jane Stirling, zwana "wdową po Chopinie", z którą wyjechał po wybuchu rewolucji w Paryżu w 1848 r. do Anglii i Szkocji w bardzo wyczerpującą jego siły podróż. Wilgotny klimat Anglii i Szkocji oraz zamęczenie wizytami u angielskiej arystokracji doprowadziły do szybszych postępów choroby. W dniu 16 listopada 1848 r. udzielił na rzecz polskich emigrantów ostatniego koncertu w Guildhall w Londynie. Grał przed królową Wiktorią. Grał też dla polskich emigrantów, jednak koncert ten pozostał niewysłuchanym z powodu zbyt głośnej orkiestry, złego stanu zdrowia Chopina i nieciekawych warunków.
 
Chopin jest w coraz gorszym stanie. Pisze ostatnie dwa mazurki - g-moll i f-moll. Zostaną one wydane dopiero w latach 50. XX wieku. Nie opuszczają go jednak przyjaciele. Odwiedza go Adolf Gutmann, wielki przyjaciel i malarz Eugene Delacroix, Marcelina Czartoryska, Józef Cichowski, przyjaciel Wojciech Grzymała. Chopin ma jednak problemy finansowe. Z tego powodu szkockie przyjaciółki Chopina obdarowują go sporą sumą pieniędzy, z której godzi się przyjąć tylko część. Jenny Lind organizuje dla niego z muzykami paryskimi wieczór muzyki, który podnosi Fryderyka bardzo na duchu. Chopin przeprowadza się na Chaillot 74 i zaprasza do siebie siostrę Ludwikę z rodziną. Jest coraz bardziej wyniszczony przez chorobę. Mimo to postanawia się znowu przenieść już nie na długo do mieszkania na placu Vendome. Przed wyjazdem odwiedza go Hector Berlioz. Są to słynne "dni przedostatnie", w które przybędzie do niego także Cyprian Kamil Norwid.
 
Zmarł o godzinie 2 w nocy, 17 października 1849 roku, w otoczeniu najbliższych osób (Delfina Potocka, ks. Jełowicki, Wojciech Grzymała, Ludwika Jędrzejowiczowa), z którymi był związany przez większość swego życia w Paryżu. Ostatnie dni stały się tematem legendarnym w sztuce - opisał je Norwid w słynnym "Fortepianie Szopena", ostatnie chwile namalował także Teofil Kwiatkowski. Śmierć Chopina opisuje bardzo dokładnie ksiądz Aleksander Jełowicki. Wedle niego umarł on na chwilę po udzieleniu ostatniego namaszczenia. Ostatnimi słowami miały być: "Jestem już u źródła szczęścia". Relacja Jełowickiego opisana w liście do Ksawery Grocholskiej, jest jednak uważana za mało prawdziwą. Nabożeństwo żałobne zostało dokonane w kościele Św. Magdaleny. Na uroczystości żałobnej grał słynny organista francuski Louis-Alfred Lefébure-Wély. Został pochowany na cmentarzu Père Lachaise w Paryżu; na jego prośbę, na pogrzebie wykonano Requiem d-moll Mozarta, a także jego własny Marsz żałobny. Serce Chopina zostało sprowadzone do kościoła św. Krzyża w Warszawie. Robert Schumann powiedział po śmierci Chopina: "Dusza muzyki przeleciała nad światem".
 
 
Kalendarium [edytuj]
1810 – narodziny Fryderyka Chopina w Żelazowej Woli
1817 – pierwsza próba kompozytorska w wieku 7 lat
1818 – pierwszy występ estradowy
1823 – rozpoczęcie nauki kompozycji u Elsnera
1826 – studia w Szkole Głównej Muzyki
1829 – wizyta w Wiedniu
1830 – ostateczne opuszczenie Polski
1831 – przyjazd do Paryża
1835 – zaręczyny z Marią Wodzińską (Walc As-dur)
1836 – spotkanie z George Sand
1837 – zerwanie z Wodzińską
1838 – związek z George Sand, wyjazd na Majorkę, praca nad 24 Preludiami
1839 – powrót do Francji, powstaje Sonata b-moll
1844 – umiera ojciec Chopina
1845 – kłótnie z George i choroba Fryderyka nasilają się
1847 – zerwanie z George
1848 – wyjazd z Jane Stirling do Anglii i Szkocji
1849 – śmierć w Paryżu