Opricznina

Opricznina (Oprycznina) – określenie okresu w historii Rosji (1565–1572) i jednocześnie polityki zastosowanej w tym czasie przez cara Iwana IV Groźnego; głównym celem opriczniny było zdławienie wszelkiej opozycji wewnętrznej i umocnienie władzy carskiej; polegała ona na wydzieleniu znacznej części państwa moskiewskiego spod władzy bojarów (pozostała im reszta zwana ziemszczyną) i poddaniu jej bezpośredniej władzy cara i terrorowi jego gwardzistów zwanych opricznikami.

• Białą zimą 1570 r. ubrani w czerń ludzie, dosiadając czarnych koni, przyszli ćmą wielką pod Nowogród Wielki. Na czaprakach wyszyte mieli znaki złowieszcze: miotły i psie głowy. Być opricznikiem znaczyło przysięgać Carowi, Ruś oczyszczać ze zdrady i kąsać każdego, kto się woli jego sprzeciwi.
  • Autor: Stefan Bratkowski, Pan Nowogród Wielki, cyt. za: Tomasz Targański, Czarna miotła tyranów, „Polityka” nr 10 (2999), 4–10 marca 2015, s. 56.

Opricznik

• Oprycznina – rosyjska wersja polityki stanu wyjątkowego – wielokrotnie była użytecznym narzędziem w rękach władców, którzy chcieli przyśpieszyć bieg historii. Na dobre zamieszkuje w zbiorowej pamięci Rosjan, odbijając się echem w dziejach ich kraju. Mimo że na przestrzeni wieków ewoluowała, wciąż daje o sobie znać jej brutalny, opresyjny charakter. Zawsze zwiastowała coś nadzwyczajnego, stając się symbolem radykalnych zmian, ale przede wszystkim tyrańskich rządów.
  • Autor: Tomasz Targański, Czarna miotła tyranów, „Polityka” nr 10 (2999), 4–10 marca 2015, s. 56.