Sacco i Vanzetti

amerykańsko-włoscy anarchiści straceni w Massachusetts

Ferdinando „Nicola” Sacco (1891–1927) i Bartolomeo Vanzetti (1888–1927) – amerykańscy robotnicy i anarchiści pochodzenia włoskiego, straceni na krześle elektrycznym pod zarzutem dokonania napadu na bank i dwu morderstw; zrehabilitowani w 1977.

Sacco i Vanzetti (1920)
Ten artykuł ma chronologiczny układ cytatów.
  • Przychodzi mi z największym trudem odpowiedzieć na to pytanie za pomocą jednego słowa.
    • Autor: Niccola Sacco
    • Opis: odpowiadając na pytanie Fredericka Katzmanna (w trakcie procesu), czy kochał Stany Zjednoczone w ostatnich tygodniach miesiąca maja 1917.
    • Źródło: Curt Riess, Procesy, które poruszyły świat. Od antyku do XX wieku, tłum. Paweł Piszczatowski, Wydawnictwo Jeden Świat, Warszawa 2006, s. 206.
  • Nie wierzę w wojnę.
    • Autor: Nicola Sacco
    • Opis: gdy Katzmann (w trakcie procesu) zadał mu pytanie: „Czy nie uważa pan za podłe opuścić kraj, który pana potrzebuje?”.
    • Źródło: Curt Riess, Procesy, które poruszyły świat, op. cit., s. 207.
  • Siamo innocenti! Zabijacie dwóch niewinnych ludzi!
    • Autor: Nicola Sacco
    • Opis: wypowiedziane o 19:30 w dniu 14 lipca 1921 jako reakcja na usłyszenie werdyktu, w którym został wraz z Vanzettim uznany za winnego.
    • Źródło: Curt Riess, Procesy, które poruszyły świat, op. cit., s. 209.
  • Gdyby nie doszło do tego procesu, przeżyłbym swoje życie gdzieś na rogu jakiejś ulicy wśród ludzkich drwin i nieprzychylnych spojrzeń. Umarłbym niezauważony i nikomu nieznany. Kompletne zero. Teraz nie jesteśmy już zerami. To nasza wielka życiowa szansa i nasz tryumf. Nigdy w całym naszym życiu nie mogliśmy się spodziewać, że uda nam się tyle zrobić dla tolerancji, sprawiedliwości i zrozumienia między ludźmi, jak to się stało za sprawą tego procesu. Nasze słowa, nasze życie i całe nasze cierpienie są niczym, ale nasza śmierć – śmierć byle jakiego sprzedawcy ryb i dobrego szewca – będzie wszystkim. Ostatni moment będzie należał do nas – śmierć pozwoli nam zatryumfować.
    • Autor: Bartolomeo Vanzetti
    • Opis: z listu napisanego z więzienia.
    • Źródło: Curt Riess, Procesy, które poruszyły świat, op. cit., s. 214.
  • Nie jestem wielkim mówcą. Nie władam zbyt dobrze angielskim. Powiem jedno: nie czytałem nigdy o niczym, co w całej historii dorównywałoby okrucieństwem temu trybunałowi. Po siedmiu latach prześladowań nadal jesteśmy uważani za winnych. Wszyscy ci mili ludzie, którzy się tu zebrali, utwierdzają mnie w przekonaniu, że chodzi tu o wyrok, jaki zapada między dwiema klasami, klasą uciśnionych i klasą bogatych, i że zawsze będą między nimi konflikty. Bogaci prześladują naszych ludzi, tyranizują ich i zabijają. My próbujemy ukierunkować ich na coś lepszego…
    • Autor: Nicola Sacco
    • Źródło: Curt Riess, Procesy, które poruszyły świat, op. cit., s. 214.
  • Nie jestem winien popełnienia nie tylko tych dwóch przestępstw. W całym moim życiu nigdy nie kradłem, nikogo nie zabiłem, nie przelałem nigdy niczyjej krwi. Przez całe moje życie walczyłem o to, by wyplenić z tej ziemi wszelkie zło…
    • Autor: Bartolomeo Vanzetti
    • Źródło: Curt Riess, Procesy, które poruszyły świat, op. cit., s. 214.
  • Sprzedał mnie za trzydzieści złotych monet, jak Judasz Jezusa Chrystusa.
    • Autor: Bartolomeo Vanzetti
    • Opis: o swym adwokacie z pierwszego procesu, który otworzył wspólną kancelarię z prokuratorem reprezentującym oskarżenie Sacco i Vanzettiego.
    • Źródło: Curt Riess, Procesy, które poruszyły świat, op. cit., s. 214.
  • Tak więc, synu, zamiast płakać, bądź silny, abyś mógł pocieszać matkę (…), weź ją na długi spacer w cichy zakątek za miastem, nazbierajcie tu i tam dzikich kwiatów (…). Jednak zawsze pamiętaj, Dante, aby w grze o szczęście nie wykorzystywać innych tylko dla siebie (…). W tej walce o życie znajdziesz więcej; kochaj, a będziesz kochany.
    • Autor: Nicola Sacco
    • Opis: w ostatnim liście do syna imieniem Dante.
    • Źródło: Howard Zinn, Ludowa historia Stanów Zjednoczonych. Od roku 1492 do dziś, tłum. Andrzej Wojtasik, Wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa 2016, s. 486.
  • (po włosku) Niech żyje anarchia! (po angielsku) Żegnajcie, żono, synu i wszyscy moi przyjaciele!
    • Autor: Nicola Sacco
    • Opis: ostatnie słowa.
    • Źródło: Curt Riess, Procesy, które poruszyły świat, op. cit., s. 216.
  • (do Mr. Henry’ego, dyrektora więzienia) Chciałbym podziękować za wszystko, co pan dla mnie zrobił. (do pozostałych świadków egzekucji) Chciałbym raz jeszcze oświadczyć, że jestem niewinny i że nigdy nie dopuściłem się żadnego przestępstwa. Mam na sumieniu tylko parę małych grzechów. (ostatnie słowa) Chciałbym wybaczyć tym wszystkim ludziom, którzy mi to uczynili.
    • Autor: Bartolomeo Vanzetti
    • Źródło: Curt Riess, Procesy, które poruszyły świat, op. cit., s. 216.

O Sacco i Vanzettim

edytuj
  • Przebieg procesu i inne okoliczności wskazują, że Sacco i Vanzetti faktycznie zostali skazani na śmierć jedynie za to, że byli anarchistami i cudzoziemcami. W sierpniu 1927 roku, gdy policja rozbijała marsze protestacyjne i pikiety podejmowane w ich obronie, a wojsko zmuszone było otoczyć więzienie kordonem zabezpieczającym przed manifestantami, skazańcy zostali straceni na krześle elektrycznym.
    • Autor: Howard Zinn, Ludowa historia Stanów Zjednoczonych. Od roku 1492 do dziś, tłum. Andrzej Wojtasik, Wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa 2016, s. 485.