Po co nam socjalizm?
Artykuł Alberta Einsteina
Po co nam socjalizm? (także Dlaczego socjalizm; ang. Why Socialism?) – artykuł opublikowany przez Alberta Einsteina w maju 1949 roku; tłumaczenie – Kamila Zubała, za: „Nowy Obywatel” 27(78), jesień 2018.
- Gospodarcza anarchia społeczeństwa kapitalistycznego w swej obecnej formie jest moim zdaniem prawdziwym źródłem zła.
- Jasne ustalenie celów i problemów socjalizmu ma ogromne znaczenie w naszej erze przemian. Ponieważ w zaistniałych okolicznościach wolna i nieskrępowana dyskusja nad taką problematyką stanowi tabu, uważam założenie tego magazynu [„Monthly Review”] za ważny krok w służbie publicznej.
- Jestem przekonany, że istnieje tylko jeden sposób wyeliminowania tych grzechów: jest nim ustanowienie gospodarki socjalistycznej w połączeniu z systemem edukacji mającym za cel dążenie do dobra społecznego.
- Kapitał prywatny pozostaje w rękach małego grona osób, z jednej strony wskutek konkurencji między kapitalistami, z drugiej strony – ponieważ postęp technologiczny i wzrastający podział pracy stanowią zachętę do tworzenia większych jednostek produkcyjnych ze szkodą dla mniejszych. Wynikiem tych zmian jest oligarchia kapitału prywatnego, której potęgi nie może kontrolować nawet społeczeństwo demokratyczne. Będzie tak, dopóki członkowie organów ustawodawczych wybierani są przez partie polityczne, sponsorowane w dużym stopniu lub kształtowane przez kapitalistów, którzy pod względem praktycznym odseparowują elektorat od władzy ustawodawczej. W rezultacie przedstawiciele ludu nie chronią wystarczająco interesów członków społeczeństwa mających mniejsze prawa. Co więcej, w obecnych warunkach, kapitaliści kontrolują pośrednio lub bezpośrednio główne źródła informacji (prasę, radio, system edukacyjny). Dlatego też bardzo trudne lub wręcz niemożliwe jest dla przeciętnego obywatela wyciągnięcie obiektywnych wniosków i mądre użycie własnych praw politycznych.
- W takiej gospodarce środki produkcji stanowią własność samego społeczeństwa i użytkowane są w sposób planowy. Gospodarka planowa, dostosowując produkcję do potrzeb społeczności, zakłada podział pracy pośród wszystkich do niej zdolnych i zapewnia utrzymanie każdemu mężczyźnie, każdej kobiecie i każdemu dziecku. Edukacja jednostki, oprócz promowania wrodzonych zdolności każdego człowieka, ma za zadanie rozwijanie w nim poczucia odpowiedzialności za innych, zamiast gloryfikować władzę i sukces, jak w obecnym społeczeństwie.
Zobacz też: