Jędrzej Moraczewski
polski polityk, premier II Rzeczypospolitej
Jędrzej Edward Moraczewski (pseud. E.K. Pomorski, Zakrzewski; 1870–1944) – polski inżynier kolejowy, działacz związkowy, polityk i publicysta, jeden z przywódców PPSD i PPS, premier II RP.
- O nieuleczalnej chorobie ustroju kapitalistycznego w jego dzisiejszej formie świadczą periodyczne kryzysy gospodarcze, coraz silniejsze, wyrzucające z pracy, jak na przykład ostatni, dziesiątki milionów robotników. W życiu gospodarczym i politycznym społeczeństw następują, po każdym ataku kryzysowym, przemiany istotne, ustrojowe. Gdyby nic nie mąciło toku wydarzeń, gdyby żaden inny czynnik nie wieszał się w przebieg przemian, należałoby oczekiwać, w czasie dającym się matematycznie określić, nadejścia takiej fali kryzysowej, od której historia zacznie liczyć nową erę gospodarstwa społecznego. Cechą znamienną, wspólną ostatniemu kryzysowi we wszystkich państwach, jest odsłonięcie choroby, nie tyle organu wytwórczego, ile rozdzielczego (…). Towarów na ogół wytwarza się za dużo, to jest więcej niż ludność świata może ich normalnie zużytkować. Tylko olbrzymia, przeważająca masa ludności nie może, bo nie ma jak, bo nie ma za co, zaspokajać swoich potrzeb, narzuconych jej przez klimat, cywilizację, ustrój społeczno-gospodarczy i organizm (pożywienie). Za dużo jest biedy i głodu w społeczeństwach, zanadto niesprawiedliwy jest rozdział bogactw, aby się to co pewien czas nie musiało odbić na wytwórczości.
- Źródło: Rozważania nad położeniem politycznym i gospodarczym Polski, Warszawa 1938, cyt. za: Marian Romaniuk, Jędrzej Edward Moraczewski (1870–1944), lewicowo.pl
- Zobacz też: kapitalizm
Jędrzej Moraczewski
- Z tego gimnazjum wyniosłem dużo dobrej nauki, miłe wspomnienia i charakter. (…) Nie robiliśmy różnic między sobą z powodów narodowych czy rasowych. Nie wyszliśmy z ław szkolnych wrogami ani Żydów ani Rusinów. Wprost przeciwnie. Z gimnazjum nie wyniosłem szczypty antysemityzmu, zaś do Rusinów, późniejszych Ukraińców, więcej niż sympatię.
- Opis: o nauce w III Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie.
- Źródło: Marian Romaniuk, Jędrzej Edward Moraczewski (1870–1944), lewicowo.pl
O Jędrzeju Moraczewskim
edytuj- Choć sprawował władzę faktycznie na niewielkim obszarze Królestwa, części Śląska Cieszyńskiego i w Małopolsce Zachodniej, przyczynił się do powstania struktur wolnego państwa. Wiele pozytywów odnotować należy na polu socjalnym: wprowadził 8-godzinny dzień pracy, ubezpieczenia społeczne na wypadek choroby i bezrobocia, stworzył biura pośrednictwa pracy, a przede wszystkim ustalił najniższe płace i przeforsował ustawę o ochronie lokatorów. Ważnym punktem ustawodawczym rządu Moraczewskiego było ogłoszenie dekretu o pięcioprzymiotnikowej ordynacji wyborczej.