Ludwik Waryński

działacz i ideolog polskiego ruchu socjalistycznego

Ludwik Tadeusz Waryński (1856–1889) – działacz i ideolog polskiego ruchu socjalistycznego.

  • Ojczyzną naszą świat cały (…) jesteśmy członkami jednej wielkiej narodowości, bardziej nieszczęśliwej niż Polska, narodu Proletariuszy.
    • Źródło: Mowa Obywatela Ludwika Waryńskiego do Towarzyszy Rosjan, cyt. za: Pierwsze pokolenie marksistów polskich, tom I, wyd. Książka i Wiedza, Warszawa 1962, s. 423.
Ludwik Waryński
  • W zakresie życia moralnego proletariat polski usunąć musi przesądy, ciemnotę i wszystko, co znamionuje moralny ucisk, i na tym gruncie walczyć będzie ze wszystkimi, którzy dla zapewnienia sobie nad ludem przewagi utrzymują go w stanie umysłowego dziecięctwa. Moralne stosunki powinny się opierać na swobodzie sumienia, uczuć, myśli i nauki, a przy tym: nauczanie powinno być obowiązujące, bezpłatne i bezwyznaniowe, sprawy religijne mają być niezależne od państwa, stosunek płci winien się opierać jedynie na uczuciu, całkowite równouprawnienie kobiet.
    • Opis: fragment programu partii Proletariat ogłoszony 1 września 1882.
  • Wróg ma dla nas kajdan dużo,
    Ma też dużo turem,
    My weseli, bo kajdany
    Dzwonią nam mazurem
    • Źródło: Mazur kajdaniarski

O Ludwiku Waryńskim

edytuj
  • Już dziąsła przeżarte szkorbutem,
    już nogi spuchnięte i martwe,
    już koniec, już płuca wyplute -
    lecz palą się oczy otwarte. (…)

    Posępny jak mur Schlüsselburga,
    głęboki jak dno owej ciszy,
    zza krat, z więziennego podwórka
    dobiega go śpiew towarzyszy.

    I słucha Waryński, lecz nie wie,
    że cienie się w celi zbierają,
    powtarza, jak niegdyś w Genewie:
    – Kochani… ja muszę do kraju…

    Do Łodzi, Zagłębia, Warszawy
    powrócę zawzięty, uparty…