Jestem, który jestem

Jestem, który jestem – odpowiedź Boga na pytanie Mojżesza o jego imię, zamieszczona w Księdze Wyjścia 3,14. Od czasów Filona z Aleksandrii stanowi źródło rozmyślań oraz interpretacji.

Filon z Aleksandrii

Pośród cnót bowiem ta właściwa Bogu istnieje naprawdę, ponieważ Bóg jeden tylko istnieje w bycie; z tego powodu z konieczności Mojżesz powie o Nim: „Jestem, który Jest”, ponieważ rzeczy, które przychodzą po Nim, nie istnieją według bytu, lecz są uważane za istniejące jedynie według mniemania.
- Źródło: Filon z Aleksandrii, Quod Deterius Potiori Insidiari Soleat, 60.

Bóg odpowiedział Mojżeszowi: „Powiedz im, że Ja jestem tym, który Jest, ażeby poznając różnicę między tym, co jest, a tym, co nie jest, dowiedzieli się także, że nie ma absolutnie żadnego imienia, którego można by użyć dla oznaczenia mnie, który sam tylko jestem tym, komu przysługuje istnienie”.
- Źródło: Filon z Aleksandrii, Vita Mosis 1.75.
- Opis: „Jestem, który Jestem” wskazuje, że Bóg jest, ale nie mówi jaki jest.

Pan powiedział: Jestem który Jestem. Tak powiesz: „JESTEM posłał mnie do was”. To jest prawdziwe imię Boże: Ten, który jest zawsze.
- Źródło: Ambroży z Mediolanu, List 55 Ambroży do Justusa 8.
- Opis: „Jestem, który Jestem” wskazuje na wieczność Boga.

„Ja jestem, który jestem”, jakiż rozum zdoła to zrozumieć?
- Źródło: Augustyn z Hippony, Homilie na Ewangelie i Pierwszy List świętego Jana, 38.8.
- Opis: „Jestem, który Jestem” nie można zrozumieć.

Choć bowiem owa niezmienna i niewymowna natura nie przyjmuje „było” i „będzie”, lecz, że jest tym, że „jest”, jest ona prawdziwie tym, czym jest, bo zmienić się nie może, toteż Ona tylko powiedzieć może: „Jam jest, którym jest” i „powiesz synom Izraela: kto jest, posłał mię do was”.
- Źródło: Augustyn z Hippony, Homilie na Ewangelie i Pierwszy List świętego Jana, 99.5.
- Opis: „Jestem, który Jestem” wskazuje, że Bóg nie ma przeszłości ani przyszłości.

I nie wiem, czy coś podobnego znajdzie się gdziekolwiek w księgach tych, co poprzedzili Platona, jak tylko tam właśnie, gdzie powiedziane jest: „Jam jest, którym jest i powiesz im: który jest, posłał mnie do was”.
- Źródło: Augustyn z Hippony, Państwo Boże, 8.11.
- Opis: Platon zaczerpnął swą ideę Bytu od objawienia Mojżeszowi imienia „Jestem, który Jestem”.

Najbardziej bowiem i najpierw istnieje ten, który jest całkowicie niezmienny, i który najzasadniej mógł powiedzieć: Jestem, który jestem, a także: Powiedz im: Który jest, posłał mię do was. Aby inne jestestwa, które są i mogą istnieć tylko dzięki Niemu, i o tyle są dobre, ile otrzymały, by zaistnieć.
- Źródło: Augustyn z Hippony, Augustyn, O nauce chrześcijańskiej, 1.32.35.
- Opis: „Jestem, który Jestem” wskazuje, że istnienie i dobroć pochodzą od Boga.

Rabbi Abba b. Mammel mówił: Bóg powiedział do Mojżesza: „Chciałbyś wiedzieć, jakie jest moje Imię? Nazywany jestem według moich czynów. Nazywany jestem różnie: El Szaddaj, Sewaot , Elochim i JHWH. Gdy osądzam ludzkość, jestem Elochim , gdy prowadzę wojnę przeciwko niegodziwym, jestem JHWHW Sewaot, gdy wymierzam karę, jestem nazywany El Szaddaj, a gdy okazuję miłosierdzie mojemu światu, nazywany jestem JHWH, ponieważ to imię odnosi się do miłosierdzia, ponieważ powiedziano: «JHWH, JHWH, Bóg miłosierny i łaskawy». Stąd Ehjeh aszer ehjeh znaczy: «Jestem nazywany według moich czynów».
- Źródło: Exodus Rabbah 3.6.

Rabbi Jicchak powiedział: Bóg powiedział do Mojżesza: «Ja jestem Tym, który był, który jest i który będzie w przyszłości». Dlatego Ehjeh, jest napisane trzykrotnie.
- Źródło: Exodus Rabbah 3.6.

To jest moje imię nadane na określony czas: Ehjeh aszer ehjeh.
- Źródło: Leviticus Rabbah 11.5.

O co mają zapytać, skoro rzeczy które ich interesują są niepojęte? Powiedz im: Ehjeh, co znaczy: Ehjeh aszer ehjeh, istniejący, istniejący dla was, gdy będziecie mnie szukać. Niech szukają mojej obecności bez mocnego dowodu i odpowiednio mnie nazywają. Dlatego Mojżesz odpowiedział: Ehjeh posłał mnie do was.
- Źródło: Juda Halevi, Kuzari, IV.1–16.

Ehjeh aszer ehjeh, co znaczy: Ten, którego istnienie jest stałe i niezmienne, a którego istotą jest Jego istnienie!
- Źródło: Obiadah Sfomo.