Adam Miłobędzki

Adam Miłobędzki (właśc. Jerzy Adam Miłobędzki; 1924–2003) – polski historyk architektury i sztuki, architekt, profesor nauk technicznych, profesor zwyczajny Uniwersytetu Warszawskiego, wykładowca innych uczelni.

• Synagoga była męską salą modlitwy wyposażoną w centralnie sytuowaną bimę (rodzaj mównicy) i aron hakodesz (ołtarzowa szafa pod ścianą), stanowiła też administracyjny i sądowy ośrodek gminy żydowskiej, czyli kahału. Ewolucja układu synagogi polegała nie tylko na zmianie ukształtowania sali, ale i na jej obrastaniu pomieszczeniami związanymi ze świecką funkcją. Od wieku XVI dodawano ponadto salki modlitwy dla kobiet (z oknami na salę główną), umieszczane albo na piętrze – nad przedsionkiem czy pokojem kahału – albo dobudowywane z boku. Od przełomu wieków XVI i XVII obok sal podłużnych zaczęły się pojawiać kwadratowe, nieco później zaś podporządkowały się im kompozycyjnie pozostałe pomieszczenia synagogi, a układ całości stał się ściśle osiowy i symetryczny. Większe sale często przemieniały się przy tym w centralne hale, których cztery słupy czy kolumny wydzielały dziewięć pól sklepieniowych. Niekiedy słupy wiązały się z bimą jakby w wielką rozbudowaną kaplicę, zajmującą środek sali i komplikującą jej wyraz przestrzenny (np. synagoga w Pińsku).
  • Źródło: Zarys dziejów architektury w Polsce, wyd. 3, Warszawa 1978, s. 218.
  • Zobacz też: synagoga

Adam Miłobędzki (2016)

• W Polsce pierwsze dzieła renesansu powstały na Wawelu z inicjatywy Zygmunta Starego. Jeszcze przed wstąpieniem na tron zaznajomił się on na Węgrzech z twórczością Włochów i popierał ją później w swych ważniejszych przedsięwzięciach budowlanych. Ta prowłoska orientacja nie świadczy jednak o głębszej kulturze artystycznej króla, który wcale nie rezygnował przy tym z usług budowniczych późnogotyckich – przede wszystkim zaś mistrza Benedykta.
  • Źródło: Zarys dziejów architektury w Polsce, wyd. 3, Warszawa 1978, s. 120.
  • Zobacz też: architektura renesansu w Polsce, Zygmunt I Stary

• Włosi przynieśli ze sobą przede wszystkim zespół odrodzonych rzymskich, antycznych motywów architektonicznych i ornamentalnych, stosując je najczęściej jako zewnętrzne przybranie budynków. Rzadziej przeszczepiali do Polski nowe schematy rozwiązań przestrzennych, nie tyle zresztą nawiązujące do antyku, co wyspekulowane na podstawie renesansowej teorii sztuki.
  • Źródło: Zarys dziejów architektury w Polsce, wyd. 3, Warszawa 1978, s. 119.

• Żydowskie budownictwo sakralne w Polsce, drewniane bądź murowane, było co najmniej do schyłku wieku XVII domeną twórczości miejscowych budowniczych miejskich. Odrębność jego nie przejawiała się w zasadzie w doborze form, które należały do powszechnie stosowanych w sztuce mieszczańskiej i wraz z nią przechodziły stylowe przemiany, ale wynikała ze specyficznego programu funkcjonalnego i liturgicznego.
  • Źródło: Zarys dziejów architektury w Polsce, wyd. 3, Warszawa 1978, s. 218.

O Adamie Miłobędzkim

• Zarys dziejów architektury w Polsce (…) do dziś uchodzi za najlepszy podręcznik historii dawnej architektury na ziemiach polskich.
  • Autor: Jerzy Stanisław Majewski, Zmarł prof. Miłobędzki, wyborcza.pl, 7 grudnia 2003