NKWD

Narodnyj Komissariat Wnutriennich Dieł (pol. Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych, ros. НКВД – Народный комиссариат внутренних дел) – centralny organ administracji państwowej w sowieckiej Rosji i ZSRR, policja polityczna, centrala sił bezpieczeństwa jednocząca wszystkie służby milicyjne i porządkowe, zarząd Gułagu oraz wywiad polityczny, stanowiący główne narzędzie stalinowskiego terroru.

• Człowiek to dumnie brzmi,
  powiedział ich wielki Maksym,
  a oni tu biją cię w mordę
  i mówią, że jesteś sukinsyn.
  Cóż począć taki syn chce
  za kratą NKWD?
  Mówmy k. mać jak paciorek
  spłowiałej gwieździe czerwonej.
  • Autor: Władysław Broniewski, Człowiek to brzmi dumnie, 1941.

Logo NKWD

• Metody zwalczania naszego ruchu podziemnego stosowane przez NKWD stanowiły przedmiot wyraźnego podziwu ze strony Gestapo, które chciało je sobie przyswoić także dla okupacji niemieckiej. Nie było zresztą żadnej wątpliwości co do tego, że metody NKWD górowały nad gestapowskimi. Były one stokroć bardziej niebezpieczne i skuteczne.
  • Autor: Tadeusz Komorowski
  • Źródło: Współpracowali jeszcze przed paktem. Gestapo i NKWD ręka w rękę, tvp.pl, 30 sierpnia 2019.
  • Zobacz też: gestapo, Polskie Państwo Podziemne

• Praca konspiracyjna przeciw NKWD jest bez porównania trudniejsza niż przeciw gestapo.
  • Autor: Leopold Okulicki
  • Opis: w depeszy do gen. Stanisława Kopańskiego, 10 grudnia 1944.
  • Źródło: Andrzej Przemyski, Ostatni komendant generał Leopold Okulicki, Lublin 1990, Wydawnictwo Lubelskie, ISBN 8322206895, s. 180.
  • Zobacz też: gestapo

• W armii terror NKWD, zanik reakcji duszy, morale tak jak u zwierząt, strach przed NKWD i chęć najedzenia się.
  • Opis: raport Komendy Okręgu AK Białystok z 10 października 1944 r.
  • Źródło: Białostocczyzna 1944–1945 w dokumentach podziemia i oficjalnych władz, oprac. J. Kułak, „Dokumenty do dziejów PRL”, zesz. 10, Warszawa 1998, s. 39–47.

• Według zaobserwowanych przejawów życia sowieckiego NKWD jest w Rosji instytucją boską…
  • Opis: raport Komendy Okręgu AK Białystok z 10 października 1944 r.
  • Źródło: Białostocczyzna 1944–1945 w dokumentach podziemia i oficjalnych władz, op. cit., s. 39–47.

• Wyżsi oficerowie prowadzą życie luksusowe, przeważnie każdy wozi z sobą oficjalną kochankę – wzorem byłej armii carskiej.
  • Opis: raport Komendy Okręgu AK Białystok z 10 października 1944 r.
  • Źródło: Białostocczyzna 1944–1945 w dokumentach podziemia i oficjalnych władz, op. cit., s. 39–47.