Powstanie Nika

Powstanie Nika (V/VI w.) – konstantynopolitańskie powstanie ludowe z 532 roku, będące reakcją na brak zgody cesarza Justyniana I na zmniejszenie podatków, ukrócenie nadużyć i usunięcie skorumpowanych urzędników. Zostało stłumione przez Belizariusza i zakończone masakrą ok. 30 tys. powstańców w hipodromie.

• Justynian nie zdawał sobie sprawy z niebezpieczeństwa, nie okazał zdenerwowania nawet wtedy, gdy z wielkim trudem udało mu się opuścić hipodrom. Ochraniała go tylko zdecydowana na wszystko straż pałacowa. Gdy rozeszła się wieść o ucieczce cesarza z cyrku, rozjuszona tłuszcza wylała się na ulice Konstantynopola. Rzucano pochodnie do domów osób, które podejrzewano o to, że mają wpływ na cesarza, podpalano pałace bogaczy, a nawet kościoły i klasztory.
  • Autor: Sigrid Maria Grössing, Kobiety za kulisami historii, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2002, ISBN 8311095914, tłum. Barbara i Daniel Lulińscy, s. 26.

Hipodrom na planie Konstantynopola, w którym doszło do powstania Nika

• Justynian stanął nagle w sytuacji, której nie był w stanie sprostać. Nie przypuszczał, że narastający gniew ludu przybierze aż tak wielkie rozmiary i że ujawni się w tak barbarzyńskiej formie. Co zatem robić? Gotów był spełnić żądania tłumów i ogłosić dymisję znienawidzonych ministrów, Jana z Kapadocji i Tryboniana, co jednak nie oznaczało, że uda mu się uratować tron. Ciągle dźwięczał mu w uszach krzyk: „Nika, nika!” – Zwyciężaj, zwyciężaj!
  • Autor: Sigrid Maria Grössing, Kobiety za kulisami historii, op. cit., s. 27.

• (…) komuś, kto raz był u władzy, nie wolno udać się na wygnanie. Nigdy nie zdejmę swego purpurowego płaszcza i nie chciałabym dożyć dnia, kiedy napotkani ludzie nie tytułowaliby mnie cesarzową… Jeśli wy, mój mężu, pragniecie udać się w bezpieczne miejsce, nic wam nie stoi na przeszkodzie,. (…) Ja, zgodnie ze starym przysłowiem „Purpura jest dobrym śmiertelnym całunem”, pozostanę!
  • Autor: Teodora
  • Opis: słowa, które sprawiły, że przerażony powstaniem Justynian zdecydował się stawić czoła buntownikom.
  • Źródło: Sigrid Maria Grössing, Kobiety za kulisami historii, op. cit., s. 28.

• Niech żyją Zieloni i Błękitni!
  • Opis: okrzyki wznoszone przez powstańców dotychczas wrogich, a w chwili buntu zjednoczonych konstantynopolitańskich stronnictw.
  • Źródło: Sigrid Maria Grössing, Kobiety za kulisami historii, op. cit., s. 26.

• Pohukiwania kibiców pod adresem Tuska – „Donald, matole, twój rząd obalą kibole!” – to jeszcze nic. W VI w. antyczni kibole omal nie obalili cesarza Bizancjum.
  • Autor: Andrzej Krajewski, Rzeź na stadionie, „Fakt Historia” nr 2 (10), 11–12 stycznia 2014

• Zwyciężaj, zwyciężaj!
  • Nika, nika! (gr.)
  • Opis: główne zawołanie powstańców podczas zamieszek, od którego wzięła się nazwa rebelii.
  • Źródło: Sigrid Maria Grössing, Kobiety za kulisami historii, op. cit., s. 27.