Barok

kierunek w kulturze europejskiej, od końca XVI w. do XVIII w.

Barok (z port. barocco – perła o nieregularnym kształcie lub z fr. baroque – bogactwo ozdób) – główny kierunek w kulturze środkowo- i zachodnioeuropejskiej, którego trwanie datuje się na zakres czasowy od końca XVI wieku do XVIII wieku.

  • Barok jest nazwą (…) stylu, to znaczy pewnego swoistego ukształtowania językowych struktur literackich i, mówiąc o baroku, musimy za punkt wyjścia wziąć (…) właściwości tych struktur, mówiąc inaczej, pewne zjawiska stylistyczne.
Rzeźba powstała w okresie baroku
  • Barok jest zakochany we wszystkim, co lśni, co rzuca przerywane albo mieniące się błyski. A zatem zostawił nam niezliczone i czarujące efekty światła odbijającego się od nieruchomej wodnej tafli, czy jeszcze chętniej – od drobnych fal jeziora. Poezja barokowa (jak się zdaje, zwłaszcza polska) jest prawie bezustanną ucztą ku czci słońca.
  • Moim zdaniem węzłowym źródłem tej estetyki jest napięcie między (…) obowiązującą moralnością (…), wzywającą wiernego do uznawania, że wszelkie przejawy tego poziomego świata są przelotne, zwodnicze – moralnością propagującą ideał wyrzeczenia, pokuty i skruchy, a (…) „krewkością”, to znaczy zmysłowością tak silną i wszechobejmującą, jak pono nigdy nie była ona ani przedtem, ani potem.
  • Nie jest rzeczą przypadku, że jedną z najpoczytniejszych książek doby baroku były Przemiany Owidiusza, tłumaczone chyba na wszystkie języki europejskie. Ten utwór, w którym bogowie i półbogowie antyczni przechodzą różne metamorfozy, nie tylko stał się główną podstawą libretta operowego zarówno we Florencji, jak w Paryżu czy w Warszawie, nie tylko inspirował sztuki plastyczne (Apollo i Dafne Berniniego), ale stał się jakby drugą Biblią ówczesnego człowieka.
  • Poeta barokowy nie obawia się bardzo nawet skomplikowanych przestawni.
  • Spór o barok rozpoczął się sporem o samo słowo i jego znaczenie. (…) Historia tego terminu (…) tłumaczy zamęt, jaki pojęcie to wywoływało w ciągu dziesięcioleci. Całe pokolenia badaczy wiodły spór o genezę terminu „barok”, której dotąd nie udało się ustalić.
  • Styl barokowy charakteryzuje się nade wszystko następujące właściwości literackich struktur językowych, które je odróżniają od struktur typu klasycyzującego.
  • (…) u pisarza barokowego inny jest niż u renesansowego stosunek do środków wyrazu, inna strategia poetycka. Poetę renesansowego charakteryzuje dążenie do ekonomii i dyskrecji w ich użyciu (…) – u poety barokowego mamy tu tendencję do pewnej ostentacji.
  • Wnikliwość obserwacji i przemyślane użycie środków tworzących iluzję połączone są dla wywołania wrażenia porywającego duszę widza podatnego na religijne wzruszenie.
    • Opis: o sztuce baroku.
    • Autor: Jan Białostocki, Sztuka cenniejsza niż złoto (1963)

Zobacz też: