Oskar Negt

Oskar Reinhard Negt (ur. 1934) – niemiecki filozof i socjolog, jeden z czołowych przedstawicieli szkoły frankfurckiej.

• Demokracja rozumiana jako funkcjonujące społeczeństwo obywatelskie jest czymś więcej niż socjotechniką na usługach władzy. Jej podstawą jest samookreślenie autonomicznych obywateli. Z tego powodu każde ograniczenie obywatelskiej autonomii i prawa do samostanowienia narusza kluczową moralną normę demokracji. Polityka w systemie demokratycznym przyczynia się po części do urzeczywistnienia sensu życia człowieka jako istoty społecznej.
  • Źródło: wywiad Romaina Leicka, Marks nie dla idiotów, „Der Spiegel”, tłum. „Forum”, 30 sierpnia 2010.
  • Zobacz też: demokracja

• Demokracji trzeba się uczyć – ciągle na nowo, dzień w dzień i przez całe życie. Ludzie nie rodzą się istotami politycznymi. Człowiek jako „zwierzę polityczne” w rozumieniu Arystotelesa, jako istota myśląca kategoriami politycznymi, jest wynikiem ustawicznego procesu wychowania i edukacji, a nie antropologicznym niezmiennikiem.
  • Źródło: wywiad Romaina Leicka, Marks nie dla idiotów, „Der Spiegel”, tłum. „Forum”, 30 sierpnia 2010.

• Dominująca obecnie forma fałszywej, perwersyjnej świadomości – to, co nazywam ideologią trywialnie pojmowanej racjonalizacji ekonomicznej, czyli hojność dla lepiej sytuowanych i program oszczędności dla warstw niższych – pozostaje w sprzeczności z tradycyjnymi emancypacyjnymi ideałami oświecenia, sprawiedliwości, solidarności i równości. Ten płytki, konformistyczny wobec istniejących warunków zmysł rzeczywistości powoduje erozję moralności politycznej i tym samym zagraża fundamentom naszej demokracji.
  • Źródło: wywiad Romaina Leicka, Marks nie dla idiotów, „Der Spiegel”, tłum. „Forum”, 30 sierpnia 2010.

• Dominującą cechą walki z obecnym kryzysem jest wynikająca z trywialnego pojmowania ekonomii racjonalizacja poszczególnych obszarów społeczeństwa. Tymczasem jesteśmy konfrontowani z upiorną rzeczywistością. Fundusz ratunkowy w wysokości 480 mld euro dla zagrożonych banków to według mnie negatywna utopia. Jeszcze dwa, trzy lata temu byłoby to niewyobrażalne.
  • Źródło: wywiad Romaina Leicka, Marks nie dla idiotów, „Der Spiegel”, tłum. „Forum”, 30 sierpnia 2010.

• Marksizm skończył się jako doktryna, jako zamknięty system niezmiennych prawd objawionych. Jednak myślenie Marksa i Engelsa zachowało aktualność jako krytyczna metoda analizy społecznej.
  • Źródło: wywiad Romaina Leicka, Marks nie dla idiotów, „Der Spiegel”, tłum. „Forum”, 30 sierpnia 2010.
  • Zobacz też: marksizm

• Obecnie mamy do czynienia w polityce i gospodarce z tzw. Realistami – z technokratami, którzy tylko wskazują, co jest niemożliwe, a to blokuje potencjał tkwiący w społeczeństwie.
  • Źródło: wywiad Romaina Leicka, Marks nie dla idiotów, „Der Spiegel”, tłum. „Forum”, 30 sierpnia 2010.

• Postępuj zawsze tak, jakby od twojego działania lub jego zaniechania miała zależeć odmiana losów świata. Kto działa na szkodę wspólnoty, szkodzi w ostatecznym rachunku samemu sobie.
  • Opis: parafrazując imperatyw kategoryczny Kanta.
  • Źródło: wywiad Romaina Leicka, Marks nie dla idiotów, „Der Spiegel”, tłum. „Forum”, 30 sierpnia 2010.

• Ucieczka w prywatność – nawiasem mówiąc, starożytni Grecy nazywali taką postawę „idiotyzmem”, w podwójnym tego słowa znaczeniu jako prywatę i głupotę, a człowiek niepolityczny to po grecku „idiota” – pozbawia się oglądu przemian społecznych i mechanizmów władzy. Obywatele drepczą w miejscu, słabnie siła oporu, polityka się wyradza i traci pierwotny sens.
  • Źródło: wywiad Romaina Leicka, Marks nie dla idiotów, „Der Spiegel”, tłum. „Forum”, 30 sierpnia 2010.
  • Zobacz też: polityka

• Wdrażane reformy to jedynie kosmetyczne poprawki, których autorzy, politycy, nie próbują nawet dotrzeć do źródeł problemów. Tymczasem problemy społeczeństw w krajach rozwiniętych zaostrzyły się już ostatnio do tego stopnia, że można mówić wręcz o wykruszaniu się fundamentów naszej demokracji.
  • Źródło: Der politische Mensch. Demokratie als Lebensform, tłum. Joanna Hartwig.

• Wiedza fachowa, kwalifikacje zawodowe są możliwe w każdym ustroju społecznym, także totalitarnym. Natomiast edukacja polityczna jest możliwa tylko w ustroju demokratycznym, bo jej celem jest świadomy i wykształcony obywatel, który ma odwagę posługiwać się własnym rozumem, nie oglądając się na wytyczne.
  • Źródło: wywiad Romaina Leicka, Marks nie dla idiotów, „Der Spiegel”, tłum. „Forum”, 30 sierpnia 2010.

• Wyrażając się słowami Manifestu Komunistycznego: swobodny rozwój jednostki jest warunkiem swobodnego rozwoju ogółu. Tak rozumiany socjalizm nie jest ani zdyskredytowany, ani nie utracił aktualności, ani tym bardziej – mówiąc za Ernstem Blochem – nie został zrealizowany.
  • Źródło: wywiad Romaina Leicka, Marks nie dla idiotów, „Der Spiegel”, tłum. „Forum”, 30 sierpnia 2010.
  • Zobacz też: socjalizm