Wikicytaty

Edward Potkowski

polski historyk i mediewista

Edward Potkowski (1934–2017) – polski historyk, profesor nauk humanistycznych, emerytowany profesor Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego i Akademii Humanistycznej w Pułtusku.

  • Do końca średniowiecza Czesi z Polakami porozumiewali się bez tłumacza.
  • Dziś możemy autorytatywnie stwierdzić, że państwowość Polski zaczęła się nie tylko kilka lat przed chrztem Mieszka I, ale wręcz na dziesięciolecia przed nim. (...) Nie można więc mówić, że państwo polskie zaczęło się od Mieszka I, a tym bardziej od chrztu. Jego kształtowanie się było procesem długotrwałym, rozpoczęło się w drugiej połowie IX stulecia.
  • Jestem przywiązany do tradycyjnych wartości kultury europejskiej, kształtowanych w długim procesie dziejowym. I uważam, że przyszłością jest Europa zjednoczona, której wizja była marzeniem wybitnych ludzi średniowiecza.
  • Myślę, że decyzja o chrzcie została podjęta samodzielnie przez Mieszka i jego doradców, polską elitę rządzącą, że nikt jej nie narzucił. Decyzja ta była wynikiem dobrego rozeznania sytuacji politycznej Europy i dostrzegania korzyści dla państwa płynących z faktu przyjęcia religii chrześcijańskiej.
  • Na decyzję o chrystianizacji wpłynęły dwa czynniki – sprawy wewnętrzne i zewnętrzne. Ojciec Mieszka, Siemomysł, podbił ziemię lubuską, tym samym doszedł do Odry i zaczął graniczyć z Rzeszą Niemiecką, co musiało rodzić konflikty zbrojne. Mieszko i jego ojciec mieli chyba dobry wywiad. Siła Mieszka polegała na tym, że zorganizował sobie grupę ludzi, doradców bywałych w Europie – nie poznaliśmy niestety ich imion – znających dobrze kraje sąsiednie, otoczenie państwa Polan. Dwór Mieszka nie był zlepkiem barbarzyńców, to była grupa wybitnie inteligentnych ludzi, orientujących się w stosunkach międzynarodowych. Doradzili mu oni, by łączyć się z Zachodem, przenieść jego wzorce, bo inaczej Polanie będą ginąć jak zachodni Słowianie. Państwo Mieszka, choć było już prężnym organizmem państwowym, nie było jednak w stanie przeciwstawić się skutecznie sile Rzeszy Niemieckiej i cesarza. Przyjęcie chrześcijaństwa dawało ponadto dostęp do kultury łacińskiej związanej z Kościołem rzymskim. Umożliwiało kontakt nie tylko z czołowymi ośrodkami kultury łacińskiej tego czasu, ale także z dziedzictwem antyku. Chrześcijaństwo pozwalało nawiązać kontakt i dialog z całym dziedzictwem europejskiej kultury. Piastowie to rozumieli; przykładem tego jest syn Bolesława Chrobrego Mieszko II, który władał kilkoma językami, w tym łaciną i greką.
  • [Państwo pierwszych Piastów] było to państwo o charakterze patrymonialnym, w którym władca był właścicielem wszystkiego, łącznie z Kościołem. W początkach państwa polskiego – tak było w XI, a nawet w XII w. – Kościół podlegał państwu, a konkretnie władcy. To władca wyznaczał uposażenie biskupów, dawał to, co było im potrzebne do prowadzenia działalności, budował świątynie, wyposażał je. Rozwarstwienie zaczęło się pojawiać wraz z rozwojem struktur państwa. Chrzest był posunięciem elit i objął nieliczną grupę – władcę i jego najbliższych współpracowników. Społeczeństwo jednak było pogańskie jeszcze w XII w. W 1038 r. doszło do potężnego oporu przeciwko nowej wierze.
  • Rządząca dynastia Piastów nie rozpoczynała się od Mieszka I, trwała już co najmniej trzy pokolenia i musiało istnieć dojrzałe do nowego systemu politycznego społeczeństwo. Jego elity doszły do wniosku, że trzeba zmienić strukturę polityczną i prawną państwa, zorganizować je według innych wzorów, w formie państwa scentralizowanego.
Źródło: „https://pl.wikiquote.org/w/index.php?title=Edward_Potkowski&oldid=471299”