Javier Marías

Javier Marías Franco (1951–2022) – hiszpański pisarz.

Jutro, w czas bitwy, o mnie myśl

A najtrudniej jest pogodzić się z tym, że odchodzi w przeszłość ktoś, kto w naszej pamięci trwa jako przyszłość.

Człowiek coś kocha lub kocha kogoś w zależności od tego, co ma lub czego nie ma, w zależności od pustki, jaką po sobie zostawiają, nasze potrzeby i pragnienia zmieniają się w miarę, jak coś lub kogoś tracimy, albo coś lub ktoś nas opuszcza, albo coś lub ktoś jest nam odbierany.

Kiedy wracamy do znanego sobie bardzo dobrze miejsca, czas, przez który byliśmy tam nieobecni, ulega ścieśnieniu, czy zamazaniu lub nawet rozpływa się w niebyt – przez chwilę, tak jakbyśmy z tego miejsca nigdy nie odchodzili, to nieruchoma przestrzeń umożliwia nam podróż w czasie.

Nie znosimy tego, żeby nasi bliscy nic nie wiedzieli o tym, co nas właśnie dręczy, nie znosimy uchodzić w ich oczach za mniej lub bardziej, ale ciągle jednak szczęśliwych, jeśli nagle przestajemy czuć się szczęśliwi, w życiu każdego istnieją takie cztery osoby, może pięć, które powinny natychmiast wiedzieć, co się z nami dzieje, nie znosimy, by coś, czego już nie ma, uznawali za wciąż istniejące, by uważali nas wciąż za małżonków, gdy zostajemy wdowcami, za posiadających rodziców, gdy zostajemy sierotami, żyjących z kimś, gdy nas właśnie opuszczono, albo przy zdrowiu, gdy jesteśmy chorzy, przy życiu, gdy właśnie umarliśmy.

Tyle rzeczy się wydarza, z których nikt nie zdaje sobie sprawy ani ich nie pamięta. Niewiele z tego zostaje utrwalone, myśli i ruchy ulotne, zamiary i pragnienia, skryte wątpliwości, marzenia, okrucieństwo i zniewaga, słowa wypowiedziane i usłyszane, a później zanegowane albo źle zrozumiane, lub przekręcone, przyrzeczenia złożone i nie traktowane poważnie, nawet przez tych, którym zostały złożone, wszystko ulega zapomnieniu lub wygaśnięciu, wszystko, co robi się samemu i w pojedynkę, i czego się nie karbuje w pamięci, jak również niemal wszystko czego wcale nie robi się w pojedynkę, tylko razem z innymi; jakże mało zostaje po człowieku, jakże mało wiadomo, a z tego, co tak mało wiadomo, tak wiele się przemilcza, a z tego, czego się nie przemilcza, pamięta się później jedynie znikomą część, i to krótko, pamięć indywidualna nie daje się przekazać, a przy tym nie interesuje ona tego, komu jest przekazywana, on ma swoją własną i swoją własną kształtuje.